Dziennik Ustaw - rok 1995 nr 67 poz. 342

Na podstawie art. 78 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96) zarządza się, co następuje:

2. Rozporządzenie ma odpowiednie zastosowanie do osób nie wymienionych w ust. 1, jeżeli wykonują one prace lub przebywają w zakładzie górniczym.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest ustalić zakresy działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych zakładu górniczego.

3. W zakresach działania należy określić sposób koordynacji robót wykonywanych przez poszczególne działy ruchu i służby specjalistyczne oraz robót wykonywanych przez inne podmioty gospodarcze, a także sposób używania maszyn i innych urządzeń zakładu górniczego oraz nadzoru nad tymi robotami.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest spowodować doręczenie zakresów czynności za pokwitowaniem odbioru.

2. Szczegółowy zakres działania dyspozytorskiej służby ruchu oraz jej organizację ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Niezależnie od postanowień ust. 1, dla każdej zmiany, również w dni wolne od pracy, należy ustalić dyżury kierownika ruchu zakładu górniczego lub jego zastępców, którzy – jeżeli przebywają poza zakładem górniczym – będą mogli stawić się niezwłocznie w zakładzie górniczym.

3. Dyspozytor ruchu powinien znać miejsce pobytu osób, o których mowa w ust. 1 i 2.

4. W dniach wolnych od pracy stan wyrobisk oraz obiektów i urządzeń zakładu górniczego powinien być kontrolowany w zakresie i na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. W instrukcjach należy określić sposoby wykonywania pracy, z uwzględnieniem zagrożeń występujących przy wykonywaniu poszczególnych prac.

3. Kierownicy działów ruchu zakładu górniczego obowiązani są spowodować zapoznanie z treścią instrukcji pracowników przystępujących do wykonywania pracy na stanowiskach lub w miejscach pracy określonych w tych instrukcjach.

2. Wykonując przepisy ust. 1, należy w szczególności uwzględnić:

1) współpracę osób kierownictwa i dozoru ruchu,

2) sposób przeszkolenia pracowników wykonujących roboty w zakresie obowiązujących w zakładzie górniczym porządku i dyscypliny pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz bezpieczeństwa pożarowego, występujących zagrożeń, zasad łączności i alarmowania, znajomości rejonu robót oraz zgłaszania wypadków i zagrożeń,

3) ustalenie zasad i warunków dostawy materiałów, urządzeń, sprzętu i dokumentów kartograficznych.

2. Rodzaje dokumentacji oraz ich zakres i wzory określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

2. Dopuszczenie pracownika do wykonywania w ruchu zakładu górniczego czynności wymagających szczególnych kwalifikacji dozwolone jest jedynie po uprzednim sprawdzeniu posiadania tych kwalifikacji.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do osób kierownictwa i dozoru ruchu.

2. Zatrudnienie pracowników na nowym stanowisku pracy może nastąpić tylko po odpowiednim ich przeszkoleniu przez osoby dozoru ruchu w zakresie prawidłowego wykonywania danego rodzaju pracy.

3. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, pracownicy powracający do pracy po nieobecności dłuższej niż 6 miesięcy powinni być przeszkoleni i wykazać się praktycznymi umiejętnościami wykonywania określonych prac.

4. Sprawdzenia umiejętności wykonywania określonych prac powinny dokonać osoby dozoru ruchu wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

5. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio do pracowników, o których mowa w § 13 ust. 2.

2. Pracownicy zakładu górniczego, a także pracownicy spoza zakładu górniczego obowiązani są okazywać znaczki kontrolne lub inne identyfikatory na żądanie osób kierownictwa i dozoru ruchu lub osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli.

3. Na lampie górniczej i pochłaniaczu ochronnym każdej osoby przebywającej w wyrobisku powinien być umieszczony widoczny numer, zgodny z numerem znaczka kontrolnego lub innego identyfikatora.

2. Prace związane z usuwaniem zagrożeń lub prowadzone w innych niebezpiecznych warunkach mogą być wykonywane tylko pod stałym, bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu. Prace takie mogą wykonywać tylko doświadczeni pracownicy.

3. Podjęcie pracy w miejscach, o których mowa w ust. 1, może nastąpić dopiero po stwierdzeniu przez osobę dozoru ruchu, że zagrożenie zostało usunięte.

2. W wyrobiskach, o których mowa w ust. 1, mogą być zatrudnione pojedyncze doświadczone osoby, które zobowiązane są do utrzymywania łączności z dyspozytorską służbą ruchu.

1) system łączności umożliwiający porozumiewanie się w wyrobiskach oraz z powierzchnią,

2) system alarmowania pracowników zatrudnionych w wyrobiskach na wypadek zagrożenia wymagającego wycofania ludzi z poszczególnych miejsc pracy,

3) system i urządzenia do kontroli stanu zagrożeń.

2. Pracownicy zatrudnieni w wyrobiskach powinni być zaznajomieni ze znaczeniem sygnałów alarmowych oraz ze sposobem ich nadawania.

2. Do podstawowych obiektów i urządzeń zakładu górniczego zalicza się:

1) szyby i szybiki,

2) górnicze wyciągi szybowe w szybach i szybikach,

3) stacje wentylatorów głównych,

4) stacje odmetanowania, wraz z główną siecią rurociągów,

5) stacje elektroenergetyczne wysokiego i średniego napięcia oraz główne urządzenia i sieci rozdzielcze wysokiego i średniego napięcia,

6) centrale telefoniczne i dyspozytornie, wraz z systemami łączności, bezpieczeństwa i alarmowania oraz z magistralnymi sieciami transmisyjnymi,

7) urządzenia i układy transportu ludzi w wyrobiskach poziomych oraz pochyłych o nachyleniu do 45°,

8) główne stacje sprężarek powietrza,

9) centralne stacje klimatyczne,

10) urządzenia i układy głównego odwadniania,

11) główne składy paliw w wyrobiskach,

12) główne urządzenia podsadzki suchej w wyrobiskach.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy wymieniony w ust. 2 obiekt lub urządzenie stanowi wyposażenie lub część składową obiektu budowlanego zakładu górniczego.

2. Do wniosku należy dołączyć protokół odbioru technicznego dokonanego przez komisję, którą powołuje kierownik ruchu zakładu górniczego, oraz dokumentację techniczną.

3. Protokół powinien w szczególności zawierać stwierdzenie, że przewidziany do oddania do ruchu obiekt lub urządzenie zostały wykonane zgodnie z dokumentacją techniczną, a wyniki dokonanych pomiarów i prób zgodne są z wymaganiami przepisów i norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania.

2. W zezwoleniu mogą być ustalone szczególne warunki prowadzenia ruchu.

2. W zakresie prac mierniczych należy w szczególności:

1) wykonywać geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe wyrobisk,

2) sporządzać i uzupełniać mapy podstawowe, przeglądowe i specjalne,

3) wykonywać pomiary realizacyjne przy budowie obiektów budowlanych zakładu górniczego i prowadzeniu wyrobisk, a także pomiary kontrolne dla odbioru robót górniczych oraz zbrojenia szybowego i górniczych wyciągów szybowych,

4) wyznaczać granice filarów ochronnych, granicznych, bezpieczeństwa i oporowych,

5) wykonywać pomiary orientacyjne zakładu górniczego,

6) uzupełniać mapy aktualną sytuacją górniczo-geologiczną sąsiednich zakładów górniczych,

7) aktualizować mapy sytuacyjno-wysokościowe powierzchni w związku z działalnością górniczą,

8) wykonywać obserwacje deformacji terenu i obiektów budowlanych objętych wpływami eksploatacji górniczej.

3. W zakresie prac geologicznych należy w szczególności:

1) prowadzić profilowanie wyrobisk,

2) wykonywać w wyrobiskach pomiary zaburzeń geologicznych oraz parametrów złoża,

3) określać parametry geomechaniczne złoża i skał otaczających,

4) prowadzić badania hydrogeologiczne wyprzedzające roboty górnicze,

5) wykonywać opróbowanie złoża i wód kopalnianych.

6) prowadzić ewidencję zasobów i strat w zasobach złóż kopalin oraz prowadzić okresowe analizy gospodarki złożem w procesie ich wydobywania.

4. W zakładzie górniczym powinna znajdować się odpowiednia składnica dla przechowywania dokumentacji mierniczo-geologicznej, wyposażona i prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami.

5. Za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego dokumentacja mierniczo- geologiczna może być przechowywana poza zakładem górniczym, w siedzibie przedsiębiorcy.

1) dla kierownika ruchu zakładu górniczego, w skali 1:2000 lub 1:5000, wraz z głównymi przekrojami geologicznymi; przy eksploatacji wielowarstwowej można sporządzać mapy w skali 1:1000,

2) dla osób kierownictwa ruchu zakładu górniczego, wskazanych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, w skali 1:2000 lub w razie prowadzenia eksploatacji wielowarstwowej w skali 1:1000,

3) dla kierownika działu wentylacji i kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego – mapy wentylacyjne w skali 1:2000,

4) dla osób średniego dozoru górniczego w skali 1:1000 lub 1:2000 (mapy oddziałowe) oraz w skali 1:5000 przy dużych odległościach pomiędzy robotami górniczymi prowadzonymi przez oddział.

2. Na mapach określonych w ust. 1 służba mierniczo-geologiczna powinna przedstawiać:

1) aktualne usytuowanie wyrobisk,

2) aktualny stan rozpoznania geologicznego, w szczególności w zakresie struktury i parametrów zalegania pokładów, zaburzeń tektonicznych i sedymentacyjnych,

3) oznaczenie źródeł zagrożeń naturalnych, w tym krawędzi eksploatacyjnych w niżej i wyżej zalegających pokładach,

4) oznaczenie granic występowania poszczególnych rodzajów zagrożeń naturalnych oraz ich stopni,

5) oznaczenie granic filarów ochronnych, oporowych, bezpieczeństwa i granicznych.

3. Terminy sporządzania i uzupełniania map ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. W razie nagłego odcięcia dostępu do wyrobisk i niemożliwości wykonania pomiarów uzupełniających, mapy wyrobisk należy uzupełnić na podstawie szkiców sztygarskich.

1) prowadzeniu robót górniczych niezgodnie z planem ruchu zakładu górniczego lub inną zatwierdzoną dokumentacją,

2) zbliżaniu się z robotami górniczymi do granic filarów ochronnych, oporowych, bezpieczeństwa i granicznych, zrobów, wodonośnych uskoków, zawodnionych warstw nadkładu lub do miejsc występowania innych zagrożeń,

3) stwierdzonych istotnych zmianach warunków geologicznych, hydrogeologicznych i geotechnicznych,

4) nieprawidłowościach w gospodarowaniu zasobami złoża w procesie ich wydobywania.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio przy prowadzeniu robót górniczych na zbicie.

3. Kierownik służby mierniczo-geologicznej powinien informować kierownika działu robót górniczych o każdym przypadku prowadzenia robót górniczych określonych w ust. 1 i 2.

4. Służba mierniczo-geologiczna zakładu górniczego przedkłada kierownikowi ruchu zakładu górniczego informacje wymienione w § 37 pkt 1–4 w książce uwag.

2. Złoże kopaliny powinno być przygotowane i wybierane planowo, w sposób uwzględniający wpływ prowadzonych robót górniczych na inne roboty oraz na powierzchnię.

2. Projekt techniczny powinien zawierać w szczególności:

1) charakterystykę złoża (pokładu), wraz z niezbędnymi mapami i przekrojami,

2) sposoby udostępniania i przygotowania złoża (pokładu) do wybierania,

3) projektowany podział złoża na warstwy i systemy wybierania złoża, wraz z określeniem sposobów obudowy wyrobisk i likwidacji przestrzeni wybranej,

4) dane dotyczące wyposażenia wyrobisk w maszyny i urządzenia,

5) sposób przewietrzania,

6) sposoby zabezpieczenia przed występującymi zagrożeniami, dostosowane do rodzajów i stopnia nasilenia zagrożeń,

7) schematy odstawy urobku i transportu materiałów oraz stosowane urządzenia transportowe,

8) sposób odwadniania,

9) rodzaj i zapotrzebowanie na energię, urządzenia do zasilania i sterowania maszyn i innych urządzeń oraz układ rurociągów wodnych, przeciwpożarowych, sprężonego powietrza i innych,

10) określenie sposobu doprowadzania energii, w szczególności elektrycznej, wraz z rozplanowaniem sieci i podstawowych urządzeń elektrycznych,

11) przewidywany zakres automatyzacji,

12) systemy łączności oraz sygnalizacji alarmowych.

2. Projekt techniczny powinien zawierać w szczególności:

1) mapę wyrobisk górniczych z naniesieniem przewidywanych robót górniczych i planowanych strat w zasobach,

2) niezbędne przekroje i dane mierniczo-geologiczne,

3) charakterystykę zagrożeń naturalnych, spodziewanych zaburzeń geologicznych oraz wynikających z dotychczas prowadzonych robót górniczych,

4) sposoby zabezpieczenia przed zagrożeniami,

5) rodzaj urządzeń stosowanych w wyrobisku,

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego określi sposób okresowego odbioru robót górniczych przez służbę mierniczo-geologiczną.

1) posiadać w czasie pracy mapę wyrobisk, o której mowa w § 35 ust. 1, i uzupełniać ją na bieżąco danymi o sytuacji prowadzonych wyrobisk, z oznaczeniem napotkanych zagrożeń,

2) zgłaszać niezwłocznie służbie mierniczo-geologicznej zmiany warunków geologicznych, wodnych i gazowych napotkane w czasie prowadzenia robót górniczych,

3) informować służbę mierniczo-geologiczną o zamierzonej likwidacji wyrobiska lub powstałym braku dostępu do wyrobiska.

1) przed rozpoczęciem pracy na danej zmianie, po każdej dłuższej przerwie w pracy, po każdym wstrząsie oraz po robotach strzałowych zbadać strop i ociosy wyrobiska, oberwać z miejsca bezpiecznego bryły górotworu stwarzające zagrożenie, a te, które nie mogą być oberwane, odpowiednio zabezpieczyć obudową,

2) obserwować zachowanie stropu, spągu i ociosów wyrobiska,

3) w razie powstania zawału w wyrobisku, podjąć działania mające na celu usunięcie jego skutków lub wyłączenie wyrobiska z ruchu.

2. Przez zawał należy rozumieć również przemieszczenie się mas skalnych do wyrobiska spowodowane tąpnięciem, jeżeli powoduje ono skutki jak w ust. 1.

2. Wykonywanie otworów wiertniczych powinno odbywać się pod nadzorem geologa górniczego oraz osób dozoru ruchu wyznaczonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. W czasie wiercenia wiertacz obowiązany jest prowadzić obserwacje:

1) przepływu płuczki przez otwór,

2) zwiercin wynoszonych przez płuczkę,

3) wypływu gazu lub wody z otworu.

2. Filar bezpieczeństwa wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. W razie stwierdzenia silnego wypływu gazów, wody, wyrzucenia płuczki lub zaniku płuczki należy wstrzymać wiercenie, otwór zamknąć oraz zawiadomić osobę dozoru ruchu.

2. Otwory badawcze dla głębienia szybów

2. Szyb może być głębiony bez otworu badawczego, jeżeli warunki hydrogeologiczne, geotechniczne i gazowe są dokładnie rozpoznane na podstawie otworów wiertniczych lub wyrobisk istniejących w bezpośrednim sąsiedztwie projektowanego szybu.

3. Przy wierceniu otworu badawczego należy określać:

1) głębokość zalegania złoża (strop i spąg) oraz rodzaj przewiercanych warstw skalnych górotworu,

2) wykształcenie litologiczne przewiercanych warstw,

3) właściwości geotechniczne skał,

4) ilość i głębokość występujących horyzontów wodnych oraz ciśnienie hydrostatyczne i wielkość dopływu wody,

5) występowanie horyzontów gazowych oraz ciśnienie i wielkość dopływu gazu,

6) zachowanie się otworu w czasie wiercenia,

7) dopływy wody lub gazu.

2. Likwidację otworów badawczych należy przeprowadzać w taki sposób, aby nie naruszyć naturalnych stosunków wodnych, nie spowodować powstania zagrożeń gazowych oraz aby nie zachodziło niebezpieczeństwo wdarcia się wody.

3. Otwory mrożeniowe

2. Pomiary pionowości należy wykonywać w odstępach nie większych niż 10 m, a wyniki nanosić na tarcze mrożeniowe w przedziałach głębokościowych co 50 m.

2. W wypadku niezamykania się kręgu otworów mrożeniowych należy odwiercać otwory dodatkowe.

4. Otwory wielkośrednicowe

2. Obudowa otworu wiertniczego powinna wykazywać współczynnik bezpieczeństwa nie mniejszy niż 2, w stosunku do przewidywanego ciśnienia zgniatającego.

3. Przestrzeń między obudową otworu a górotworem powinna być wypełniona, a w wypadkach koniecznych – uszczelniona.

4. W uzasadnionych wypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na pozostawienie otworu bez obudowy.

5. Otwory z wyrobisk górniczych

1) przy zbliżaniu się do stref zagrożeń wodnych – w odległości nie mniejszej niż 25 m,

2) w warstwach karbońskich – w odległości mniejszej niż 50 m od nadkładu, w odstępach nie większych niż 50 m, przy czym długość otworów powinna być równa co najmniej 8-krotnej wysokości wyrobiska, lecz nie mniejsza niż 25 m.

2. Szczelność rury obsadowej, wraz z urządzeniem zamykającym, oraz szczelność jej obsadzenia należy badać pod ciśnieniem o 50% wyższym od ciśnienia hydrostatycznego, przewidzianego dla danego otworu.

6. Otwory metanowe

2. Otworem metanowym jest również otwór wykonany w innym celu, z którego metan odprowadzany jest do rurociągów metanowych.

2. Szczelność rury obsadowej, wraz z urządzeniem zamykającym oraz jej obsadzeniem, powinna być badana:

1) w partiach nie rozpoznanych otworami badawczymi lub wyprzedzającymi ciśnieniem nie mniejszym niż ciśnienie słupa wody o wysokości liczonej od głębokości wyrobiska, z którego wiercony jest otwór, do stropu karbonu,

2) w partiach rozpoznanych ciśnieniem nie mniejszym niż największe ciśnienie gazu lub wody, stwierdzone w tej partii górotworu.

3. Próbę szczelności należy prowadzić wodą przy wytworzeniu ciśnienia odpowiednio do wartości określonych w ust. 2 pkt 1 i 2 przez okres 1 godziny.

4. Długość i średnicę rury obsadowej oraz sposób jej uszczelnienia w górotworze określa kierownik służby odmetanowania.

2. Otwór metanowy znajdujący się w sferze zawałowej lub odprężonej można zaślepić bez cementowania lub iłowania.

2. Wylot głębionego szybu powinien być zakryty szczelnym pomostem z klapami, otwieranymi wyłącznie podczas przejazdu naczynia wydobywczego.

2. Liny nośne pomostów wiszących powinny przy nałożeniu wykazywać co najmniej 7-krotny współczynnik bezpieczeństwa, a ich zaciski 10-krotny współczynnik bezpieczeństwa w stosunku do największego przewidzianego obciążenia statycznego.

2. Wlot komory pomp do5zybu (szybiku) powinien być zabezpieczony barierą oraz progiem.

1) instalację mrożeniową wyposażyć w urządzenia sygnalizujące i blokujące nagły wypływ roztworu zamrażającego,

2) w środku przekroju szybu w rdzeniu zamrażanego górotworu wykonać otwór odprężający odwadniający.

1) stosować zabezpieczenia wykluczające możliwość wpadnięcia ludzi do otworu,

2) wyrobisko pod otworem wielkośrednicowym tak zabezpieczyć, aby wykluczyć zagrożenie załogi.

2. Przepisy ust. 1 nie dotyczą odcinków szybu w obudowie tubingowej i stalowej.

1) roboczy – w przodku nadsięwłomu,

2) bezpieczeństwa – w odległości 2 – 3 m pod pomostem roboczym,

3) ochronny – zabudowany nie wyżej niż 6 m nad poziomem podszybia.

2. Otwory w pomoście ochronnym i bezpieczeństwa przeznaczone dla ruchu wyciągu i przejścia ludzi powinny być zabezpieczone klapami otwieranymi tylko na czas przejazdu lub przejścia.

1) przy wysokości nadsięwłomu od 8 m do 20 m – w przedział zsypny i drabinowy,

2) przy wysokości nadsięwłomu powyżej 20 m – w przedział zsypny, drabinowy i wyciągowy.

2. Przedział zsypny powinien być stale wypełniony urobkiem do wysokości pomostu bezpieczeństwa.

2. Poszerzenie nadsięwłomu powinno być prowadzone w kierunku z góry na dół.

3. Przepisy ust. 1 nie dotyczą nadsięwłomów wykonywanych w złożach soli oraz rud metali.

2. Podczas wykonywania robót, o których mowa w ust. 1, wyciągi szybowe powinny być wykorzystane wyłącznie do celów związanych z wykonywaniem tych robót.

3. Roboty wymienione w ust. 1 oraz likwidacja szybu (szybiku) powinny być wykonywane zgodnie z projektem technicznym, o którym mowa w § 41.

2. W uzasadnionych wypadkach szybik może być likwidowany przez zamknięcie na zrębie podwójnymi stałymi pomostami, a we wszystkich wyrobiskach łączących się z szybikiem – szczelnymi, odpowiednio wytrzymałymi tamami wykonanymi z materiałów niepalnych.

3. Wykonanie tam, o których mowa w ust. 2, obowiązuje również przy likwidacji szybu.

4. Wylot zlikwidowanego szybu na powierzchni powinien być zabezpieczony.

5. Zlikwidowany szyb (szybik) należy oznaczyć na mapach górniczych.

2. Kierunek drążonego wyrobiska i jego nachylenie powinny być kontrolowane:

1) przez przodowego lub operatora wiertnicy – w czasie wykonywania poszczególnych odrzwi obudowy albo przed kolejnym zabiorem,

2) przez osoby dozoru ruchu – z częstotliwością ustaloną przez kierownika działu robót górniczych.

2. Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego może w razie szczególnie trudnych warunków geologiczno-górniczych zezwolić na zmniejszenie wysokości wyrobiska korytarzowego do 1,3 m.

2. W wyrobisku o nachyleniu większym niż 45 należy wykonać osobny przedział drabinowy z pomostami spoczynkowymi dla przejścia ludzi.

1) w przedział odstawczy,

2) w przedział dla przejścia ludzi, zabezpieczony przed wpadnięciem do niego urobku lub innych materiałów,

3) w urządzenie porozumiewawcze pomiędzy wejściem do tego wyrobiska i przodkiem, w wyrobisku o długości większej niż 20 m.

2. Określona w ust. 1 kolejność wybierania może być zmieniona, gdy:

1) zachodzi konieczność odprężenia lub odgazowania pokładu,

2) odległość i własności skał pomiędzy pokładami zabezpieczają pokład wyżej leżący przed skutkami eksploatacji pokładu lezącego niżej,

3) wybieranie pokładu niżej leżącego odbywa się z zastosowaniem podsadzki.

2. Usytuowanie frontów wybierania oraz wzajemne odległości pomiędzy nimi powinny być określone odpowiednio w projektach technicznych, o których mowa w § 40 i 41.

2. Systemy ścianowe

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na zmniejszenie odległości, o której mowa w ust. 1.

2. W ścianie, o której mowa w ust. 1, dolne wnęki powinny wyprzedzać front ściany na odległość zabezpieczającą ludzi.

2. Ścianę o nachyleniu poprzecznym powyżej 10° można prowadzić na upad tylko na warunkach zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na zmniejszenie odległości, o której mowa w ust. 1.

2. Rabowanie ślepych chodników między pasami podsadzkowymi oraz urabianie kamienia do podsadzki powinno być wykonywane z opóźnieniem o szerokość jednego pola roboczego ściany w stosunku do układania pasów podsadzkowych.

3. W ścianie o nachyleniu podłużnym powyżej 15° pasy podsadzkowe powinny być zabezpieczone przed ich obsunięciem.

1) 8 m w ścianach o wysokości do 1,5 m,

2) 6 m w pozostałych ścianach.

2. Wnęki ścianowe nie mogą wyprzedzać frontu ściany więcej niż o 3 m.

3. Przy stosowaniu obudowy zmechanizowanej odległości, o których mowa w ust. 1, mogą być zwiększone za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem zastosowanej obudowy.

2. Ściana z obudową indywidualną powinna być odpowiednio zabezpieczona obudową wzmacniającą od strony uginającego się stropu.

3. Odległość ociosu ściany od linii obudowy wzmacniającej nie może przekraczać 6 m, a wnęki ścianowe nie mogą wyprzedzać frontu ściany więcej niż o 3 m.

4. Z przestrzeni wybranej, spod uginającego się stropu, nie wolno usuwać obudowy drewnianej, z wyjątkiem obudowy wzmacniającej.

1) wyposażonej w obudowę indywidualną i posiadającą nachylenie większe niż 35° lub wysokość większą niż 3 m,

2) prowadzonej z ugięciem stropu,

3) prowadzonej w warunkach zagrożenia:

a) tąpaniami trzeciego stopnia,

b) metanowego czwartej kategorii,

c) wodnego trzeciego stopnia,

d) wyrzutami gazów i skał,

4) zaprojektowanej z zastosowaniem systemu wybierania dotychczas nie stosowanego w danym zakładzie górniczym,

5) w strefie oddziaływania eksploatacji prowadzonej w sąsiednim zakładzie górniczym,

6) w sąsiedztwie pola pożarowego,

7) po powstaniu w ścianie zawału, tąpnięcia, pożaru, wybuchu pyłu węglowego, wybuchu metanu, wyrzutu gazów i skał oraz wdarcia wody,

– wymaga zezwolenia właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

3. Systemy zabierkowe i filarowo-zabierkowe

1) wysokość zabierki nie może być większa niż 4 m,

2) szerokość zabierki nie może być większa niż 6 m, a szerokość nogi pozostawionej pomiędzy zabierkami nie może być większa niż 4 m,

3) przed rozpoczęciem wybierania w nowej zabierce należy zlikwidować sąsiednią zabierkę.

2. Wymiary zabierki powinny być określone w projekcie technicznym, o którym mowa w § 41.

4. Systemy wybierania złóż miedzi, cynku i ołowiu

2. Stosowanie innych systemów wybierkowych w warunkach, o których mowa w ust. 1, jest możliwe przy zachowaniu warunków ochrony powierzchni, po uzyskaniu zgody właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. Przy wybieraniu złóż o nieregularnych lub gniazdowych formach zalegania odstępstwa od zasady określonej w ust. 1 mogą być udzielone przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

5. Wybieranie złóż soli komorami metodą suchą

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy złoża bryłowego.

6. Wybieranie złóż soli komorami metodą mokrą

2. Sposób wybierania, o którym mowa w ust. 1, może być stosowany:

1) w komorach ługowniczych otwartych z ługowaniem w zastoju,

2) w komorach ługowniczych otwartych z ługowaniem dynamicznym bocznym,

3) w komorach ługowniczych otwartych ługowanych natryskowo,

4) w komorach ługowniczych wykonywanych otworami wiertniczymi z wyrobisk podziemnych.

2. Roboty strzałowe w polach metanowych oraz w polach zagrożonych wyrzutami gazów i skał mogą wykonywać wyłącznie górnicy strzałowi pierwszego stopnia.

2. Wykonywanie robót strzałowych wolno przyłożonymi ładunkami materiałów wybuchowych jest dozwolone dla rozsadzania luźnych brył i zestrzeliwania odspojeń, tylko za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Środki strzałowe wolno wprowadzać do otworu strzałowego po uprzednim wyczyszczeniu go ze zwiercin.

3. Do wprowadzania środków strzałowych do otworu strzałowego i wypełniania go przybitką należy stosować sprzęt strzałowy nie powodujący powstawania ładunków elektrostatycznych.

2. Odległość między sąsiednimi otworami strzałowymi nie powinna być mniejsza niż 40 cm.

3. Przepisy ust. 2 nie dotyczą robót strzałowych, przy których wykonywaniu dozwolone jest użycie materiałów wybuchowych skalnych.

4. Przy stosowaniu pneumatycznego wprowadzania przybitki piaskowej do otworów strzałowych należy stosować zapalniki klasy co najmniej 0,45 A oraz sprzęt dopuszczony do stosowania w zakładach górniczych.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również:

1) gdy zawartość metanu przekracza 0,5% w powietrzu wyrobiska:

a) w górnych wnękach ścianowych,

b) w wyrobiskach korytarzowych o wzniosie powyżej 10°,

c) przy wywoływaniu zawału stropu w ścianach i ubierkach oraz chodnikach przy użyciu materiałów wybuchowych metanowych i metanowych specjalnych,

2) przy wywoływaniu zawału stropu materiałami wybuchowymi węglowymi i skalnymi,

3) w strefach zaburzeń geologicznych w wyrobiskach eksploatacyjnych,

4) przy rozsadzaniu luźnych brył materiałem wybuchowym odpalanym w otworach strzałowych,

5) przy użyciu ładunków wolno przyłożonych,

6) przy użyciu lontów detonujących,

7) przy usuwaniu niewypałów,

8) przed maszynami urabiającymi,

9) w skałach o podwyższonej lub obniżonej temperaturze.

2. Przybitka otworów strzałowych

2. Przy wykonywaniu przybitki powinny być spełnione następujące warunki:

1) przybitka powinna wypełniać szczelnie odcinek otworu strzałowego od materiału wybuchowego do wylotu otworu,

2) długość przybitki nie może być mniejsza niż 30 cm,

3) w otworach strzałowych o głębokości do 1,5 m długość przybitki powinna wynosić:

a) przy stosowaniu materiałów wybuchowych metanowych i węglowych nie mniej niż połowę długości otworu strzałowego,

b) przy stosowaniu materiałów wybuchowych metanowych specjalnych nie mniej niż 1/3 długości otworu strzałowego,

4) w otworach o głębokości powyżej 1,5 m długość przybitki powinna wynosić nie mniej niż 1/3 długości otworu strzałowego,

3. W miejscu wykonywania robót strzałowych powinna znajdować się odpowiednia ilość materiału używanego do przybitki.

2. Pierwszą część przybitki należy dosunąć z niewielką siłą do kolumny ładunków materiału wybuchowego, a pozostałe należy rozgniatać i ubijać tak, aby szczelnie wypełniały otwór strzałowy.

2. Piasek do otworów strzałowych należy wprowadzać w otoczkach papierowych lub przy pomocy sprężonego powietrza.

3. Przy zastosowaniu piasku w otoczkach pierwszy odcinek przybitki należy lekko docisnąć do kolumny ładunku materiału wybuchowego, a następnie silnie ubijać. Jeżeli otwory są skierowane w górę pod kątem powyżej 20°, przywylotową część otworu należy wypełnić gliną na odcinku co najmniej 20 cm.

4. Do otworów strzałowych skierowanych stromo w dół piasek można wsypywać bezpośrednio. W tym wypadku ubijanie przybitki należy rozpocząć po przykryciu materiału wybuchowego warstwą piasku o grubości 33 cm.

2. Przybitkę przez wypełnienie otworów wodą można stosować w otworach skierowanych w dół załadowanych wodoodpornymi środkami strzałowymi.

3. W głębionych szybach przybitkę wodną można stosować przez ich zalanie wodą na wysokość co najmniej 10 cm od dna szybu, lecz nie więcej niż 40 cm poniżej dolnego pierścienia anten strzałowych.

4. Przy stosowaniu przybitki wodnej w pojemnikach przywylotowy odcinek otworu strzałowego na długości 30 cm powinien być wypełniony gliną.

5. Przybitki wodnej nie wolno stosować przy strzelaniu zruszającym, wstrząsowym i zruszająco- odprężającym w caliźnie pokładów tąpiących oraz przy strzelaniu wymuszającym zawał skał stropowych w wyrobiskach eksploatacyjnych.

3. Roboty strzałowe przy użyciu materiałów wybuchowych skalnych

4. Roboty strzałowe dla wywołania zawału w stropie wyrobiska

1) usunięcia w promieniu 5 m od otworów strzałowych pyłu węglowego,

2) stosowania opylania pyłem kamiennym w promieniu 5 m od otworów strzałowych, jeżeli pył węglowy nie został zmyty wodą lub zabezpieczony przez wilgoć naturalną,

3) kontroli stanu zabezpieczenia przed wybuchem pyłu węglowego w wyrobisku oraz w chodnikach przyległych do tego wyrobiska, wykonanej przez osobę dozoru służby pyłowej przed rozpoczęciem robót strzałowych oraz co najmniej co trzy dni w przypadku bieżącego wykonywania robót strzałowych.

5. Roboty strzałowe przy głębieniu szybów (szybików) oraz wykonywaniu nadsięwłomów

1) inicjowanie od dna otworu przy stosowaniu materiałów wybuchowych skalnych,

2) zapalniki elektryczne zwłoczne milisekundowe o kolejnych stopniach zwłoki w poszczególnych kręgach otworów, przy czym w każdym z kręgów mogą być stosowane tylko zapalniki o tym samym stopniu zwłoki,

3) niskooporowy układ połączeń zapalników elektrycznych,

4) odrębne przewody (kable) strzałowe szybowe do odpalania ładunków materiału wybuchowego, które nie mogą być używane do innych celów.

6. Roboty strzałowe długimi otworami

2. Natężenie prądu odpalającego powinno być większe niż 1,4 wartości prądu odpalającego serię.

7. Roboty strzałowe przy użyciu lontów detonujących

1) ładunkami rozdzielonymi – niezależnie od długości ich kolumny i długości otworów strzałowych,

2) urabiającym wzdłużnym (bocznym) – otworami przelotowymi i ślepymi, gdy ich głębokość przekracza 3 m,

3) zruszającym caliznę węglową przed maszynami urabiającymi – gdy długość kolumny ładunku przekracza 1,5 m,

4) wstrząsowym w caliźnie węglowej pokładów tąpiących lub torpedującym w otaczających je skałach, a także przy strzelaniu zruszająco-odgazowującym w pokładach zagrożonych wyrzutami gazów i skał,

5) wymuszającym zawał stropu wyrobisk eksploatacyjnych, niezależnie od rodzaju stosowanego materiału wybuchowego, gdy długość kolumny ładunku jest większa niż 1,5 m – niezależnie od długości otworu.

1) osób uprawnionych do wykonywania robót strzałowych z zastosowaniem lontów detonujących,

2) przodków, w których dozwolone jest wykonywanie robót strzałowych z zastosowaniem lontów detonujących.

8. Roboty strzałowe przed maszynami urabiającymi

1) zapalniki elektryczne odpalane w jednej serii powinny posiadać jednakowe dopuszczalne wartości oporności,

2) ciągłość obwodu strzałowego powinna być sprawdzona dopuszczonym do tego celu przyrządem kontrolno-pomiarowym,

3) po odpaleniu każdej serii otworów strzałowych osoba wykonująca roboty strzałowe i osoba dozoru ruchu powinny sprawdzić, czy nastąpiło całkowite odpalenie wszystkich ładunków.

9. Roboty strzałowe w polach metanowych

1) w pokładach zaliczonych do trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego,

2) w wyrobiskach korytarzowych prowadzonych po wzniosie większym niż 10°,

3) we wszystkich wypadkach użycia materiałów wybuchowych skalnych i węglowych

– wymaga zgody właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. Pomiary zawartości metanu powinny być wykonywane przez strzałowych, metaniarzy i osoby dozoru ruchu, zgodnie z przepisami § 317, 319 i 321.

1) do 1% – roboty strzałowe wolno wykonywać przy użyciu materiałów wybuchowych metanowych,

2) do 1,5% – roboty strzałowe wolno wykonywać przy użyciu materiałów wybuchowych metanowych specjalnych.

1) że zawartość metanu w powietrzu w świetle przekroju wyrobiska w promieniu 10 m od otworów strzałowych lub w promieniu 5 m od stanowiska odpalania otworów strzałowych przekracza wartość dopuszczalną,

2) przystropowych nagromadzeń metanu w strefie trzyprzodkowej do 50 m.

1) osobie dozoru ruchu,

2) dyspozytorowi ruchu, a w razie stosowania metanometrii automatycznej, także dyspozytorowi metanometrii.

2. Wznowienie robót strzałowych może nastąpić po stwierdzeniu przez osobę dozoru ruchu, że zagrożenie, o którym mowa w ust. 1, zostało usunięte.

1) w górnych wnękach ścianowych,

2) przy wymuszaniu zawału w stropach ścian,

3) w wyrobiskach korytarzowych we wzniosie powyżej 10°,

4) przy zaburzeniach geologicznych w ścianach i ubierkach,

należy stosować zapalarki do tego celu dopuszczone na podstawie odrębnych przepisów i linię strzałową w jednym odcinku posiadającą dwa przewody we wspólnej izolacji, z wyjątkiem przewodów przodkowych o długości nie większej niż 10 m.

1) 60 ms w skale jednorodnej,

2) 90 ms w skale niejednorodnej.

10. Roboty strzałowe w miejscach występowania niebezpiecznego pyłu węglowego

1) zmywanie wodą pyłu węglowego lub

2) zraszanie wodą przed odpaleniem otworów strzałowych, lub

3) opylanie pyłem kamiennym przodka i strefy przyprzodkowej.

1) przed rozpoczęciem pracy na zmianie,

2) w czasie pracy, gdy wystąpi osad pyłu węglowego,

3) przed rozpoczęciem wykonywania robót strzałowych.

2. Zraszanie powinno być stosowane w strefie od 20 do 60 metra od przodka i powinno pozbawić pył lotności.

1) w polach niemetanowych – 2 kg na każdy otwór strzałowy,

2) w polach metanowych – 3 kg na każdy otwór strzałowy,

3) przy pojedynczo odpalanych otworach strzałowych – 10 kg na każdy otwór strzałowy.

1) dla wymuszania zawału stropu w ścianach materiałami wybuchowymi węglowymi lub skalnymi,

2) w chodnikach podsadzkowych,

3) ładunkami wolno przyłożonymi,

4) przy rozsadzaniu luźnych brył.

11. Roboty strzałowe w warunkach zagrożenia tąpaniami

1) w odległości większej niż 100 m od miejsca strzelania, jeżeli znajdują się w caliźnie węglowej,

2) w odległości większej niż 40 m, jeżeli zostały wyznaczone w wyrobiskach wygrodzonych w podsadzce lub otoczeniu zrobów,

3) poza skrzyżowaniami wyrobisk oraz strefami szczególnego zagrożenia tąpaniami.

2. Miejsca, o których mowa w ust. 1, powinny być zabezpieczone obudową wzmocnioną w sposób ustalony na podstawie opinii zespołu do spraw tąpań zakładu górniczego oraz oznakowane tablicami określającymi w szczególności czas wyczekiwania po strzelaniu przed wejściem do przodka. Lokalizację miejsc ustala kierownik służby do spraw tąpań, wspólnie z kierownikiem służby strzałowej, a w wyrobiskach miejsca te wyznacza sztygar oddziałowy.

12. Roboty strzałowe w warunkach zagrożenia wyrzutami gazów i skał

2. W zakładach górniczych, o których mowa w ust. 1, w wyrobiskach w pokładach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał dopuszcza się lokalne wykonywanie robót strzałowych za zezwoleniem kierownika ruchu zakładu górniczego:

1) przy przebudowie wyrobisk korytarzowych, robotach przybierkowych i wykonywaniu ścieków,

2) w ścianach przy urabianiu, jeżeli prognoza bieżąca na podstawie pomiarów w otworach o długości 6 m nie wykazuje strefy bezpośredniego zagrożenia,

3) w ścianach przy strzelaniu w stropie dla wymuszania zawału,

4) przy rozsadzaniu luźnych brył.

1) w wyrobiskach korytarzowych – co najmniej całe wyrobisko przewietrzane z zastosowaniem wentylacji odrębnej,

2) w ścianach – całe wyrobisko ścianowe od stanowiska odpalania materiałów wybuchowych do chodnika wentylacyjnego oraz chodnik wentylacyjny do najbliższego skrzyżowania z innym niezależnym prądem powietrza.

2. Ze stref zagrożenia przed odpalaniem materiału wybuchowego należy:

1) wycofać ludzi do miejsc ustalonych w metryce dokumentacji strzałowej,

2) wyłączyć urządzenia elektryczne spod napięcia, z wyjątkiem urządzeń iskrobezpiecznych.

2. Czynności związane z centralnym strzelaniem powinny odbywać się pod nadzorem osoby wyższego dozoru ruchu.

3. Dopuszcza się lokalne wykonywanie robót strzałowych za zezwoleniem kierownika ruchu zakładu górniczego, przy:

1) likwidacji zatorów w urządzeniach zsypowych,

2) rozstrzeliwaniu rdzeni wiertniczych,

3) rozstrzeliwaniu luźnych brył.

13. Roboty strzałowe wykonywane w warunkach niskich i wysokich temperatur

1) temperatura skał jest wyższa niż 100° C,

2) temperatura skał lub otoczenia jest niższa niż -35° C.

1) w skałach, w których temperatura jest wyższa niż 50° C, należy stosować środki strzałowe termoodporne,

2) w miejscach, w których temperatura skał lub otoczenia jest niższa niż 0° C, należy stosować środki strzałowe mrozoodporne.

14. Usuwanie niewypałów

2. Zabrania się usuwania materiałów wybuchowych nitroglicerynowych w sposób określony w ust. 1.

3. Podczas wydobywania nabojów materiału wybuchowego nie wolno posługiwać się stalowymi narzędziami.

1) zewrzeć i zaizolować wystające z otworu przewody zapalnika,

2) usunąć przybitkę na długości najwyżej 20 cm od wylotu otworu, dla stwierdzenia kierunku otworu strzałowego,

3) wywiercić w odległości 40–50 cm od otworu z niewypałem nowy równoległy do niego otwór strzałowy (lub dwa otwory) o długości większej niż długość otworu z niewypałem,

4) załadować nowy otwór lub otwory materiałem wybuchowym i uzbroić zapalnikiem elektrycznym,

5) odpalić ładunek w nowym otworze lub otworach,

6) dokładnie skontrolować odstrzelony urobek w celu znalezienia środków strzałowych pochodzących z niewypału.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na niestosowanie obudowy w wyrobiskach drążonych w skałach dostatecznie mocnych, nie grożących zawałem.

1) dokładnego rozeznania warunków górniczo-geologicznych oraz przeprowadzenia stosownych badań górotworu,

2) opracowania projektu kotwienia,

3) właściwego doboru elementów obudowy i sprzętu, dopuszczonych do stosowania na podstawie odrębnych przepisów,

4) zapewnienia prawidłowego wykonawstwa,

5) wnikliwej i systematycznej kontroli.

2. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1 obudowę kotwową można stosować:

1) w zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny do zabezpieczenia wyrobisk korytarzowych i komorowych o łukowym i prostokątnym kształcie przekroju poprzecznego, o powierzchni nie przekraczającej 30 m² i szerokości wyrobiska nie większej od 7 m, oraz wyrobisk ścianowych z podsadzką hydrauliczną o nachyleniu do 25° i szerokości otwarcia do 10 m,

2) w zakładach górniczych wydobywających rudy metali nieżelaznych do zabezpieczenia wyrobisk poszukiwawczych, udostępniających i eksploatacyjnych oraz w komorach specjalnego przeznaczenia.

3. Zasady projektowania, wykonywania i kontroli obudowy kotwowej:

1) w zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny określa załącznik nr 3 do rozporządzenia,

2) w zakładach górniczych wydobywających rudy metali nieżelaznych określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

4. Zabrania się podwieszania do pojedynczej kotwi obudowy ostatecznej elementów wyposażenia o ciężarze przekraczającym 1 tonę lub wywołujących obciążenia zmienne w czasie.

1) rodzaje obudowy w poszczególnych wyrobiskach oraz sposoby jej wykonywania ustala kierownik działu robót górniczych,

2) rodzaje obudowy oraz zasady jej wykonywania powinny być określone w projekcie technicznym, o którym mowa w § 41.

2. Osoby dozoru ruchu obowiązane są zapoznać załogę z ustalonym rodzajem obudowy dla danego wyrobiska i sposobem jej wykonywania.

1) strop był niezwłocznie po odsłonięciu zabezpieczony obudową,

2) zapewniona była jej odpowiednia stabilność i podporność,

3) przestrzeń między obudową a wyłomem była wypełniona,

4) stojaki obudowy indywidualnej wysokości przekraczającej 3 m były dodatkowo zabezpieczone przed przewróceniem.

2. W razie pogorszenia się własności skał lub zwiększenia ciśnienia górotworu obudowa powinna być niezwłocznie wzmocniona.

2. Obudowa głównych wyrobisk (szyby, szybiki, główne drogi przewozowe oraz wentylacyjne) powinna być co najmniej raz na kwartał kontrolowana przez osobę wyższego dozoru ruchu górniczego, wyznaczoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do wyrobisk utrzymywanych bez obudowy.

2. Do podnoszenia, przesuwania i zawieszania maszyn, urządzeń i materiałów, które mogą spowodować obciążenia dynamiczne, dopuszcza się wykorzystanie obudowy wyrobisk:

1) w razie doraźnego jej wykorzystania do tego celu – przy zastosowaniu dodatkowej obudowy wzmacniającej i za zezwoleniem osoby dozoru górniczego,

2) w razie stałego jej wykorzystywania do tego celu – zgodnie z opracowaną dokumentacją techniczną i zezwoleniem kierownika działu robót górniczych.

3. Dopuszcza się użycie zestawów obudowy zmechanizowanej do podnoszenia ciężkich elementów wyposażenia ściany zgodnie z zasadami ustalonymi przez producenta obudowy w dokumentacji techniczno-ruchowej.

2. Rabowanie obudowy powinni wykonywać wyłącznie doświadczeni i wykwalifikowani pracownicy.

3. Przodowemu nie wolno brać bezpośredniego udziału w rabowaniu obudowy w ścianach.

4. Osoby nie zatrudnione bezpośrednio przy rabowaniu obudowy powinny znajdować się w bezpiecznej odległości od miejsca pracy rabunkarzy, ustalonej przez przodowego zespołu rabunkarzy.

2. Zabrania się stosowania do podsadzania materiałów, które mogą mieć szkodliwy wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie załogi.

2. Pracownicy zatrudnieni przy podsadzaniu powinni mieć możliwość porozumienia się z obsługą urządzeń do transportu materiału podsadzkowego.

1) oczyszczać wodę podsadzkową, odprowadzaną do systemu głównego odwadniania,

2) prowadzić bilans wody podsadzkowej,

3) bieżąco kontrolować rurociągi podsadzkowe, przebieg podsadzania oraz odpływ wody.

1) w razie usytuowania frontu ściany, przy którym górna jej część wyprzedza dolną, odchylenie tamy podsadzkowej od linii prostopadłej do rozciągłości w kierunku ociosu nie może przekroczyć 15°,

2) w razie usytuowania frontu ściany, przy którym górna jej część jest opóźniona w stosunku do dolnej, odchylenie tamy podsadzkowej od linii prostopadłej do rozciągłości w kierunku zrobów nie może być mniejsze od 15°,

3) należy ustalić w projekcie technicznym, o którym mowa w § 41, osoby kontrolujące stan tamy podsadzkowej przed rozpoczęciem podsadzania oraz środki podejmowane dla zabezpieczenia tamy przed jej uszkodzeniem w czasie podsadzania.

2. Zabrania się przebywania ludzi w ścianie w czasie podsadzania podsadzką suchą samostaczającą się przy takim usytuowaniu frontu, przy którym górna część ściany wyprzedza dolną.

2. Wszystkie dostępne wyrobiska i pomieszczenia należy tak przewietrzać, aby zawartość tlenu w powietrzu nie była mniejsza niż 19% (objętościowo), a najwyższe dopuszczalne stężenia gazów w powietrzu nie przekraczały następujących wartości:

3. Skróty NDS i NDSCh, o których mowa w tabeli zawartej w ust. 2, oznaczają:

1) NDS – najwyższe dopuszczalne stężenie średnio ważone w okresie 8 godzin,

2) NDSCh – najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe w czasie nie dłuższym niż 30 min. w okresie zmiany roboczej.

4. W zakładach górniczych stosujących maszyny z napędem spalinowym zawartość tlenków azotu określa się na podstawie stężenia dwutlenku azotu.

2. Przy stosowaniu śluz wentylacyjnych w wyrobiskach w polach metanowych dopuszcza się mniejsze prędkości powietrza od określonych w ust. 1 pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu powietrza.

3. Prędkość prądu powietrza nie powinna przekraczać:

1) w wyrobiskach wybierkowych – 5 m/s,

2) w wyrobiskach korytarzowych – 8 m/s,

3) w szybach i szybikach zjazdowych – 12 m/s.

4. Prędkość powietrza w wyrobiskach korytarzowych, w których nie odbywa się regularny ruch ludzi, może być zwiększona do 10 m/s.

2. Stan urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz skuteczność przewietrzania i klimatyzacji należy systematycznie kontrolować i odpowiednio dokumentować.

2. W pomieszczeniach dyspozytora ruchu zakładu górniczego, kierownika działu wentylacji oraz kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien znajdować się barograf.

2. W zakładzie górniczym eksploatującym kopaliny palne należy stosować przewietrzanie ssące.

2. W zakładach górniczych eksploatujących złoża lub pokłady niemetanowe, lub zaliczone do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego oraz w których pokłady węgla są o bardzo małej i małej skłonności do samozapalenia, można za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego stosować, zamiast wentylatora rezerwowego, silnik zapasowy do wentylatora, wraz z częściami zapasowymi przekładni.

2. Wentylator główny (czynny i rezerwowy) powinien być dobrany do sieci wentylacyjnej tak, aby zapewniona była jego stabilna praca.

2. Urządzenia do zmiany kierunku przepływu powietrza należy utrzymywać w takim stanie, aby można było wykonać zmianę kierunku przepływu powietrza w czasie nie dłuższym niż 20 minut.

1) podciśnienia statycznego powietrza w kanale wentylacyjnym przed zasuwą i za zasuwą,

2) prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym,

3) podciśnienia statycznego powietrza w przekroju dopływowym kanału wentylacyjnego.

2. Pomiary podciśnienia statycznego i prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym powinny być automatycznie rejestrowane, a wyniki pozostałych pomiarów, o których mowa w ust. 1, dokumentowane.

2. Sposób postępowania, o którym mowa w ust. 1, powinien być ustalony w planie akcji, zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. W zakładzie górniczym eksploatującym złoża (pokłady) niemetanowe, w którym znajduje się więcej niż jeden szyb wentylacyjny, kierownik ruchu zakładu górniczego może podjąć decyzję o niestosowaniu przepisu ust. 1.

2. Zakres kontroli określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Prowadzenie powietrza przez nieczynne wyrobiska i zroby jest zabronione, z wyjątkiem ich likwidacji.

3. Połączenie wentylacyjne sąsiednich zakładów górniczych może nastąpić tylko za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. W zakładach górniczych, w których istnieje kilka szybów wdechowych lub wydechowych, należy wydzielić podsystemy przewietrzania.

2. Rejon wentylacyjny należy przewietrzać niezależnym prądem powietrza.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w zakładach górniczych eksploatujących rudy metali.

2. W pokładach niemetanowych i zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na okresowe przewietrzanie jednym niezależnym prądem powietrza ścian o łącznej długości większej niż 400 m, pod warunkiem utrzymywania pomiędzy tymi ścianami dróg wyjścia w odstępach nie większych niż 250 m.

3. Ze ściany o wysokości mniejszej niż 2 m lub nachyleniu większym niż 12° należy utrzymywać drogi wyjścia w odstępach nie większych niż 250 m.

4. Przepis ust. 3 stosuje się również w odniesieniu do ścian określonych w ust. 1.

5. Największa dopuszczalna długość dróg z niezależnym prądem powietrza powinna być tak ustalona, aby uwzględniała czas działania stosowanych środków ochrony dróg oddechowych.

2. W polach metanowych wszystkie komory, z wyjątkiem komór stanowiących oddziałowe składy narzędzi, sprzętu przeciwpożarowego i sanitarnego, należy przewietrzać prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator główny.

3. Powietrze z komór, o których mowa w ust. 2, przewietrzanych prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator główny powinno być odprowadzone z najwyższego punktu komory i prowadzone poziomo lub po wzniosie.

4. W komorach, o których mowa w ust. 2, nie należy umieszczać bliżej niż 20 cm od najwyższego punktu w świetle obudowy żadnych urządzeń i elementów, które mogłyby utrudniać przepływ powietrza pod stropem komór.

5. W komorach, o których mowa w ust. 1, powinna być zapewniona co najmniej 5-krotna wymiana powietrza w ciągu godziny.

2. Powietrza nie wolno prowadzić na upad, z wyjątkiem wypadków, w których:

1) średni upad nie przekracza 5°,

2) średni upad wynosi od 5° do 10° , a prędkość przepływu powietrza jest większa niż 0,5 m/s,

3) odprowadza się powietrze w pokładach zagrożonych wyrzutami dwutlenku węgla lub siarkowodoru.

3. W uzasadnionych warunkami bezpieczeństwa wypadkach właściwy organ państwowego nadzoru górniczego może zezwolić na odstępstwo od postanowienia ust. 2 pkt 1 i 2.

2. Do regulacji przewietrzania można stosować wentylatory umieszczone w wolnym przekroju wyrobiska.

3. Regulacja przewietrzania przez zastosowanie wentylatorów pomocniczych lub tam regulacyjnych zabudowanych w grupowych prądach powietrza lub w rejonowych prądach zużytego powietrza wymaga zezwolenia właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. Tamy, o których mowa w ust. 1, powinny być wyposażone w czujniki sygnalizujące ich otwarcie do dyspozytorni lub w środki zapewniające ich zamknięcie, ustalone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. Tamy śluz wentylacyjnych, uruchamianych mechanicznie, oraz tamy wewnątrz rejonów wentylacyjnych mogą być wyposażone w drzwi otwierane w jedną stronę.

4. Odstęp między tamami wentylacyjnymi w śluzie lub pomiędzy sąsiednimi śluzami powinien być taki, aby w czasie ruchu ludzi lub urządzeń transportowych drzwi jednej z tam lub drzwi w sąsiedniej śluzie były zamknięte.

5. Każda tama przy moście wentylacyjnym powinna mieć dwoje drzwi otwieranych w przeciwne strony.

2. Zabrania się pozostawiania otwartych drzwi w tamach wentylacyjnych oraz składowania materiałów i sprzętu w bezpośrednim ich sąsiedztwie.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy tam wentylacyjnych:

1) zlokalizowanych wewnątrz rejonu wentylacyjnego,

2) tymczasowych, niezbędnych na czas budowy tam wentylacyjnych z materiałów niepalnych.

2. W razie gdy różnica ciśnienia powietrza uniemożliwia ręczne otwarcie drzwi tamy wentylacyjnej, tama powinna być wyposażona w urządzenie zapewniające otwarcie drzwi i bezpieczne przejście przez tamę.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy wypadków, gdy zapewnione jest mechaniczne lub samoczynne zamknięcie i otwarcie tam bez potrzeby wejścia załogi na trasę transportu.

2. W szczególnie uzasadnionych wypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może odstąpić od stosowania przepisu ust. 1.

2. Lutniociągi powinny być wykonywane z lutni metalowych lub trudno palnych antyelektrostatycznych lutni z tworzyw sztucznych.

3. Wyrobiska można przewietrzać pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, jeżeli długość tych wyrobisk nie jest większa niż:

1) w polach niemetanowych i polach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego:

a) 15 m przy nachyleniach do 10° (we wzniosie i upadzie),

b) 10 m przy nachyleniach powyżej 10° (we wzniosie i upadzie),

2) w pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego:

a) 6 m przy nachyleniach do 10° (we wzniosie i upadzie),

b) 4 m przy nachyleniach powyżej 10° (we wzniosie i upadzie).

1) w polach niemetanowych i pokładach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego:

a) 10 m przy nachyleniu do 10° (we wzniosie i upadzie),

b) 6 m przy nachyleniu powyżej 10° (we wzniosie i upadzie),

2) 2 m w pokładach metanowych zaliczonych do drugiej, trzeciej lub czwartej kategorii zagrożenia metanowego.

2. W polach metanowych przewietrzanie przez dyfuzję wnęk odmetanowania, wnęk wiertniczych oraz dojść do tam izolacyjnych i pożarowych jest zabronione.

3. W polach metanowych przelewowe komory pomp oraz wloty do podszybi długości do 10 m, w których strop na całej długości ma wznios wynoszący co najmniej 15° w kierunku szybu, mogą być przewietrzane przez dyfuzję lub pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, jeżeli zapewniony jest prawidłowy skład powietrza.

4. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę niepalną kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na przewietrzanie przez dyfuzję wyrobisk o długościach większych od ustalonych w ust. 1, pod warunkiem spełnienia wymogów w § 215 ust. 2.

2. Odległość lutniociągu od czoła przodka nie może być większa:

1) w pokładach niemetanowych i nie zagrożonych wyrzutami gazów i skał – niż 10 m,

2) w pokładach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał:

a) przy wentylacji ssącej – niż 6 m,

b) przy wentylacji tłoczącej lub kombinowanej – niż 8 m.

3. W uzasadnionych wypadkach przy stosowaniu wentylacji tłoczącej odległość określona w ust. 2 pkt 1 może być zwiększona do 15 m za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego.

4. W wyrobiskach drążonych kombajnami należy stosować wentylację ssącą lub kombinowaną z ssącym lutniociągiem pomocniczym, wyposażonym w urządzenie odpylające, z tym że:

1) przy wentylacji ssącej odległość lutniociągu ssącego od czoła przodka nie powinna być większa niż 3 m,

2) przy wentylacji kombinowanej odległość lutniociągu ssącego z odpylaczami od czoła przodka nie powinna być większa niż 6 m, a odległość lutniociągu tłoczącego – większa niż 12 m.

2. W szybach (szybikach), w których pomost znajduje się w odległości mniejszej od czoła przodka niż określona w ust. 1, koniec lutniociągu powinien znajdować się między przodkiem a pomostem.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy lutniociągów pomocniczych stosowanych:

1) przy wentylacji kombinowanej,

2) dla usuwania nagromadzeń metanu,

3) dla poprawy warunków klimatycznych.

3. W wyrobisku, z którego pobierane jest powietrze do przewietrzania wyrobiska przy użyciu lutniociągu, powinna płynąć taka ilość powietrza, aby nie występowała jego recyrkulacja, a na odcinku lutniociągu w prądzie przepływającym powinna być utrzymana wymagana prędkość powietrza.

4. Przy wentylacji kombinowanej ilość powietrza doprowadzana lutniociągiem zasadniczym powinna być większa od ilości pobieranej przez lutniociąg pomocniczy.

1) w pokładach niemetanowych i zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego co najmniej 0,15 m/s,

2) w pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego co najmniej 0,30 m/s.

2. W drążonym wyrobisku o przekroju poprzecznym w wyłomie ponad 20 m² przewietrzanym przy pomocy lutniociągu prędkość powietrza może być mniejsza niż określona w ust. 1, jeżeli zapewnione jest utrzymanie dopuszczalnych zawartości gazów oraz właściwych warunków klimatycznych.

2. Dukla wiertnicza w polu metanowym drążona metodą nadsięwłomu może być przewietrzana za pomocą lutniociągu tylko do wysokości 15 m.

2. W polach metanowych w pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego elektryczne silniki wentylatorów zabudowanych na początku lutniociągu powinny być przewietrzane świeżym powietrzem pobieranym bezpośrednio z prądu obiegowego.

1) projektowania przewietrzania za pomocą lutniociągów,

2) stosowania przewietrzania za pomocą lutniociągów,

3) stosowania przewietrzania lutniociągami z urządzeniami odpylającymi w wyrobiskach korytarzowych drążonych kombajnami,

4) stosowania przewietrzania lutniociągami z urządzeniami chłodniczymi,

5) stosowania lutni z tworzyw sztucznych,

6) kontroli stanu wentylacji wyrobisk przewietrzanych lutniociągami

określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

2. Wentylator lutniowy może być zabudowany w innym miejscu niż określone w ust. 1 przy zachowaniu warunków ustalonych w załączniku nr 5 do rozporządzenia.

2. Przy temperaturze wyższej niż 30° C należy opracować prognozę warunków klimatycznych oraz ustalić środki zapewniające utrzymanie właściwych warunków klimatycznych.

2. Jeżeli temperatura powietrza mierzona termometrem suchym w miejscu pracy jest większa od 28° C, a nie przekracza 33° C lub intensywność chłodzenia jest mniejsza od 11 katastopni wilgotnych, należy zastosować odpowiednie środki techniczne dla obniżenia temperatury powietrza lub ograniczyć czas pracy do 6 godzin – liczony łącznie ze zjazdem i wyjazdem.

3. Jeżeli temperatura powietrza mierzona termometrem suchym przekracza 33° C, można zatrudnić ludzi tylko w akcji ratowniczej.

2. W odniesieniu do poszczególnych wyrobisk wybierkowych lub drążonych wyrobisk korytarzowych kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na niestosowanie przepisu ust. 1.

2. Opinie powinny obejmować zasadnicze zagadnienia z zakresu zagrożeń występujących w zakładzie górniczym.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala sposób i zakres zapoznawania osób kierownictwa i dozoru ruchu z planem ratownictwa oraz z wprowadzonymi w nim zmianami.

1) zastosować niezbędne rygory bezpiecznego prowadzenia robót w warunkach powstałego zagrożenia metanowego,

2) powiadomić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego,

3) zlecić badanie stanu zagrożenia metanowego jednostce naukowo-badawczej wskazanej przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

2. Przez jednostkę naukowo-badawczą wskazaną przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, o której mowa w dalszych przepisach rozporządzenia, należy rozumieć odpowiednią placówkę naukowo-badawczą lub inną jednostkę wykonującą specjalistyczne badania w określonych dziedzinach.

2. Zakres kontroli, o której mowa w ust. 1, określa kierownik działu wentylacji.

3. W razie wzrostu stanu zagrożenia metanowego, kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest zastosować niezbędne dodatkowe rygory bezpiecznego prowadzenia robót i ewentualnie dokonać zmiany dotychczasowego zaliczenia do stopnia niebezpieczeństwa wybuchu.

2. Obowiązek wyłączenia urządzeń elektrycznych nie dotyczy tych urządzeń, które zostały dopuszczone do pracy przy zawartości metanu powyżej 2%.

1) w rejonowych prądach powietrza zużytego – 1%,

2) w szybie wydechowym – 0,75%.

2. W razie stosowania metanometrii automatycznej zawartość metanu w rejonowych prądach powietrza zużytego może wynosić 1,5%.

1) w otworach badawczych wierconych z powierzchni dla rozpoznania pokładów węgla lub ich części, nie rzadziej niż co 100 m długości otworu,

2) w drążonych szybach (szybikach) oraz w wyrobiskach korytarzowych w udostępnionych pokładach węgla o grubości powyżej 0,4 m,

3) w wyrobiskach korytarzowych w pokładach węgla w odstępach nie przekraczających 200 m w płaszczyźnie pokładu oraz dodatkowo w odległości nie przekraczającej 25 m od stwierdzonych uskoków powodujących przerwanie ciągłości pokładu lub innych zaburzeń geologicznych, mogących mieć wpływ na wzrost metanonośności pokładu, w miejscach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Badania dla określenia metanonośności pokładów węgla należy wykonywać metodami określonymi w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

2. W pokładach metanowych należy w drążonych wyrobiskach wykonywać, co najmniej raz w miesiącu, pomiary i obliczenia dla określenia metanowości bezwzględnej.

2. Prognozy metanowości bezwzględnej wyrobisk wybierkowych należy opracować:

1) dla każdego pokładu węgla lub jego części jeszcze nie eksploatowanej, wraz z projektem technicznym eksploatacji,

2) dla każdego wyrobiska wybierkowego w pokładzie węgla, wraz z projektem technicznym tego wyrobiska.

2. Projektowanie i prowadzenie robót górniczych w warunkach zagrożenia metanowego

2. Przez rzeczoznawcę wskazanego przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, o którym mowa w ust. 1, oraz w dalszych przepisach rozporządzenia należy rozumieć jednostki określone w § 278 ust. 2 lub osobę fizyczną, posiadającą wiadomości specjalistyczne w określonych dziedzinach.

2. Wyrobiska korytarzowe utrzymywane przy zrobach należy przewietrzać lub izolować tamami, a dojście do nich przewietrzać.

2. W razie braku odpowiedniego wyposażenia technicznego, przy zastosowaniu dodatkowych środków profilaktyki metanowej, dozwolone jest wykonywanie wnęk kombajnowych i strugowych w ścianach zawałowych przy użyciu materiałów wybuchowych za zezwoleniem właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. Wyposażenie techniczne zmechanizowanych wyrobisk wybierkowych należy odpowiednio dobrać do warunków geologiczno-górniczych, z uwzględnieniem zasady nieurabiania kombajnem zwięzłych skał stropowych i niedopuszczenia do zetknięcia się organu urabiającego kombajnu ze stropnicami obudowy.

3. Urabianie zwięzłych skał kombajnami w sytuacjach, o których mowa w ust. 1, może być prowadzone pod warunkiem ustalenia i zastosowania odpowiednio dobranych do warunków środków zabezpieczenia przed zapłonem metanu.

1) zapłonem metanu przy urabianiu zwięzłych skał kombajnami (§ 294 ust. 3),

2) zapłonem i przenoszeniem zapłonu metanu pod przenośnikami ścianowymi,

3) tworzeniem się nagromadzeń metanu w rejonie skrzyżowań ścian z chodnikami przyścianowymi.

2. Strefę, w której obowiązuje wykonywanie otworów badawczych, ich długość, ilość i kierunki wyznacza kierownik działu robót górniczych w porozumieniu z kierownikiem działu wentylacji.

3. Zakres i częstotliwość pobierania prób powietrza do analizy chemicznej z otworów badawczych i wyrobiska ustala kierownik działu wentylacji.

3. Metanometria

1) prowadzić kontrolę zawartości metanu w powietrzu metanomierzami przenośnymi,

2) w wyrobiskach w pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego stosować kontrolę zawartości metanu w powietrzu oraz zabezpieczenia urządzeń elektrycznych za pomocą urządzeń metanometrii automatycznej,

3) przy prowadzeniu eksploatacji złóż (pokładów) zaliczonych do drugiego i trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami i równocześnie do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego stosować systemy zabezpieczeń metanometrycznych, umożliwiających pomiar zawartości metanu i wyłączenie urządzeń elektrycznych w czasie nie dłuższym niż 60 sekund.

1) pod stropem wyrobiska,

2) nad obudową wyrobiska,

3) w miejscach możliwych wypływów lub gromadzenia się metanu.

2. Pomiar zawartości metanu pod stropem wyrobiska powinien być wykonywany nie niżej niż 10 cm od najwyższego miejsca nie zabudowanego stropu, szczelnej obudowy lub okładziny obudowy.

3. Pomiar nad obudową wyrobiska powinien być wykonany w najwyższym dostępnym miejscu wyrobiska nad obudową.

2. Metanomierze wyłączające, stanowiące automatyczne zabezpieczenie metanometryczne urządzeń elektrycznych, powinny powodować:

1) samoczynne wyłączenie spod napięcia urządzeń elektrycznych, gdy zawartość metanu w powietrzu przekroczy dopuszczalną wartość, z wyjątkiem urządzeń dopuszczonych do pracy przy dowolnej zawartości metanu,

2) sygnalizowanie świetlne lub akustyczne w dyspozytorni metanometrycznej albo w miejscu zabudowy metanomierza przekroczeń dopuszczalnych zawartości metanu w powietrzu,

3) wskazywanie lub rejestrowanie w dyspozytorni metanometrycznej lub w miejscu zabudowy metanomierza zawartości metanu w powietrzu.

3. Metanomierze rejestrujące, stosowane dla automatycznej kontroli zawartości metanu w powietrzu, powinny powodować:

1) rejestrowanie w dyspozytorni metanometrycznej zawartości metanu w wyrobiskach,

2) sygnalizowanie świetlne lub akustyczne w dyspozytorni metanometrycznej albo w miejscu zabudowy metanomierza przekroczeń dopuszczalnych zawartości metanu w wyrobiskach.

2. W razie przekroczenia zawartości 2% metanu w powietrzu wypływającym ze ściany lub zawartości 1% metanu w powietrzu dopływającym do ściany, metanomierze powinny wyłączać spod napięcia urządzenia elektryczne zabudowane:

1) w ścianie,

2) w wyrobisku przyścianowym z prądem powietrza wypływającym ze ściany,

3) w wyrobisku przyścianowym z prądem powietrza dopływającym do ściany, na odcinku co najmniej 10 m od wlotu do ściany.

3. Czujniki metanomierzy kontrolujące zawartość metanu w prądzie powietrza wypływającego ze ściany należy zabudować pod stropem:

1) w wyrobisku przyścianowym – w odległości nie przekraczającej 10 m od wylotu ze ściany, jeżeli na wylocie nie łączą się prądy powietrza,

2) w ścianie – w odległości 2 m od wyrobiska przyścianowego, jeżeli na wylocie łączą się prądy powietrza.

4. Czujnik metanomierza kontrolujący zawartość metanu w prądzie powietrza dopływającym do ściany należy zabudować pod stropem w ścianie w odległości nie większej niż 10 m od wyrobiska przyścianowego.

5. W ścianach o wysokości mniejszej niż 1,5 m, w których wyposażenie techniczne uniemożliwia zabudowanie czujnika metanomierza w ścianie pod stropem, kierownik działu wentylacji wyznacza miejsce zabudowy czujnika lub czujników w wyrobiskach przyścianowych z prądem powietrza dopływającym do ściany, w odległości nie większej niż 10 m od wlotu do ściany.

2. Czujniki metanomierzy, o których mowa w ust. 1, powinny być zabudowane:

1) przy przewietrzaniu przodka lutniociągiem tłoczącym – w odległości nie większej niż 10 m od czoła przodka, w miejscu stwierdzanych największych zawartości metanu.

2) przy przewietrzaniu przodka lutniociągiem ssącym pomiędzy wlotem do lutni ssącej a czołem przodka – w odległości nie większej niż 6 m od czoła przodka,

3) w odległości od 10 m do 15 m od skrzyżowania z wyrobiskiem przewietrzanym przepływającym prądem powietrza.

3. Czujniki metanomierzy, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, powinny być zabudowane w wyrobiskach o długości większej niż 15 m, a czujniki metanomierzy, o których mowa w ust. 2 pkt 3, w wyrobiskach o długości większej niż 25 m.

4. Czujniki metanomierzy, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, powinny powodować wyłączenie:

1) kombajnów chodnikowych – przy przekroczeniu zawartości 1% metanu w powietrzu,

2) maszyn i innych urządzeń z napędem elektrycznym, zainstalowanych w wyrobiskach przewietrzanych za pomocą lutniociągów – przy przekroczeniu zawartości 2% metanu w powietrzu.

5. Czujniki metanomierzy, o których mowa w ust. 2 pkt 3, powinny powodować wyłączenie:

1) urządzeń elektrycznych zainstalowanych w wyrobisku przewietrzanym lutniociągiem tłoczącym – przy przekroczeniu zawartości 2% metanu w powietrzu,

2) urządzeń elektrycznych zainstalowanych w wyrobisku przewietrzanym lutniociągiem ssącym – przy przekroczeniu zawartości 1% metanu w powietrzu.

1) co najmniej 10 m poniżej zrębu szybu lub poziomu przy wentylacji tłoczącej,

2) przy wentylacji ssącej w lutniociągu przed wentylatorem,

3) pod pomostem roboczym.

2. Czujniki, o których mowa w ust. 1, powinny po przekroczeniu zawartości 1% metanu w powietrzu:

1) wyłączać urządzenia elektryczne w szybach,

2) powodować w 10-metrowej strefie od wylotu szybu uruchomienie sygnalizacji ostrzegawczej oraz wyłączenie spod napięcia urządzeń elektrycznych, z wyjątkiem urządzeń iskrobezpiecznych, wentylatorów i urządzeń przeznaczonych do jazdy ludzi.

2. Pomiar zawartości metanu w wylotowym prądzie powietrza z rejonu wentylacyjnego, w którym prowadzone są roboty wybierkowe, powinien być dokonany przez czujnik metanomierza rejestrującego pod stropem wyrobiska w prądzie wylotowym ze ściany lub zespołu ścian pomiędzy wylotem ostatniej ściany a skrzyżowaniem z innym, czynnym wentylacyjnie wyrobiskiem.

3. Pomiar zawartości metanu w szybie wentylacyjnym powinien być dokonany w prądzie wylotowym całkowitym, co najmniej 10 m poniżej kanału wentylatora głównego, lecz co najmniej 10 m powyżej najwyższego wlotu powietrza wypływającego z wyrobisk do szybu.

2. Czujnik metanomierza wyłączającego powinien być zabudowany na wysięgniku organu urabiającego.

2. Czujniki metanomierzy wyłączających urządzenia elektryczne powinny być zabudowane:

1) w strumieniu powietrza wypływającego z instalacji odpylającej,

2) pod stropem wyrobiska, w strefie pomiędzy wylotem strumienia powietrza z instalacji odpylającej i wylotem powietrza z zasadniczego lutniociągu tłoczącego.

2. W razie przekroczenia zawartości 0,5% metanu, metanomierz powinien spowodować automatyczne:

1) wyłączenie urządzeń elektrycznych budowy zwykłej zainstalowanych w strefie, do której może wpłynąć metan pochodzący ze zbiornika,

2) uruchomienie wentylacji odrębnej zbiornika.

2. Dla poszczególnych zbiorników węgla kierownik działu wentylacji obowiązany jest ustalić:

1) miejsce i sposób oraz częstotliwość pomiarów zawartości metanu,

2) osoby odpowiedzialne za prowadzenie pomiarów zawartości metanu,

3) zasady postępowania w razie stwierdzenia pomiarami zawartości metanu powyżej 1% w podziemnym zbiorniku lub w wyrobiskach przyległych do tego zbiornika albo w powierzchniowym zbiorniku.

2. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne zakres zastosowania metanometrii automatycznej, lokalizację czujników metanometrycznych oraz zakres wyłączeń urządzeń elektrycznych przez metanometrię automatyczną ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Do czasu usunięcia uszkodzenia:

1) ruch maszyn i urządzeń elektrycznych nie może być prowadzony,

2) należy wykonywać zastępcze pomiary metanu w miejscach, w których był wykonywany pomiar automatyczny,

2. Obowiązek wyposażenia innych osób przebywających w polach metanowych w metanomierze przenośne powinien ustalić kierownik ruchu zakładu górniczego.

3. Osoby określone w ust. 1 i 2 należy przeszkolić w zakresie zasad pomiaru zawartości metanu.

1) w przodkach wyrobisk,

2) w wyrobiskach likwidowanych,

3) we wnękach wiertniczych,

4) w innych miejscach wyznaczonych przez osoby kierownictwa lub dozoru ruchu.

2. W pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego w wyrobiskach korytarzowych drążonych kombajnami przodowi zobowiązani są do kontroli zawartości metanu nad obudową w 10-metrowej strefie przyprzodkowej przed rozpoczęciem urabiania.

1) w przodkach wyrobisk,

2) w prądach powietrza wlotowych i wylotowych z przodków,

3) w komorach,

4) we wnękach wiertniczych,

5) w miejscach wykonywania robót strzałowych,

6) przy tamach izolacyjnych,

7) w innych wyrobiskach i miejscach wyznaczonych przez kierownika działu wentylacji,

2. Metaniarze zobowiązani są do kontroli zawartości metanu nad obudową wyrobisk górniczych w pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego:

1) w drążonych wyrobiskach korytarzowych i komorowych z wentylacją odrębną, w strefie 50 m od przodka w odstępach nie większych niż 10 m – co najmniej raz na dobę w dni pracy,

2) w wyrobiskach z wentylacją odrębną w odstępach nie większych niż 50 m – co najmniej raz w miesiącu,

3) w wyrobiskach przyścianowych przewietrzanych zużytym prądem powietrza, zaliczonych do pomieszczeń ze stopniem „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, w których zabudowane są urządzenia elektryczne:

a) w strefie 50 m od przodka, w odstępach nie większych niż 10 m – co najmniej raz na tydzień,

b) w strefie ponad 50 m od przodka, w odstępach nie większych niż 50 m – co najmniej raz w miesiącu,

4) w innych miejscach wyznaczonych przez kierownika działu wentylacji,

3. W wyrobiskach korytarzowych i wybierkowych w pokładach zaliczonych do trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego, w których prowadzone są roboty strzałowe, metaniarze zobowiązani są do kontroli zawartości metanu nad obudową w 50-metrowej strefie we wszystkich kierunkach od miejsc prowadzenia robót strzałowych w odstępach nie większych niż 10 m, co najmniej raz na dobę w dni pracy.

4. Metaniarze zobowiązani są do prowadzenia pomiarów w polach metanowych dla wykrycia miejsc możliwych wypływów metanu.

5. W dni wolne od pracy, na zmianie poprzedzającej obłożenie robót, zakres i częstotliwość kontroli robót przez metaniarzy ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

1) w przodkach oraz w strefie 1 0 m od miejsca wykonywania robót strzałowych:

a) przed rozpoczęciem pracy oraz w czasie pracy co 2 godziny,

b) przed przystąpieniem do załadowania materiałów wybuchowych do otworów strzałowych,

c) przed każdym podłączeniem zapalników elektrycznych do linii strzałowej,

d) po każdym odpaleniu otworów strzałowych,

2) w strefie 5 m od stanowiska strzałowego przed podłączeniem zapalarki elektrycznej do linii strzałowej.

2. Strzałowi w pokładach zaliczonych do trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego przed przystąpieniem do ładowania otworów strzałowych zobowiązani są do kontroli zawartości metanu nad obudową wyrobisk w 50-metrowej strefie we wszystkich kierunkach od miejsca prowadzenia robót strzałowych, w odstępach nie większych niż 10 m.

3. W polach metanowych w głębionych szybach (szybikach) pomiary zawartości metanu należy prowadzić:

1) na dnie szybu i pod pomostem roboczym – przed rozpoczęciem robót i przed każdym strzelaniem,

2) w strefie 5 m od stanowiska strzałowego – przed podłączeniem zapalarki do linii strzałowej.

1) przy wierceniu otworów drenażowych oraz badawczych,

2) przy likwidacji wyrobisk, w razie niestosowania automatycznych zabezpieczeń metanometrycznych,

3) w innych miejscach wyznaczonych przez kierownika działu wentylacji.

4. Organizacja kontroli zagrożenia metanowego

2. W zakładzie górniczym eksploatującym złoża (pokłady) zaliczone do drugiej, trzeciej lub czwartej kategorii zagrożenia metanowego, niezależnie od postanowień ust.1, należy:

1) wyznaczyć dyspozytora metanometrii,

2) zorganizować służbę dla zapewnienia konserwacji i kontroli urządzeń metanometrii automatycznej oraz konserwacji i kontroli metanomierzy przenośnych,

3) wyznaczyć osobę wyższego dozoru ruchu w dziale energomechanicznym, odpowiedzialną za stan urządzeń metanometrii automatycznej i gospodarkę nimi.

3. W zakładach górniczych, stosujących mniej niż 20 metanomierzy automatycznych, dopuszcza się pełnienie obowiązków dyspozytora metanometrii przez dyspozytora ruchu.

4. Obowiązki dyspozytora metanometrii, jego kwalifikacje oraz zasady współdziałania z dozorem ruchu i odpowiednimi służbami ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

1) w oddziałach górniczych – osoby dozoru ruchu oddziałowego, co najmniej raz na zmianę,

2) we wszystkich wyrobiskach i w pomieszczeniach na powierzchni, w których może gromadzić się metan – metaniarze, co najmniej raz na dobę w dniach pracy,

3) we wszystkich miejscach, gdzie są zabudowane czujniki metanometrii automatycznej – konserwatorzy metanomierzy automatycznych z częstotliwością ustaloną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Prawidłowość wskazań i działania metanomierzy automatycznych należy kontrolować za pomocą mieszanek wzorcowych.

1) przodowi – na tablicy kontroli metanu,

2) strzałowi – w dzienniczkach strzałowych,

3) metaniarze – na tablicy kontroli metanu, w dzienniku metaniarza i książce metaniarza,

4) osoby dozoru ruchu – na tablicy kontroli metanu, w notesach oraz w książce raportowej.

§328. 1. Kierownik działu wentylacji lub wyznaczona osoba wyższego dozoru ruchu działu wentylacji zobowiązani są, raz na dobę, zapoznać się z:

1) zapisami metanometrii automatycznej,

2) wynikami pomiarów zawartości metanu zapisywanymi w książce metaniarza.

2. W razie wzrostu zagrożenia metanowego kierownik działu wentylacji obowiązany jest opracować program profilaktyki metanowej i przedstawić kierownikowi ruchu zakładu górniczego celem zatwierdzenia.

5. Odmetanowanie górotworu

2. W wypadkach uzasadnionych analizą stanu warunków metanowych i prognozą metanowości zezwolenia na niestosowanie odmetanowania, o którym mowa w ust. 1, może udzielić:

1) dla zakładu górniczego lub poziomu – właściwy organ państwowego nadzoru górniczego,

2) dla poszczególnych wyrobisk – kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Ujęty metan można, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, odprowadzać do prądu zużytego powietrza przy zachowaniu dopuszczalnych zawartości metanu w powietrzu.

1) w szybach wdechowych,

2) w wyrobiskach z elektryczną trakcją przewodową.

2. W wyrobiskach pochyłych z transportem linowym rurociągi metanowe mogą być budowane tylko w uzasadnionych wypadkach, pod warunkiem zastosowania zabezpieczeń przed uszkodzeniem rurociągów.

2. Przed przystąpieniem do naprawy rurociągu metanowego lub wymiany zasuwy, lub innego elementu należy rurociąg tak zabezpieczyć, aby uniemożliwić wypływ metanu z rurociągu, jak również zasysanie powietrza do rurociągu.

3. Z odcinka rurociągu metanowego, przeznaczonego do naprawy, należy usunąć metan wodą lub sprężonym powietrzem.

4. Szczegółowy sposób wykonania naprawy rurociągu metanowego ustala, w zależności od lokalnych warunków i rodzaju uszkodzenia, osoba dozoru ruchu służby odmetanowania.

2. W wypadkach uzasadnionych ograniczonym zakresem lub przejściowym okresem stosowania odmetanowania, stacja odmetanowania może być zlokalizowana w wyrobisku podziemnym.

2. Ujęcie metanu lub grupa sąsiednich otworów metanowych powinny być wyposażone w urządzenia umożliwiające pomiary ilości, ciśnienia i składu gazu oraz regulację ciśnienia gazu, a także posiadać odpowiednie urządzenia odwadniające.

2. Pomiar ciśnienia gazu, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy ujęć prowizorycznych.

2. Instalacja gazowa stacji odmetanowania oraz rurociągi metanowe mogą być napełnione gazem po sprawdzeniu ich szczelności.

2. W wypadkach uzasadnionych, za zezwoleniem kierownika ruchu zakładu górniczego, dopuszcza się ujmowanie do rurociągów metanowych gazu o zawartości metanu mniejszej niż określona w ust. 1, lecz co najmniej 20%, jeżeli zawartość metanu w zbiorczym rurociągu metanowym wynosić będzie minimum 30%.

2. Rezerwowe urządzenia dla wytwarzania podciśnienia w stacji odmetanowania powinny być zdatne do uruchomienia w ciągu 10 minut.

3. W razie gdy zawartość metanu w zbiorczym rurociągu jest niższa od 30% lub temperatura gazu przekroczy wartość dopuszczalną dla stosowanych urządzeń, urządzenia wytwarzające podciśnienie powinny być zatrzymane.

4. W wypadku uszkodzenia urządzenia automatycznie wyłączającego stację odmetanowania przy zawartości metanu w gazie niższej niż 30%, ruch stacji może być prowadzony pod następującymi warunkami:

1) procentowa zawartość metanu w rurociągu wynosić będzie co najmniej 40%,

2) pomiar zawartości metanu będzie wykonywany co pół godziny, a wyniki tego pomiaru odnotowywane w książce kontroli stacji odmetanowania.

1) zawiadomić dyspozytora ruchu,

2) podjąć odpowiednie prace dla usunięcia uszkodzenia,

3) przeprowadzić szczegółową kontrolę stanu zagrożenia metanowego w wyrobiskach.

2. W razie awaryjnego zatrzymania ruchu stacji odmetanowania należy niezwłocznie powiadomić kierownika ruchu zakładu górniczego lub pełniącą dyżur osobę kierownictwa ruchu.

3. Każde planowe zatrzymanie ruchu stacji odmetanowania, jak również zatrzymanie odmetanowania w części zakładu górniczego, wymaga zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego, który obowiązany jest ustalić zabezpieczenie przed zagrożeniem metanowym w wyrobiskach w okresie przerwy w odmetanowaniu.

1) pomiary zawartości metanu i ciśnienia za tamami izolacyjnymi z przestrzeni podłączonej do rurociągów metanowych,

2) pomiary parametrów gazu w rurociągach metanowych w miejscach wyznaczonych przez osobę wyższego dozoru ruchu służby odmetanowania.

2. Okresowe kontrole odmetanowania należy przeprowadzać co najmniej raz w miesiącu i powinny one obejmować:

1) pomiar ciśnienia, ilości gazu i procentowej zawartości metanu we wszystkich odcinkach pomiarowych rurociągu,

2) kontrolę wszystkich zamkniętych otworów metanowych dla określenia ich przydatności do eksploatacji,

3) kontrolę stanu technicznego wszystkich urządzeń odmetanowania.

3. Zakres kontroli odmetanowania w dniach wolnych od pracy ustala osoba wyższego dozoru ruchu służby odmetanowania w porozumieniu z kierownikiem działu wentylacji.

2. Stan i skuteczność stosowanych środków ochrony przed niebezpieczeństwem wybuchu pyłu węglowego powinny być systematycznie kontrolowane.

1) nawilżanie pokładu węgla,

2) stosowanie środków dla pozbawienia lotności pyłu węglowego w miejscach jego powstawania,

3) stosowanie środków dla zapobiegania lub ograniczenia zasięgu rozprzestrzeniania się pyłu węglowego.

2. W polu metanowym należy dodatkowo utrzymywać strefy zabezpieczające:

1) na całej długości wyrobiska przewietrzanego za pomocą lutniociągu,

2) w wyrobiskach zaliczonych do pomieszczeń ze stopniem ,,c” niebezpieczeństwa wybuchu, na odcinku z zainstalowanymi kablami i przewodami elektrycznymi.

3. W wyrobisku korytarzowym we wszystkich kierunkach od miejsc zabudowy rozdzielni, stacji transformatorowych i prostownikowych należy utrzymywać strefy zabezpieczające na długości co najmniej 25 m, a od miejsc połączeń kabli lub przewodów elektrycznych – na długości co najmniej 5 m po obu stronach tych połączeń.

1) drążonym wyrobisku kamiennym,

2) wyrobisku wybierkowym,

3) miejscu, w którym pył węglowy jest zabezpieczony przed wybuchem w sposób naturalny,

4) wyrobisku korytarzowym, w którym nagromadzenie pyłu węglowego jest mniejsze niż 30 g/m³ wyrobiska.

2. Zawartość wody wolnej w pyle węglowym w strefie zabezpieczającej powinna wynosić nie mniej niż:

gdzie:

W_kz – oznacza zawartość wody wolnej zabezpieczającej pył węglowy przed przenoszeniem się wybuchu (%),

d_w – oznacza frakcję pyłu węglowego przechodzącego przez sito o oczkach 75 μm (%),

n – oznacza zawartość stałych części niepalnych w pyle (%).

3. Zawartość wody wolnej w pyle węglowym w strefie zabezpieczającej w polach niemetanowych oraz pierwszej kategorii zagrożenia metanowego może wynosić 0,9 W_kz.

4. W wyrobiskach korytarzowych, w pokładzie zaliczonym do czwartej kategorii zagrożenia metanowego, zawartość części niepalnych stałych poza strefami zabezpieczającymi powinna wynosić co najmniej 50% albo zawartość wody wolnej w pyle węglowym powinna być większa niż 60% wartości wymaganej w strefie zabezpieczającej, określonej wzorem, o którym mowa w ust. 2.

2. W uzasadnionych okolicznościach odległość ta może być zmniejszona do 40 m lub zwiększona ponad 200 m, z tym że strefę zabezpieczającą wykonaną przez opylanie lub zmywanie wodą należy przedłużyć do miejsca zabudowania zapory.

3. W razie gdy długość wyrobiska uniemożliwia zabudowanie w nim całej zapory przeciwwybuchowej, należy budować w tym wyrobisku co najmniej połowę zapory, a pozostałą część zapory – w każdym sąsiednim wyrobisku.

4. W razie gdy wzajemna odległość między sąsiednimi przodkami wybierkowymi jest mniejsza niż 150 m, budowanie zapory przeciwwybuchowej w wyrobisku pomiędzy tymi przodkami nie jest wymagane.

1) przodek wyrobiska wybierkowego,

2) przodek wyrobiska korytarzowego, z wyjątkiem wyrobiska o długości mniejszej niż 130 m, którego drążenie rozpoczęto z wyrobiska kamiennego, jeżeli w wyrobisku nie występuje niebezpieczny pył węglowy,

3) grupy przodków korytarzowych i wybierkowych, których nie można zabezpieczyć oddzielnie zaporami,

4) wszystkie wyrobiska, w których pracują maszyny i inne urządzenia, powodujące na długości co najmniej 30 m powstawanie nagromadzenia pyłu węglowego,

5) pole pożarowe,

6) wyrobisko, w którym występuje niebezpieczny pył węglowy, a zawartość metanu w powietrzu jest wyższa od 1,5%, lub występują przystropowe nagromadzenia metanu,

7) miejsca znacznego nagromadzenia pyłu węglowego, tj. powyżej 0,5 kG/m³, występujące w wyrobiskach korytarzowych, przy czym odległość między zaporami nie może być większa niż 200 m.

2. W polach metanowych w wyrobiskach korytarzowych, przewietrzanych za pomocą lutniociągów, należy budować pomocnicze zapory przeciwwybuchowe w odległości nie większej niż 200 m.

3. W pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego należy budować dodatkowe pomocnicze zapory przeciwwybuchowe w odległości nie większej niż 200 m w wyrobiskach korytarzowych przewietrzanych prądem powietrza wytwarzanym wentylatorem głównym, w których:

1) zawartość metanu w powietrzu jest większa od 0,5% oraz zabudowane są kable i przewody elektryczne,

2) zawartość metanu w powietrzu jest większa od 1,5% lub występują przystropowe nagromadzenia metanu,

3) wyznaczone są strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami.

1) opylane do zawartości co najmniej 70% stałych części niepalnych w polach niemetanowych i 80% w polach metanowych – w razie stosowania zapory z pyłu kamiennego,

2) zmyte wodą przy zachowaniu warunków określonych w § 351 ust. 2, a przy braku możliwości utrzymania tych warunków opylone do zawartości stałych części niepalnych określonych w pkt 1 – w razie stosowania zapory wodnej,

1) w pokładach niemetanowych – 200 dm³ wody lub 200 kg pyłu kamiennego,

2) w polach metanowych oraz w polach niemetanowych dla zabezpieczenia pól pożarowych – 400 dm³ wody lub 400 kg pyłu kamiennego.

2. Sprawy ochrony przed wybuchem pyłu węglowego oraz stosowanie urządzeń elektrycznych w pomieszczeniach obiektów i urządzeń przeróbki mechanicznej regulują powszechnie obowiązujące przepisy o ochronie przeciwpożarowej i gospodarce energetycznej.

2. W zakładach górniczych, o których mowa w ust. 1, powinny być zorganizowane stacje geofizyki górniczej dla dokonywania bieżącej analizy stanu zagrożenia tąpaniami.

1) ciśnienia górotworu, prowadzenia robót górniczych, zaszłości eksploatacyjnych oraz zaburzeń tektonicznych,

2) budowy górotworu, a zwłaszcza występowania w otoczeniu złoża grubych warstw skał zwięzłych i mocnych,

3) naturalnej skłonności do tąpań złoża i skał otaczających.

4) zjawisk dynamicznych stwierdzonych obserwacjami.

Projektowanie i prowadzenie robót w warunkach zagrożenia tąpaniami

2. Zmiany w projekcie technicznym (tzw. kompleksowym) eksploatacji może wprowadzać kierownik ruchu zakładu górniczego za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

2. Resztek nie należy również pozostawiać w pokładach nie zagrożonych tąpaniami, jeżeli mogłyby mieć wpływ na pokłady tąpiące.

2. Wybieranie złoża w sąsiedztwie filara ochronnego powinno być tak zaprojektowane, aby zapewniało czyste jego wybranie.

2. Główne wyrobiska udostępniające można wykonywać również w pokładzie węgla nie zagrożonym tąpaniami, pod warunkiem, że wybieranie pokładu węgla lub wiązki pokładów węgla nie spowoduje wzrostu zagrożenia w nie wybranych jeszcze sąsiednich pokładach zagrożonych tąpaniami.

2. W wyrobiskach czynnych analiza i ocena, o których mowa w ust. 1, powinny być dokonywane w razie zmiany sytuacji górniczej powodującej zmianę geomechanicznego stanu górotworu.

3. W razie stwierdzenia wzrostu stanu zagrożenia tąpaniami powinny być stosowane metody i środki likwidacji tego zagrożenia oraz metody i środki kontroli skuteczności zastosowanej profilaktyki.

4. W razie wzrostu stanu zagrożenia tąpaniami roboty w przodku i ruch ludzi w czynnym wyrobisku mogą być prowadzone dopiero po usunięciu tego stanu lub jego istotnym ograniczeniu.

5. Jeżeli zastosowane środki nie obniżają istniejącego stanu zagrożenia, należy wstrzymać roboty w wyrobisku do czasu zastosowania skuteczniejszych środków profilaktycznych lub zmian w technologii prowadzenia robót górniczych.

1) doborze właściwych technologii prowadzenia robót górniczych,

2) doborze odpowiedniego rodzaju obudowy wyrobisk,

3) osłabieniu struktury pokładu węgla i skał otaczających przez wtłaczanie cieczy,

4) wytwarzaniu strefy odprężonej wokół wyrobiska przy zastosowaniu robót strzałowych oraz za pomocą robót wiertniczych wykonywanych w pokładzie węgla.

2. Przy stosowaniu filarowo-zabierkowego systemu wybierania w pokładach zaliczonych do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami wolno prowadzić tylko jeden przodek.

1) stosować system komorowo-filarowy jednoetapowy.

2) w warunkach zaliczenia do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami tak projektować eksploatację, aby filary podporowe pracowały w fazie wytrzymałości pozniszczeniowej,

3) przy wybieraniu wzdłuż zrobów prowadzić front wybierkowy w sąsiedztwie tych zrobów, tak aby wyprzedzał on pozostałą część frontu,

4) stosować zasadę sukcesywnego upodatniania calizny wzdłuż dróg dojazdowych do wyrobisk wybierkowych, w szczególności w sąsiedztwie zrobów,

5) uniknąć pozostawienia filarów oporowych; w razie konieczności pozostawienia filara oporowego, jego szerokość powinna wynosić co najmniej 350 m.

2. Dopuszcza się pozostawienie części słabo okruszcowanego złoża pod warunkiem ustalenia zasad bezpiecznego prowadzenia robót w zasięgu jej oddziaływania.

3. W wypadkach uzasadnionych warunkami geologiczno-górniczymi kierownik ruchu zakładu górniczego może odstąpić od wymagań określonych w ust. 1 pkt 1.

2. W razie dokonania eksploatacji odprężającej odstępstwa od przepisu ust. 1 udzielić może właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

2. Grubość pokładu odprężającego lub warstwy odprężającej nie może być mniejsza niż 1,8 m.

3. W uzasadnionych warunkami geologicznymi okolicznościach, odstępstwa od postanowień ust. 1 i 2 udzielić może właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

2. W ścianach, o których mowa w ust. 1, przy wybieraniu grubego pokładu węgla warstwami wysokość pierwszej wybieranej warstwy (odprężającej) nie może przekraczać 3 m. W okolicznościach uzasadnionych warunkami geologicznymi wysokość ta może być zwiększona do 3,3 m za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

3. W razie wybierania resztek pokładów, odstępstw od postanowień ust. 1 udzielić może właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

1) 6 m – przy wybieraniu pokładu z zawałem stropu, licząc od ociosu węglowego ściany do linii zawału,

2) 7 m – przy wybieraniu pokładu z podsadzką suchą, licząc od ociosu węglowego ściany do linii szczelnej podsadzki,

3) 9 m – przy wybieraniu pokładu z podsadzką hydrauliczną, licząc od ociosu węglowego ściany do linii szczelnej podsadzki.

2. Odstępstwa od przepisów ust. 1 może udzielić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem zastosowanej obudowy i technologią robót.

1) w ostatnim lub najniższym z przewidzianych do eksploatacji pokładów tąpiących,

2) w pokładzie, którego resztki nie mają wpływu na sąsiednie pokłady,

3) w bezpośrednim sąsiedztwie uskoków o dużych zrzutach.

2. W złożu rud miedzi lub jego części, zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, osadniki należy lokalizować i wykonywać w taki sposób, aby po zakończeniu eksploatacji danej części złoża nie pozostawały resztki calizny między tymi osadnikami a zrobami.

3. W wyjątkowych, uzasadnionych warunkami geologicznymi okolicznościach, zgody na odstępstwo od zasady określonej w ust. 2 może udzielić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

2. Wszystkie wyrobiska dostępne w polu wybiegu ściany powinny być zlikwidowane lub wyłączone z ruchu w odległości od frontu ściany, ustalonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. W złożu rud miedzi lub jego części, zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, zabrania się wykonywania, przed frontem wybierkowym, wyrobisk usytuowanych równolegle do przyszłej linii frontu.

4. Odstępstwa od zasady określonej w ust. 1 może w uzasadnionych okolicznościach udzielić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego, jeżeli pokład lub jego część zaliczone zostały do pierwszego lub drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami.

2. Dopuszcza się wykonywanie wyrobiska korytarzowego w strefie oddziaływania krawędzi za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, jeżeli długość odcinka drążonego wyrobiska w tej strefie nie przekracza 100 m.

2. W uzasadnionych okolicznościach, na warunkach określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia, dopuszcza się stosowanie obudowy kotwowej.

3. Przy drążeniu wyrobiska korytarzowego w poprzek uławicenia pokładu grubego, zaliczonego do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, należy stosować obudowę zamkniętą lub odpowiednio wzmocnioną.

1) odpowiednio zorganizowaną i wyposażoną służbę przeciwpożarową, a także środki do zapobiegania i zwalczania pożarów w podziemnej części zakładu górniczego oraz na powierzchni tego zakładu,

2) plan akcji przeciwpożarowej dla podziemnej części zakładu górniczego,

3) regulamin organizacji i wyposażenia służby przeciwpożarowej powierzchni, tj. zakładowej straży pożarnej lub innej jednostki ratowniczej, uzgodniony z właściwą terenowo komendą wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej.

2. Do zadań służby przeciwpożarowej należy organizowanie ochrony przeciwpożarowej w zakładzie górniczym oraz nadzór nad stanem zabezpieczenia przeciwpożarowego terenu, obiektów i urządzeń, a w szczególności:

1) organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczo-gaśniczej w czasie walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.

2) ustalenie podstawowych kierunków i metod profilaktyki przeciwpożarowej i nadzór nad ich realizacją,

3) prowadzenie nadzoru i kontroli stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów i urządzeń, zgodnie z harmonogramem kontroli zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego,

4) współdziałanie w zakresie postępu technicznego w zabezpieczeniu przeciwpożarowym obiektów i urządzeń,

5) udział w postępowaniach wyjaśniających okoliczności i przyczyny powstania pożarów oraz rozprzestrzeniania się pożarów, a także opracowywanie wniosków zmierzających do poprawy sytuacji pożarowej,

6) ustalenie programów i zasad prowadzenia szkoleń przeciwpożarowych i współudział w szkoleniach oraz nadzór nad ich realizacją,

7) ustalenie potrzeb i zasad zabezpieczenia obiektów, maszyn i urządzeń w sprzęt i instalacje przeciwpożarowe,

8) współdziałanie z terenowymi komendami straży pożarnych w zakresie zabezpieczenia operacyjnego zakładu górniczego,

9) opiniowanie programów modernizacyjno-rozwojowych zakładu górniczego w zakresie ich zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej oraz uczestniczenie w komisjach odbioru nowych lub modernizowanych obiektów i urządzeń,

10) opracowywanie analiz stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego zakładu górniczego oraz przedstawianie kierownikowi ruchu zakładu górniczego wniosków w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa przeciwpożarowego.

3. Kierownik ruchu zakładu górniczego w uzasadnionych wypadkach może spełnić obowiązek zorganizowania służby przeciwpożarowej dla powierzchni zakładu górniczego przez:

1) stałą zorganizowaną współpracę służb przeciwpożarowych kilku zakładów górniczych,

2) powierzenie Państwowej Straży Pożarnej prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego powinien ustalić:

1) obowiązki osób kierownictwa i dozoru ruchu w zakresie ochrony przeciwpożarowej i prowadzenia akcji przeciwpożarowej,

2) zakresy działania służb przeciwpożarowych w zakładzie górniczym, z uwzględnieniem postanowień odrębnych przepisów w odniesieniu do działalności służby przeciwpożarowej dla powierzchni zakładu górniczego,

3) zasady współdziałania z właściwymi jednostkami Państwowej Straży Pożarnej w razie pożaru na powierzchni.

2. Aktualne schematy dróg ucieczkowych z oddziałów górniczych powinny być umieszczone w miejscach podziału pracy.

3. Pracowników zatrudnionych w oddziałach górniczych należy co najmniej raz na pół roku zapoznać z drogami ucieczkowymi.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest zapewnić przeprowadzenie, co najmniej raz w miesiącu, szczegółowych kontroli w zakresie przestrzegania zakazu, o którym mowa w ust. 1.

1) urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy, rozmieszczone w wyrobiskach oraz obiektach i pomieszczeniach na powierzchni,

2) przeciwpożarowe rurociągi i zbiorniki wodne dla ich zasilania.

2. Budowę, rozmieszczenie, utrzymywanie i kontrolę urządzeń oraz sprzętu przeciwpożarowego, rurociągów i zbiorników, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 11 do rozporządzenia.

1) przeciwpożarowe komory poziomowe,

2) przeciwpożarowe komory oddziałowe, gdy chodzi o zakłady wydobywające kopaliny palne,

3) magazyn awaryjny w razie eksploatacji pokładów zaliczonych do czwartej kategorii zagrożenia metanowego.

2. Przeciwpożarowe komory oraz magazyny, o których mowa w ust. 1, powinny być budowane i wyposażone w urządzenia i sprzęt oraz materiały, zgodnie z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania.

2. Specjalistyczne zabezpieczenie przeciwpożarowe podziemnej części zakładu górniczego

2. Wloty do szybów, sztolni i upadowych z powierzchni powinny być wyposażone w urządzenia niepalne pozwalające na szybkie i szczelne zamknięcie tych wyrobisk w razie pożaru na powierzchni.

3. Obudowę oraz uzbrojenie szybów należy systematycznie oczyszczać, a łatwo palne materiały niezwłocznie usuwać.

2. Odstępstwa od postanowień ust. 1 mogą być udzielone przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego w odniesieniu do wyrobisk wewnątrz rejonów wentylacyjnych i o długości nie przekraczającej 300 m.

3. W wyrobiskach korytarzowych, o których mowa w ust. 1, w uzasadnionych wypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na stosowanie opinki i rozpór z drewna, z tym że:

1) pomiędzy wszystkimi odrzwiami obudowy powinny znajdować się co najmniej 3 rozpory z materiałów niepalnych,

2) w odległości co 100 m powinny być wykonywane strefy o długości co najmniej 20 m z opinką i rozporami z materiałów niepalnych.

4. W zakładach górniczych wydobywających kopalinę niepalną wszystkie skrzyżowania wyrobisk należy wykonywać w obudowie z materiałów co najmniej trudno zapalnych, na długości nie mniejszej niż 10 m we wszystkich kierunkach.

2. W uzasadnionych wypadkach dopuszcza się wykonanie komór w złożu kopaliny palnej, z tym że powinny być one wykonane w obudowie z materiałów niepalnych.

2. W zakładach górniczych eksploatujących złoże kopaliny palnej powinny być wykonane również:

1) przeciwpożarowe tamy bezpieczeństwa z drzwiami – w prądach grupowych wlotowych oraz we wlotowych i wylotowych prądach rejonowych oraz prądach niezależnych, przewietrzających komory,

2) przeciwpożarowe tamy bezpieczeństwa bez drzwi – na wszystkich poziomach przy szybach wydechowych oraz w miejscach ustalonych przez kierownika działu wentylacji, wewnątrz rejonów wentylacyjnych.

3. Przeciwpożarowe tamy bezpieczeństwa powinny być utrzymywane w stanie zdatnym do niezwłocznego zamknięcia, a przy tamach bezpieczeństwa bez drzwi powinien być nagromadzony materiał niezbędny do ich szybkiego zamknięcia.

2. Rozdzielnie średniego napięcia nie wymienione w ust. 1 powinny być przewietrzane opływowym prądem powietrza.

3. Przez komory, o których mowa w ust. 1, powinna przepływać taka ilość powietrza, aby nie było możliwe powstanie wybuchowej mieszaniny wydzielających się gazów lub par z powietrzem.

4. Komory, o których mowa w ust. 1, powinny być wyposażone w:

1) odpowiednie urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy,

2) tamę z drzwiami – z materiałów niepalnych, od strony każdego wlotu powietrza.

5. Komory wyznaczone przez kierownika działu wentylacji powinny być wyposażone w samoczynne urządzenia gaśnicze, klapy do samoczynnego zamknięcia okien wentylacyjnych w tamach oraz w urządzenie sygnalizujące do dyspozytorni zagrożenie pożarowe.

2. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne nowo instalowane w wyrobiskach przenośniki taśmowe powinny być wyposażone w taśmę trudno palną oraz urządzenia kontroli ruchu.

2. W uzasadnionych wypadkach zamiast rurociągu podsadzkowego można stosować środki zastępcze, określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

1) z układem hydraulicznym z 3 obwodami otwartymi o pojemności większej od 50 dm³ w każdym odrębnie pracującym układzie,

2) z układem hydraulicznym, w którym elementy (zespoły) hydrauliczne są zabudowane na zewnątrz, a długość przewodów łączących te elementy jest większa niż 50 m.

2. Maszyny i inne urządzenia z układami hydraulicznymi o pojemności oleju palnego lub emulsji palnej większej niż 250 dm³ powinny być wyposażone w samoczynnie uruchamiane urządzenia gaśnicze.

2. Napełnianie paliwem zbiorników lokomotyw spalinowych i innych pojazdów powinno się odbywać na stanowisku w tym celu przygotowanym i wyposażonym w środki gaśnicze.

1) w odległości mniejszej niż 50 m od wlotów wyrobisk wdechowych na powierzchni,

2) w drążonych wyrobiskach korytarzowych.

2. Smary, oleje i inne materiały łatwo zapalne należy transportować w wyrobiskach oraz przechowywać w komorach tylko w zamkniętych naczyniach metalowych.

3. Zużyte smary, oleje i inne materiały łatwo zapalne należy niezwłocznie usuwać na powierzchnię.

1) podziemnych wyrobisk w zakładach górniczych nie posiadających pokładów metanowych i wydobywających kopaliny niepalne,

2) szybów wdechowych oraz szybów wydechowych, którymi jest odprowadzane powietrze z pokładów niemetanowych oraz z pól metanowych pierwszej i drugiej kategorii zagrożenia metanowego,

3) komór remontowych i innych w obudowie niepalnej, przewietrzanych niezależnym prądem powietrza, zlokalizowanych w pokładach niemetanowych lub w wyrobiskach zaliczonych do pomieszczeń ze stopniem „a” niebezpieczeństwa wybuchu,

4) wyrobisk korytarzowych na odcinku z elektryczną trakcją przewodową, w zakresie dotyczącym trakcji.

2. Przez cięcie metali, o których mowa w ust. 1, należy rozumieć cięcie tlenowe lub łukiem elektrycznym.

3. Przez zgrzewanie i lutowanie, o którym mowa w ust. 1, należy rozumieć zgrzewanie lub lutowanie metali przy użyciu otwartego płomienia.

4. Cięcie, spawanie, zgrzewanie lub lutowanie metali w podziemnych wyrobiskach w wypadkach, o których mowa w ust. 1, oraz na wieżach szybowych wykonuje się na warunkach ustalonych w zezwoleniu wydanym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

5. Tryb wydawania zezwoleń, o których mowa w ust. 4, oraz zasady i sposób wykonywania cięcia, zgrzewania lub lutowania metali w podziemnych wyrobiskach i na wieżach szybowych określa załącznik nr 13 do rozporządzenia.

2. Sposób gospodarowania pochłaniaczami ochronnymi i tlenowymi aparatami ucieczkowymi w zakładzie górniczym oraz sprawy szkolenia w zakresie ich używania regulują odrębne przepisy.

3. Działania w razie powstania pożaru w zakładzie górniczym

2. Pojawienie się w powietrzu kopalnianym dymów lub tlenków węgla w ilości powyżej 0,0026% w wyniku stosowania dopuszczalnych procesów technologicznych (np. robót strzałowych, prac spawalniczych, pracy maszyn górniczych z napędem spalinowym lub wydzielania się tlenku węgla wskutek urabiania) nie podlega zgłoszeniu i rejestrowaniu jako pożar podziemny.

2. Granice pola pożarowego wraz z tamami pożarowymi powinny być oznaczone na mapach wentylacyjnych i pokładowych.

2. W zakładowej straży pożarnej (jednostce ratowniczej) w czasie akcji ratowniczo-gaśniczej stosuje się regulaminy i zasady obsługi sprzętu obowiązujące w Państwowej Straży Pożarnej.

3. Kierujący akcją ratowniczo-gaśniczą ma prawo:

1) wydawać rozkazy i polecenia,

2) podzielić teren akcji na odcinki bojowe i wyznaczyć ich dowódców,

3) powołać sztab akcji lub zespół doradców składający się ze specjalistów różnych dziedzin.

4. Każda osoba, która zauważyła pożar, obowiązana jest natychmiast:

1) zaalarmować:

a) pracowników zatrudnionych w rejonie pożaru,

b) zakładową straż pożarną,

c) dyspozytora,

2) przystąpić do akcji ratowniczo-gaśniczej, polegającej na:

a) ratowaniu życia zagrożonych osób,

b) gaszeniu pożaru za pomocą urządzeń i sprzętu gaśniczego,

c) wykonywaniu poleceń kierującego akcją ratowniczą.

2. Zakład górniczy powinien posiadać odpowiedni do przewidywanego dopływu wód system odwadniania, zabezpieczający wyrobiska przed zatopieniem.

3. W zakładzie górniczym, w którym występują zagrożenia wodne, powinny być prowadzone obserwacje hydrogeologiczne w zakresie ustalonym przez geologa górniczego.

1) wyrobiska wybierkowe prowadzić tylko w partiach rozpoznanych wyrobiskami korytarzowymi lub badawczymi otworami wiertniczymi,

2) wyrobiska wybierkowe prowadzone do pola wyprzedzać wyrobiskami korytarzowymi lub otworami badawczymi,

3) stanowiska pracy określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego wyposażyć w sygnalizację alarmową oraz wyznaczyć dla nich drogi ucieczkowe.

2. Przy prowadzeniu robót górniczych w zakładzie górniczym lub jego części (złożu), zaliczonych do trzeciego stopnia zagrożenia wodnego, oprócz wymagań określonych w ust. 1, należy:

1) w miejscu stałych stanowisk pracy zainstalować sygnalizację alarmową oraz wyznaczyć drogi ucieczkowe,

2) opracować plan akcji ratowniczej, wraz z instalacją sygnalizacji alarmowej, na wypadek wdarcia się wody do wyrobisk górniczych.

3. Szczegółowy zakres i sposób prowadzenia robót górniczych w warunkach, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Aktualne schematy dróg ucieczkowych z zagrożonych wyrobisk powinny być umieszczone w miejscach podziału pracy.

2. Przepisy ust. 1 odnoszą się również do wtłaczania wód do górotworu.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie naruszają przepisów prawa wodnego.

1) przy prowadzeniu robót górniczych w partiach zagrożonych i nie zbadanych,

2) przy drążeniu wyrobiska w kierunku powierzchniowego lub podziemnego zbiornika wodnego,

3) przy drążeniu wyrobiska w złożu w odległości mniejszej niż 50 m od nadkładu lub wychodni złoża,

4) w innych sytuacjach uzasadnionych lokalnymi warunkami geologiczno-górniczymi i stanem zagrożenia wodnego.

2. Badawcze otwory wiertnicze, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powinny być wykonywane w odstępach nie większych niż 50 m, przy czym długość otworów powinna być równa co najmniej 8-krotnej wysokości wyrobiska, lecz nie mniejsza niż 25 m.

3. Każdy otwór badawczy wiercony z wyrobiska górniczego dla rozpoznania warunków wodnych powinien być wyposażony w rurę obsadową z zasuwą i manometrem, której szczelność i wytrzymałość należy sprawdzić na ciśnienie co najmniej 50% wyższe od maksymalnego spodziewanego.

4. Otwory badawcze, o których mowa w ust. 3, po odwierceniu i wykonaniu badań należy zlikwidować lub pozostawić dla drenażu.

5. Decyzję o pozostawieniu otworów dla drenażu wydaje kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Filar bezpieczeństwa nie może być naruszony robotami górniczymi.

2. O konieczności budowy i rodzaju tam wodnych decyduje kierownik ruchu zakładu górniczego, ustalając równocześnie sposoby ich obsługi i kontroli.

3. Tama wodna powinna być wykonana na podstawie projektu technicznego zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Ludzie przebywający w zagrożonych wyrobiskach powinni być pouczeni o sposobie zamykania tam.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy warstw wodonośnych.

2. Każde wdarcie wody lub mieszaniny wody z luźnym materiałem geolog górniczy obowiązany jest udokumentować.

2. Wprowadza się następujące poziomy odniesienia:

1) poziom inspekcyjny, określony rocznym efektywnym równoważnikiem dawki, którego wartość wynosi 2 mSv,

2) poziom interwencyjny, określony rocznym efektywnym równoważnikiem dawki, którego wartość wynosi 5mSv.

3. O występowaniu zagrożenia radiacyjnego oraz o jego wpływie na zdrowie powinna być powiadomiona cała załoga podziemnego zakładu górniczego, w którym występują wyrobiska zagrożone radiacyjnie.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza osobę sprawującą nadzór nad ochroną przed naturalnymi substancjami promieniotwórczymi oraz osoby dozoru ruchu odpowiedzialne za prowadzenie pomiarów.

3. Zasady wykonywania pomiarów, ewidencji wyników i oceny stanu zagrożenia radiacyjnego naturalnymi substancjami promieniotwórczymi określa załącznik 14 do rozporządzenia.

2. W wyrobiskach zaliczonych do klasy A zagrożenia radiacyjnego obowiązuje kontrola środowiska pracy, a w wyrobiskach zaliczonych do klasy B zagrożenia radiacyjnego obowiązuje kontrola środowiska pracy i dawek indywidualnych zatrudnionych w nich pracowników.

3. Wyrobiska zaliczone do zagrożonych radiacyjnie należy oznakować. Należy też zastosować odpowiednie środki dla minimalizacji narażenia załogi.

4. Dla zmniejszenia stężenia produktów rozpadu radonu w powietrzu należy, odpowiednio do lokalnych warunków:

1) zwiększyć intensywność przewietrzania,

2) ograniczyć wypływ gazów ze zrobów, chodników i osadników wodnych do wyrobisk, w których znajdują się miejsca pracy, przez zastosowanie środków wentylacyjnych lub przez izolację zrobów,

3) zastosować niezależne przewietrzanie, kierując powietrze z wyrobisk lub miejsc, w których występuje zagrożenie radiacyjne, do wylotowych prądów powietrza z pominięciem miejsc pracy,

4) izolować zbędne wyrobiska, w których występuje zagrożenie radiacyjne.

5. Dla zmniejszenia zagrożenia spowodowanego występowaniem promieniotwórczych wód i osadów dołowych należy, odpowiednio do lokalnych warunków:

1) ujmować i odprowadzać wody wypływające z górotworu bezpośrednio do kanałów ściekowych lub rurociągów wodnych,

2) wytrącać i usuwać promieniotwórcze osady, zgodnie z obowiązującą dokumentacją.

6. Pracownicy zatrudnieni przy usuwaniu osadów o stężeniu przekraczającym 150 kBq/kg powinni być wyposażeni w odzież ochronną, a przy pracach z suchymi odpadami – w indywidualne środki ochrony dróg oddechowych oraz powinni być pouczeni o przestrzeganiu zasad higieny.

2. Miejsca lokowania promieniotwórczych osadów powinny być oznaczone na mapach wyrobisk górniczych.

2. Zagrożenie wyrzutami metanu i skał w zakładach górniczych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

1) po udostępnieniu pokładu,

2) w wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla w odstępach nie przekraczających 200 m w płaszczyźnie pokładu oraz dodatkowo w rejonach występujących zaburzeń geologicznych.

2. W razie stwierdzenia w wyniku pomiaru, o którym mowa w ust. 1, intensywności desorpcji wyższej od 1,2 kPa (120 mm H₂O) należy wstrzymać prowadzenie wyrobiska do czasu ustalenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego bezpiecznych warunków dalszego prowadzenia robót górniczych.

2. Pomiary, o których mowa w ust. 1, należy wykonywać w wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla w odstępach nie przekraczających 50 m w płaszczyźnie pokładu oraz dodatkowo w rejonie występujących zaburzeń geologicznych.

1) zwięzłości węgla pobranego z najmniej zwięzłej warstwy w czole przodka,

2) ilości zwiercin.

2. Zaprzestanie dodatkowych pomiarów zwięzłości węgla i ilości zwiercin może nastąpić, jeżeli w trzech kolejnych pomiarach intensywność desorpcji metanu nie przekracza 1,2 kPa (120 mm H₂O).

1) wskaźniki zagrożenia nie są przekroczone, ale jednocześnie występują inne objawy zagrożenia,

2) występuje strefa zaburzeń geologicznych przerywających ciągłość pokładu – co najmniej 4 m przed zaburzeniem, w zaburzeniu oraz 4 m poza zaburzeniem.

2. Pomiary, o których mowa w ust. 1, należy wykonywać także dla oceny skuteczności zastosowanych metod obniżenia zagrożenia.

3. W zawodnionym górotworze pomiary intensywności desorpcji metanu i ilości zwiercin można wykonywać w otworach o długości mniejszej niż określona w ust. 1.

2. Warunki drążenia wyrobiska na odcinku 3 m przed pokładem oraz sposób otwarcia pokładu zagrożonego wyrzutami metanu i skał określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. W ścianach, w których wyprzedzenie chodnikami przyścianowymi jest mniejsze niż 30 m, pomiary dla kontroli stanu zagrożenia wyrzutami metanu i skał należy wykonywać w otworach badawczych, rozmieszczonych co 25 m wzdłuż ściany.

3. W razie wystąpienia w ścianie zaburzeń przerywających ciągłość pokładu, nie stwierdzonych i nie zbadanych wcześniej wyrobiskami przyścianowymi, kontrolę i ocenę stanu zagrożenia wyrzutami metanu i skał w ścianie należy prowadzić w dostosowaniu do lokalnych warunków w zakresie wyznaczonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

1) intensywności desorpcji metanu w przedziale 1,2÷2,0 kPa (120÷200 mm H₂O) przy zwięzłości węgla mniejszej niż 0,25 (§ 441) lub ilości zwiercin powyżej 4 dm³ objętości z 1 mb otworu,

2) intensywności desorpcji metanu powyżej 2,0 kPa (200 mm H₂O),

urabianie w pokładach zagrożonych wyrzutami metanu i skał należy zatrzymać do czasu ustalenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego, na podstawie opinii kopalnianego zespołu do spraw zwalczania zagrożenia wyrzutami metanu i skał, warunków dalszego prowadzenia wyrobiska.

2. W wypadkach, o których mowa w ust. 1, należy stosować, w zależności od warunków lokalnych, metody zwalczania zagrożenia wyrzutami metanu i skał.

1) intensywność desorpcji metanu nie przekracza 1,2 kPa (120 mm H₂O),

2) intensywność desorpcji metanu jest w przedziale 1,2÷2,0 kPa (120÷200 mm H₂0) przy zwięzłości węgla większej od 0,25 (§ 441) i ilości zwiercin nie przekraczających 4 dm³,

3) w odległości 4 m przed i za czołem przodka nie występują zaburzenia geologiczne przerywające ciągłość pokładu.

2. Przodek chodnika drążonego kombajnem musi być wyprzedzony otworem o długości nie mniejszej niż 10 m.

3. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał w zakładach górniczych Dolnośląskiego Zagłębia WęgIowego

2. W czasie prowadzenia robót górniczych w pokładach zagrożonych wyrzutami gazów i skał należy wykonywać prognozę bieżącą zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

2. Przy wykonywaniu wierceń z powierzchni należy przeprowadzić badania gazonośności i zwięzłości pokładów węgla oraz analizę rozpadu rdzenia wiertniczego skał płonnych na dyski wypukło-wklęsłe lub łuski.

1) ocenę skłonności pokładu węgla do wyrzutów na podstawie wyników badań gazonośności i zwięzłości z próbek węgla pobranych podczas wykonywania robót udostępniających i przygotowawczych,

2) ocenę skłonności skał płonnych do występowania wyrzutów na podstawie rozpadu rdzenia wiertniczego pobranego z otworów wyprzedzających przodki kamienne w strefach, gdzie prognozą regionalną określono skały płonne, skłonne do występowania wyrzutów.

1) w pokładach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia – pomiary ciśnienia gazów i intensywności desorpcji gazów,

2) w pokładach zaliczonych do drugiej kategorii zagrożenia, oprócz pomiarów, o których mowa w pkt 1 – pomiary objętości zwiercin z otworów.

2. W razie stwierdzenia:

1) ciśnienia dwutlenku węgla większego niż 30 kPa (0,3 at) lub ciśnienia metanu większego niż 80 kPa (0,8 at),

2) intensywności desorpcji większej nik 1,2 kPa,

3) objętości zwiercin większej niż 4 dm³ z 1 mb otworu, prowadzenie robót w przodku wyrobiska należy wstrzymać do czasu ustalenia przez kierownika ruchu zakładu warunków bezpiecznego ich prowadzenia oraz w zależności od warunków lokalnych stosować metody zwalczania zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

2. W wyrobiskach kamiennych drążonych w strefach, w których prognozą regionalną określono skały jako skłonne do wyrzutów, należy przeprowadzać analizę rozpadu na dyski lub łuski rdzenia wiertniczego, uzyskanego z otworu wiertniczego, wyprzedzającego przodek nie mniej niż o 6 m.

2. Jeżeli wszystkie pokłady w wiązce są jednakowo zagrożone wyrzutami, eksploatację należy rozpocząć od pokładu, którego wybranie pozwoli na maksymalne odprężenie pozostałych pokładów.

3. Eksploatacja w pokładzie odprężającym powinna wyprzedzać eksploatację w pokładzie odprężonym co najmniej o dwukrotną odległość pionową pomiędzy tymi pokładami, przy czym odległość ta nie może być mniejsza niż 30 m.

4. W szczególnych wypadkach odległość, o której mowa w ust. 3, może być zmniejszona do 20 m, jeżeli nie spowoduje to wzrostu zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

5. Wyrobiska górnicze w pokładzie odprężonym powinny być prowadzone w strefie zasięgu wpływów odprężenia.

6. Eksploatacja pokładu odprężającego powinna być prowadzona bez pozostawiania nie wybranych resztek. Resztki te mogą być pozostawione tylko w wyjątkowych wypadkach, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, i powinny być naniesione na mapy sąsiednich pokładów.

2. Front ścianowy powinien być prostolinijny.

3. Służba mierniczo-geologiczna powinna przeprowadzać kontrolę prostolinijności ścian nie rzadziej niż co 30 m postępu, a wyniki kontroli przekazywać kierownikowi działu robót górniczych.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie prowadzenia chodników przyścianowych w odległości nie większej niż 3 m od zrobów w tym samym pokładzie.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego może, w uzasadnionych wypadkach, zezwolić na prowadzenie robót po wzniosie.

2. Wiercenie otworów, o których mowa w ust. 1, w razie gdy stwierdzi się wydmuch zwiercin i gazu, należy natychmiast przerwać. Otworów tych nie należy pogłębiać.

3. W przodkach kamienno-węglowych dopuszcza się wiercenie wiertarkami udarowymi w kamieniu, gdy:

1) pomiary nie wykazują przekroczeń wielkości wskaźników, o których mowa w § 460 ust. 2,

2) calizna węglowa wyprzedza caliznę kamienną co najmniej o jeden zabiór.

2. W razie powstania wyrwy w stropie wyrobiska, należy ją niezwłocznie wypełnić.

2. Udostępnianie pokładu lub warstwy węgla może nastąpić na warunkach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Wyrobiska wymienione w ust. 1, w razie występowania w pokładzie gazów z przewagą dwutlenku węgla, można przewietrzać schodzącymi prądami powietrza.

2. W przodkach wyrobisk w pokładach zaliczonych do drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał pracownicy wykonujący roboty określone przez kierownika ruchu zakładu górniczego powinni być wyposażeni dodatkowo w tlenowe aparaty ucieczkowe natychmiastowego użycia.

3. W wyrobiskach górniczych wymienionych w ust. 1 powinny być utrzymywane stacje aparatów oddechowych, podłączonych do rurociągów sprężonego powietrza lub rezerwowych, tlenowych aparatów ucieczkowych.

4. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, powinni być przeszkoleni w zakresie prawidłowego używania tlenowego aparatu ucieczkowego oraz innego sprzętu ochrony dróg oddechowych.

2. Czujniki do pomiaru dwutlenku węgla powinny być zabudowane:

1) w drążonych wyrobiskach korytarzowych oraz głębionych szybach bezpośrednio w przodku,

2) w wyrobisku przyścianowym z prądem powietrza wypływającym ze ściany – na odcinku do 10 m od ściany.

3. Czujniki do pomiaru dwutlenku węgla należy umieszczać w wyrobisku na wysokości do 1 m od spągu, a czujniki do pomiaru metanu pod stropem, w odległości nie większej niż 10 cm od najwyższego punktu w świetle obudowy.

4. Próg alarmowy urządzeń, o których mowa w ust. 1, należy nastawić na 1% dwutlenku węgla oraz 2% metanu. Przy przekroczeniu progu alarmowego należy niezwłocznie wycofać ludzi.

5. W rejonowych prądach powietrza wypływających z zagrożonych wyrobisk powinny być zabudowane urządzenia dla automatycznych pomiarów zawartości, odpowiednio metanu lub dwutlenku węgla w powietrzu z rejestracją wskazań w dyspozytorni.

6. Urządzenia metanometrii automatycznej powinny wyłączać urządzenia elektryczne w czasie nie dłuższym niż 60 s po przekroczeniu dopuszczalnej zawartości metanu w powietrzu.

4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał w zakładach górniczych wydobywających sól

1) w złożu zaliczonym do pierwszej i drugiej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał – jeden otwór odwiercany w osi wyrobiska,

2) w złożu zaliczonym do trzeciej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał – dwa otwory odwiercone przy lewym i prawym ociosie wyrobiska pod kątem 30° do osi wyrobiska.

2. W czasie wiercenia otworów, o których mowa w ust. 1, należy prowadzić obserwacje zjawisk gazowych, a po zakończeniu wiercenia wykonać w otworach pomiary zawartości metanu i siarkowodoru.

3. W razie występowania zjawisk gazowych, takich jak wydmuchy gazów lub zwiercin albo zawartości metanu w otworze powyżej 1%, należy zrobić otwór kontrolny długości 4 m w pobliżu poprzedniego otworu i wykonać w nim pomiary ciśnienia i intensywności wypływu gazu.

4. W razie stwierdzenia w otworze ciśnienia gazu większego niż 20 kPa (0,2 at) lub intensywności wypływu gazu większej niż 0,5 dm³/min., należy wstrzymać prowadzenie robót w przodku do czasu ustalenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego warunków dalszego ich prowadzenia.

2. Zawór zdalnego uruchamiania i zatrzymywania natrysków powinien być zlokalizowany w odległości nie mniejszej niż 100 m od czoła przodka wyrobiska i powinien być umieszczony w świeżym prądzie powietrza dopływającym do tego wyrobiska.

3. Wejście ludzi do przodka może nastąpić nie wcześniej niż po 15 minutach od chwili zamknięcia zaworu, o którym mowa w ust. 2.

2. Konserwacje oraz naprawy maszyn i innych urządzeń powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową producenta.

2. Pracownicy obsługujący maszyny i inne urządzenia powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do obsługi danej maszyny lub urządzenia. Dokument (identyfikator) stwierdzający uprawnienie pracownicy powinni posiadać przy sobie.

2. Zabrania się naprawy maszyn i innych urządzeń w czasie ich ruchu, a także bezpośredniego smarowania i czyszczenia części ruchomych. Prace takie można wykonywać tylko po zatrzymaniu maszyny lub urządzenia, zabezpieczeniu przed samoczynnym przemieszczeniem oraz zabezpieczeniu stanu wyłączenia dopływu energii.

1) pomieszczenia zamknięte,

2) pomieszczenia otwarte,

3) pomieszczenia ogólnie dostępne.

2. Kierownik działu energomechanicznego zobowiązany jest do dokonania klasyfikacji pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, i ustalenia sposobów zabezpieczenia wejść oraz sporządzenia wykazu osób upoważnionych do przebywania w nich.

2. Obowiązek ewidencji wyników odczytów przyrządów pomiarowych nie dotyczy maszyn wyciągowych.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy maszyn i innych urządzeń zautomatyzowanych, pracujących bez obsługi.

1) zapoznania się ze stanem technicznym maszyny lub urządzenia przed przejęciem obsługi,

2) zawiadomienia osób dozoru ruchu o wszystkich brakach i usterkach,

3) zabezpieczenia maszyny i urządzenia przed przypadkowym przemieszczeniem lub samoczynnym uruchomieniem,

4) ostrzeżenia bezpośrednio przed uruchomieniem osób znajdujących się w zasięgu pracy tych maszyn i urządzeń,

5) zabezpieczenia stanu wyłączenia maszyn i urządzeń po skończonej pracy i wyłączenia spod napięcia urządzeń elektroenergetycznych.

2. Przy centralnym lub zdalnym sterowaniu urządzeń i maszyn należy ostrzec obsługę o zamiarze uruchomienia ich wyraźnym sygnałem akustycznym lub świetlnym albo obydwoma jednocześnie.

2. Wykaz, zakres i częstotliwość badań technicznych, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 16 do rozporządzenia.

2. Kierownik działu energomechanicznego obowiązany jest ustalić okresy sprawdzania urządzeń pomiarowych nie podlegających legalizacji lub uwierzytelnienia przy uwzględnieniu warunków ich użytkowania.

2. Krawędzie otworów w pomostach i w zbiornikach otwartych na powierzchni oraz w wyrobiskach powinny być zabezpieczone krawężnikami o wysokości minimalnej 0,15 m oraz dodatkowo poręczami na wysokość co najmniej 1,1 m.

3. Otwory wsypowe do zbiorników oraz zbiorniki wgłębne na powierzchni i w wyrobiskach powinny być otoczone poręczami na wysokość co najmniej 1,1 m i dodatkowo mogą być nakryte kratą metalową o otworach nie większych niż 0,25 x 0,25 m.

1) urządzenia sterujące obudową powinny być tak rozmieszczone, aby wykluczały możliwość przypadkowego uruchomienia sekcji lub zestawu,

2) sterowanie sekcją powinno być wykonane jako przyległe, jeżeli sekcją steruje się ręcznie,

3) przewody zasilające zestawy obudów nie mogą ograniczać swobodnego przejścia ludzi oraz dostępu do maszyny urabiającej,

4) wymagania wytrzymałościowe i konstrukcyjne, w tym także dotyczące wymiarów przejścia dla ludzi, powinny być zgodne z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania.

2. Obudowa zmechanizowana nie może być eksploatowana, jeżeli zużycie jej elementów przekracza wartości dopuszczalne.

1) w urządzenia pozwalające na zatrzymanie i zablokowanie napędów struga i przenośnika z miejsc odległych od siebie nie więcej niż 10 m wzdłuż ściany,

2) w urządzenie zapobiegające wjechaniu głowicy strugowej na napęd.

2. Wymagania określone w ust. 1 nie mają zastosowania do strugów, których głowice poruszają się ruchem innym niż posuwisto-zwrotny.

2. Komory pomp i rozdzielni zasilających urządzenia głównego odwadniania powinny być lokalizowane w pobliżu szybów.

3. W rejonie komory pomp głównego odwadniania powinien znajdować się system zbiorników wodnych (chodników), składający się co najmniej z dwóch niezależnych zbiorników.

4. Nie są wymagane zbiorniki wodne w rejonie komory pomp na tych poziomach, z których można sprowadzić wodę odpowiednio przygotowaną drogą na niższy poziom posiadający wystarczające urządzenia odwadniające i dostateczną pojemność zbiorników wodnych zapewniających również zmagazynowanie wody sprowadzanej z wyższych poziomów.

5. Pojemność czynnych zbiorników wodnych powinna wystarczyć co najmniej na 12-godzinny dopływ do wyrobisk wody pochodzącej z dopływu naturalnego i podsadzki.

6. W razie gdy układy głównego odwadniania umożliwiają odprowadzenie najwyższego dobowego dopływu wody w czasie krótszym niż 20 godzin, pojemność zbiorników wodnych określona w ust. 5 może być odpowiednio zmniejszona za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

7. Zbiorniki wodne należy utrzymywać w stanie zapewniającym funkcjonalność odwadniania.

2. Jeżeli komora pomp jest wyposażona w zespoły pomp, to liczba pomp w zespołach powinna wynosić co najmniej:

1) przy 2 pompach pracujących w zespole – 5 pomp,

2) przy 3 pompach pracujących w zespole – 7 pomp.

3. W komorze pomp głównego odwadniania powinny stale znajdować się w pełnej gotowości ruchowej następujące ilości pomp:

1) w komorach wyposażonych w 3 pompy – 2 pompy,

2) w komorach wyposażonych w zespoły pomp, o których mowa w ust. 2 – dwa zespoły pomp.

2. Każda pompa powinna posiadać możliwość niezależnego tłoczenia co najmniej do dwóch rurociągów tłocznych.

1) bezpośrednia łączność telefoniczna z dyspozytorem ruchu tak wykonana, aby w razie zatapiania poziomu, na którym zlokalizowana jest komora głównego odwadniania, nie nastąpiła przerwa w łączności,

2) sygnalizacja alarmowa zagrożenia wodnego działająca w razie przekroczenia najwyższego dopuszczalnego poziomu wody w rząpiu komory pomp lub w zbiorniku wodnym.

2. Komory, o których mowa w ust. 1, powinny być zabezpieczone przed możliwością wdarcia się wody powodującego unieruchomienie rozdzielni i pompowni.

1) jazdy ludzi,

2) ciągnienia urobku,

3) transportu materiałów i urządzeń,

4) transportu pomocniczego.

2. Przepisy określone w ust. 1 stosuje się do:

1) wyciągów stanowiących stałe urządzenia transportowe w szybach (szybikach) czynnych,

2) wyciągów pomocniczych stałych lub przewoźnych w szybach (szybikach) czynnych,

3) wyciągów użytkowanych przy głębieniu szybów (szybików).

1) zezwolenia właściwego organu państwowego nadzoru górniczego po wprowadzeniu w czynnych wyciągach:

a) zwiększenia ustalonych parametrów obciążenia i prędkości jazdy,

b) zmiany głębokości ciągnienia lub uruchomienia nowych poziomów,

c) zmiany funkcji wyciągu,

d) zmiany typu maszyny wyciągowej,

e) zmiany układu hamulcowego w zakresie sposobu działania i sterowania,

f) nowych układów napędowych, sterowania, zasilania i zabezpieczeń ruchu wyciągów lub wprowadzenia zmian sposobu ich działania,

g) w urządzeniach sygnalizacji szybowej zmian naruszających dotychczasowe warunki prowadzenia ruchu,

h) zmiany konstrukcji zbrojenia szybowego.

2) zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego dla czynnych wyciągów po wprowadzeniu innych zmian niż określone w pkt 1.

2. Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego dokonuje oceny dokumentacji technicznej, o której mowa w ust. 1.

2. Dokumentacja górniczego wyciągu szybowego powinna zawierać:

1) arkusz opisowy (charakterystykę techniczną) wyciągu szybowego z wyszczególnieniem dokumentacji technicznej, na podstawie której sporządzono dokumentację górniczego wyciągu szybowego,

2) arkusz opisowy (charakterystykę techniczną) lin oraz zestawienie obciążeń lin wyciągowych wyrównawczych i prowadniczych,

3) plan, z uwidocznieniem na nim położenia szybu, wieży wyciągowej i budynku maszyny wyciągowej, dróg dojazdowych oraz innych obiektów znajdujących się w pobliżu szybu,

4) rysunek rzutu pionowego wyciągu szybowego z określeniem danych charakterystycznych oraz wymiarów zasadniczych dotyczących:

a) położenia maszyny wyciągowej względem wieży szybowej i kół linowych, z uwzględnieniem kątów nabiegania i odchylenia lin przy kołach linowych i maszynie wyciągowej,

b) belek odbojowych i podchwytów samoczynnych z określeniem wysokości spadku naczynia wyciągowego na podchwyty,

c) elementów nadszybia i poszczególnych podszybi, z zaznaczeniem pomostów do wsiadania i wysiadania oraz poziomów za- i wyładowczych,

d) skrajnych położeń technologicznych naczyń wyciągowych,

e) dróg przejazdu naczyń wyciągowych w wieży i w rząpiu oraz urządzeń hamujących zabudowanych na tych drogach,

5) rysunek rzutu poziomego maszyny wyciągowej i wieży szybowej, z zaznaczeniem ich usytuowania względem szybu,

6) rysunek tarczy szybowej, ze szczegółowym naniesieniem wyposażenia, odstępów ruchowych i głównych wymiarów zbrojenia szybowego, a w przypadku zmiennych przekrojów szybu – rysunek tarczy szybowej dla każdego z przekrojów,

7) rysunek mocowania dźwigarów do obmurza szybu oraz prowadników do dźwigarów,

8) uproszczoną dokumentację techniczną napędu maszyny wyciągowej,

9) uproszczoną dokumentację techniczną sygnalizacji szybowej,

10) obliczenia krytycznych i dopuszczalnych przyspieszeń i opóźnień dla maszyny wyciągowej z kołem pędnym,

11) schemat układu hamulcowego maszyny wyciągowej oraz schemat układu sterowania, zasilania i zabezpieczeń hamulców,

12) obliczenia skuteczności działania hamulców, a przy maszynach z kołem pędnym – dodatkowo wynik sprawdzenia hamulca ze względu na możliwość poślizgu liny,

13) zestawienie wyników obliczeń skuteczności działania urządzeń hamujących na drogach przejazdu w wieży i rząpiu,

14) decyzje dopuszczające do stosowania elementów wyciągu szybowego,

15) zezwolenia na odstępstwa od wymagań przepisów i norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania.

3. Dodatek do dokumentacji górniczego wyciągu szybowego, sporządzony w związku ze zmianami wprowadzonymi w wyciągu szybowym, musi zawierać te dokumenty wymienione w ust. 2, które dotyczą wprowadzonych zmian.

4. Dokumentacje, o których mowa w ust. 2 i 3, powinny być:

1) podpisane przez kierownika jednostki organizacyjnej, która je sporządziła, lub osobę przez niego uprawnioną,

2) zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Karta zmian musi być zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wraz z protokołem odbioru i kartą zmian musi być dołączone do dokumentacji górniczego wyciągu szybowego.

2. Urządzenia i zabezpieczenia mogą być eksploatowane tylko pod warunkiem pełnej sprawności technicznej.

1) duże, o prędkości ruchu powyżej 4 m/s i ciężarze użytecznym przekraczającym 50 kN,

2) średnie, w których nie są przekroczone: prędkość 4 m/s i ciężar użyteczny 50 kN,

3) małe, w których nie są przekroczone:

a) liczba osób w klatce – 10,

b) prędkość – 2 m/s,

c) ciężar użyteczny – 20 kN,

4) pomocnicze, tzn.:

a) awaryjno-rewizyjne,

b) ratownicze,

c) małe wyciągi materiałowe.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego powinien dokonać podziału wyciągów szybowych na klasy intensywności ruchu zgodnie z następującymi kryteriami:

1) klasa I, w której liczba ciągnięć na dobę przekracza 100,

2) klasa II, w której liczba ciągnięć na dobę nie przekracza 100,

i zapewnić warunki ich kontroli zgodnie z postanowieniami załącznika nr 17 do rozporządzenia.

2. Wyposażenie szybu

1) przy prowadzeniu naczyń wyciągowych po prowadnikach sztywnych:

a) 100 mm – pomiędzy naczyniami na odcinku ich mijania się w szybie,

b) 80 mm – między naczyniem a obudową szybu lub konstrukcjami zabudowanymi w szybie,

c) 30 mm – między naczyniem a dźwigarami szybowymi, do których mocowany jest prowadnik, lub elementami tego mocowania,

2) przy prowadzeniu naczyń wyciągowych po prowadnikach linowych:

a) 300 mm – między naczyniami na odcinku ich mijania się w szybie bez lin odbojowych lub 200 mm w szybie z linami odbojowymi między naczyniami,

b) 240 mm – między naczyniem a obudową szybów oraz między naczyniem a konstrukcjami zabudowanymi w szybie bez lin odbojowych lub 150 mm z linami odbojowymi.

2. W szybach, w których prędkość przepływu powietrza jest większa niż 8 m/s, odstępy ruchowe określone w ust. 1 pkt 2 powinny być powiększone o 50%.

1) przesunięć w płaszczyznach czołowych i bocznych większych niż 2 mm,

2) szczelin pomiędzy prowadnikami większych niż 5 mm.

2. W odniesieniu do prowadników drewnianych tolerancje określone w ust. 1 powinny odpowiednio wynosić 4 mm (ust. 1 pkt 1) i 8 mm (ust. 1 pkt 2).

2. Tuleje stabilizujące liny prowadnicze i odbojowe powinny zapewniać swobodne przemieszczanie się liny w kierunku pionowym.

1) dla wyciągów szybowych bez liny wyrównawczej co najmniej na odcinku drogi przejazdu, łącznie z dźwigarem podporowym prowadników zgrubionych,

2) dla wyciągów szybowych z liną wyrównawczą, tak aby odległość od łuku nawrotu liny wyrównawczej w jej najniższym położeniu do najwyższego poziomu wody lub zanieczyszczenia wynosiła co najmniej 2 m,

3) dla wyciągów szybowych z linowym prowadzeniem naczyń, tak aby odległość od konstrukcji zamocowania prowadników linowych lub lin odbojowych, lub od dolnej krawędzi ich obciążników do najwyższego poziomu wody lub zanieczyszczenia wynosiła co najmniej 2 m.

2. Poziom wody w rząpiu powinien być sygnalizowany do stanowiska maszynisty wyciągowego lub stanowiska sygnalisty na najniższym poziomie.

2. Nieprawidłowość pracy liny wyrównawczej (lin) w nawrocie powinna być sygnalizowana do stanowiska maszynisty wyciągowego.

2. Osłony pod kołami linowymi na wieży należy utrzymywać w stanie zapewniającym swobodne ujście wody.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy odległości lin od przyrządów pomiarowych i czujników.

2. Wszystkie inne połączenia szybu z powierzchnią (kanały rurowe lub kablowe, otwory przepustowe itp.) powinny być zabezpieczone przed wdarciem się wody.

3. Naczynia wyciągowe

1) nie więcej niż 15 mm z każdej strony, przy prowadnicach tocznych zamocowanych sztywno do naczynia,

2) nie więcej niż 25 mm z każdej strony, przy prowadnicach tocznych sprężyście połączonych z naczyniem wyciągowym.

2. Największe dopuszczalne luzy pomiędzy prowadnicami ślizgowymi a prowadnikami dla naczyń wyciągowych bez prowadnic tocznych nie powinny przekraczać:

1) przy prowadnikach stalowych – 10 mm z każdej strony,

2) przy prowadnikach drewnianych o wymiarach poprzecznych:

a) do 150 mm x 170 mm – 10 mm z każdej strony,

b) do 190 mm x 210 mm – 12,5 mm z każdej strony,

c) powyżej 190 mm x 210 mm –15 mm z każdej strony.

2. Po dokonanej naprawie powinno być przeprowadzone badanie odbiorcze przez rzeczoznawcę.

4. Zawieszenia naczyń i lin

1) nie nastąpiło rozłączenie z linami nośnymi, wyrównawczymi, prowadniczymi lub odbojowymi nawet w przypadku obciążenia zawieszeń siłami równymi obliczeniowym siłom zrywającym te liny,

2) nie nastąpiły: zatarcie elementów przegubowych lub sworzniowych bądź nadmierny wzrost oporu w łożyskach obrotowych.

5. Liny

2. Z każdej nowej liny, przed jej założeniem, należy odciąć 3-metrowy odcinek, z którego połowę należy przeznaczyć do badań, a pozostałą część z tabliczką zawierającą dane techniczne – przechowywać w pomieszczeniu maszyny wyciągowej jako odcinek porównawczy. Oprócz badania lin na całej ich długości powinny być przeprowadzone próby wytrzymałościowe na rozciąganie, zginanie lub skręcanie poszczególnych drutów. Wyniki badań powinny być odnotowane. Badań tych można nie prowadzić, jeżeli okres magazynowania lin nie jest dłuższy niż 2 lata.

3. Badania powinny być przeprowadzone pod nadzorem osoby dozoru ruchu na maszynie wytrzymałościowej, mającej aktualne świadectwo uwierzytelnienia.

4. Długość liny wyrównawczej powinna być taka, aby wielkość jej zwisu pod naczyniem w jego najniższym dolnym położeniu była równa co najmniej drodze przejazdu w wieży szybowej, z uwzględnieniem zwisu poniżej stacji nawrotu.

2. Próbne wyciągi powinny być przeprowadzone pod nadzorem wyznaczonej osoby wyższego dozoru ruchu maszynowego.

3. Po przeprowadzeniu próbnych wyciągów i dokonaniu kontroli liny i elementów współpracujących osoba dozoru ruchu, o której mowa w ust. 2, zezwala na oddanie do ruchu wyciągu szybowego, co potwierdza zapisem w księdze okresowych badań i przeglądów urządzenia wyciągowego.

1) jej osłabienie na skutek starcia, korozji, pęknięć, rozluźnień, uszkodzeń drutów itp., określone na podstawie badań wszystkimi dostępnymi metodami, spowoduje obniżenie współczynnika bezpieczeństwa o ponad 20% w porównaniu z wartością tego współczynnika wyznaczoną dla nowej liny według załącznika nr 17 do rozporządzenia,

2) wystąpiła liczba pęknięć drutów zewnętrznych większa od dopuszczalnej dla danej konstrukcji liny i warunków jej pracy, liczona na odcinku liny o długości równej jej 40 średnicom dla oceny ogólnego osłabienia lub długości równej jej 8 średnicom dla oceny osłabienia miejscowego,

3) wystąpił gwałtowny przyrost pęknięć drutów,

4) wystąpiło miejscowe wydłużenie lub inne nienormalne odkształcenie liny,

5) wystąpiło awaryjne obciążenie, a wyniki badania liny przez rzeczoznawcę są negatywne,

6) w urządzeniach bębnowych nie jest spełniony warunek określony w § 557.

2. Lina wyrównawcza nie może być eksploatowana, jeżeli jej osłabienie określone według ust. 1 spowoduje obniżenie współczynnika bezpieczeństwa o więcej niż 30% jego wartości określonej dla nowej liny.

3. Lina prowadnicza lub odbojowa nie może być eksploatowana, jeżeli:

1) jej osłabienie określone według ust. 1 pkt 1 spowoduje obniżenie współczynnika bezpieczeństwa o 20% jego wartości określonej dla nowej liny,

2) zużycie drutów zewnętrznych przekroczy 25% ich pierwotnego wymiaru w odniesieniu do lin budowy zamkniętej lub półzamkniętej,

3) nastąpi pęknięcie i wyplecenie się drutu zewnętrznego liny budowy półzamkniętej lub zamkniętej.

6. Maszyny wyciągowe

2. Zmiana prędkości maszyny wyciągowej w warunkach ruchu nie może odbywać się z przyspieszeniem i opóźnieniem większym niż 1,2 m/s². W maszynach wyciągowych z ciernym sprzężeniem liny z bębnem (kołem pędnym) zmiana ta nie może odbywać się z przyspieszeniem i opóźnieniem przekraczającym 85% wartości obliczonych w granicznych warunkach sprzężenia ciernego.

3. Samoczynna kontrola prędkości maszyny wyciągowej powinna działać w ten sposób, aby w razie przekroczenia prędkości maksymalnej lub prędkości dojazdu maszyna została zatrzymana za pomocą hamulca bezpieczeństwa. Zatrzymanie naczyń powinno nastąpić przed urządzeniami hamującymi w wieży lub głowicy szybu.

4. Jeżeli układ regulacji prędkości lub kontroli prędkości nie działa, prędkość ruchu wyciągu powinna zostać ograniczona do wartości nie większej niż 4 m/s.

5. Wskaźniki lub urządzenia rejestrujące prędkość maszyny wyciągowej powinny wskazywać lub rejestrować prędkość jazdy z dokładnością określoną w załączniku nr 17 do rozporządzenia.

2. Przejechanie skrajnych położeń naczyń lub przeciwciężaru powinno spowodować zahamowanie maszyny wyciągowej hamulcem bezpieczeństwa.

3. Jeżeli naczynie znajduje się powyżej górnego skrajnego położenia technologicznego, a jego przemieszczenie w kierunku belek odbojowych wymagałoby wyłączenia lub blokady kompletnego układu zabezpieczeń krańcowych, przemieszczenie takie jest niedopuszczalne.

4. Przycisku służącego do chwilowego bocznikowania zabezpieczenia krańcowego w wieży szybowej należy używać wyłącznie dla umożliwienia powrotu naczyń do skrajnego położenia technologicznego. Przycisk ten powinien być zabezpieczony, a każdorazowe jego użycie – rejestrowane w książce ruchu maszyny wyciągowej.

2. Każde ze źródeł sił hamowania maszyny wyciągowej powinno podczas postoju zapewniać moment hamujący co najmniej z 3-krotnym współczynnikiem bezpieczeństwa w stosunku do maksymalnej nadwagi statycznej występującej przy jeździe ludzi. W warunkach ciągnienia i transportu materiałów współczynnik ten powinien wynosić co najmniej 2,5. Dla wyciągów z przeciwciężarem współczynnik ten powinien wynosić co najmniej 3. Dla wyciągów jednokońcowych współczynnik ten powinien wynosić co najmniej 2.

3. Hamowanie bezpieczeństwa powinno spowodować opóźnienie co najmniej 1,5 m/s². Dotyczy to także maszyn wyciągowych z ciernym sprzężeniem liny wówczas, gdy nie zachodzi niebezpieczeństwo poślizgu liny.

4. W maszynach wyciągowych z ciernym sprzężeniem lin, w których opóźnienie krytyczne jest mniejsze lub równe 1,5 m/s², opóźnienie spowodowane hamowaniem bezpieczeństwa nie może przekraczać wartości krytycznych wyznaczonych z warunków sprzężenia ciernego i powinno wynosić co najmniej 1,2 m/s².

5. Hamowanie bezpieczeństwa w warunkach podnoszenia nadwagi nie może odbywać się z opóźnieniem większym niż 5 m/s².

2. Układanie się liny na bębnie nie może powodować jej zakleszczeń.

3. Liczba zwojów nieczynnych, określona przy najniższym dolnym położeniu roboczym naczynia, powinna wynosić stale co najmniej dwa przy nawijaniu jednowarstwowym i co najmniej trzy przy nawijaniu wielowarstwowym.

7. Wyciągi szybowe sterowane automatycznie

2. Przy kompleksowej automatyzacji wyciągów szybowych można odstąpić od wymagania określonego w ust. 1.

8. Sygnalizacja szybowa

2. W celu uruchomienia lub zatrzymania ręcznie sterowanej maszyny wyciągowej należy stosować następujące podstawowe sygnały wykonawcze:

1) 1 uderzenie – „stój”,

2) 2 uderzenia – „do góry”,

3) 3 uderzenia – „w dół”.

3. Sygnały te mogą być uzupełnione o dodatkowe sygnały dotyczące powolnego podnoszenia lub powolnego opuszczania.

4. Sygnały wykonawcze „do góry” i „w dół” przy wyciągu dwunaczyniowym odnoszą się do naczynia znajdującego się niżej. W razie wykorzystywania jednego naczynia w ciągu dwunaczyniowym powyższe odnosi się do tego naczynia.

5. Sygnały jednouderzeniowe powinny być nadawane wolno i wyraźnie.

1) jeżeli na stanowiskach sygnałowych nie ma łączników zapowiadających jazdę ludzi, sygnaliści przed nadaniem sygnału zapowiadającego tę jazdę powinni poinformować telefonicznie maszynistę wyciągowego lub sygnalistę na stanowisku głównym o zamiarze prowadzenia jazdy ludzi,

2) przy zamiarze prowadzenia jazdy osobistej z nadawaniem sygnałów wykonawczych ze stanowiska sygnałowego należy dodatkowo zapowiedzieć „jazdę osobistą”,

3) w wyciągach szybowych posiadających łączniki zapowiadające jazdę ludzi, na stanowiskach sygnałowych rozpoczęcie i zakończenie jazdy ludzi należy zapowiedzieć za ich pośrednictwem.

2. W razie jazdy pomiędzy poziomami, sygnały wykonawcze może nadawać tylko sygnalista poziomu leżącego wyżej.

3. Przy wyciągach szybowych jednonaczyniowych sygnały wykonawcze mogą być nadawane bezpośrednio do maszynisty wyciągowego tylko z poziomu, na którym znajduje się naczynie.

4. Przy stosowaniu sygnalizacji pospiesznej lub zdalnym uruchamianiu maszyny wyciągowej wszystkie stanowiska sygnałowe lub sygnalizacyjno-sterownicze należy uważać za równorzędne.

2. Sygnalista główny może nadawać sygnał wykonawczy o gotowości do ruchu dopiero po otrzymaniu sygnału od sygnalistów poszczególnych pomostów.

2. Jazda osobista jest to jazda do i z dowolnie wybranego poziomu i może być prowadzona wyłącznie dla:

1) sygnalistów,

2) osób, którym powierzono kontrolę wyciągów szybowych z uprawnieniem nadawania sygnałów,

3) osób dozoru ruchu odpowiedzialnych za ruch wyciągów szybowych w obecności uprawnionego sygnalisty,

4) osób upoważnionych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

9. Urządzenia przyszybowe

1) wpadnięcie do szybów osób, środków transportowych i transportowanych materiałów,

2) otwarcie wrót szybowych przez osoby postronne bądź bez obecności naczynia,

3) wyładunek urobku ze zbiorników odmiarowych bez obecności skipu w położeniu załadowczym.

2. Zamknięcia wlotów szybowych powinny być pomalowane farbą koloru czerwonego.

10. Jazda ludzi szybami

2. Jazda ludzi szybami powinna być prowadzona w czasie i według regulaminu ustalonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Regulamin ten należy podać do wiadomości załodze.3. Warunki jazdy ludzi wyciągami ratowniczymi i rewizyjno-awaryjnymi ustala kierownik działu energomechanicznego.

2. Podczas jazdy ludzi poszczególne piętra naczyń wyciągowych powinny być oświetlone, przy czym oświetlenie to mogą stanowić lampy osób jadących.

3. Jazda ludzi może być prowadzona wyłącznie do jednego i z jednego poziomu.

4. Na nadszybiu i podszybiach powinny być wywieszone tablice informacyjne, pouczające załogę o sposobie zachowania się w czasie jazdy ludzi szybem.

5. Jeżeli jazda ludzi nie odbywa się bezpośrednio po okresie ciągnienia urobku lub przewozie materiałów, to należy uprzednio przeprowadzić jazdę próbną do góry i w dół z prędkością nie większą niż określona w zezwoleniu, o którym mowa w § 575 ust. 1.

6. Jazdy próbne bez obciążenia powinny być przeprowadzone po każdym wzajemnym przestawieniu bębnów lub bobin, a także po zmianie uprawnionych poziomów wyciągu z przeciwciężarem.

7. W czasie dokonywania jazdy próbnej należy wykonać pełny cykl jazdy naczyniami wyciągowymi w szybie oraz przeprowadzić korektę wskazań wskaźników głębokości.

8. W pomieszczeniu maszyny wyciągowej powinno się znajdować rezerwowe oświetlenie.

1) obowiązujące sygnały,

2) dopuszczalną liczbę ludzi, jaka może się znajdować równocześnie na każdym piętrze klatki,

3) czas zjazdów i wyjazdów,

4) nazwiska sygnalistów, osób dozoru ruchu nadzorujących jazdę ludzi, kierownika działu energomechanicznego i osób dozoru ruchu odpowiedzialnych za ruch szybowych urządzeń wyciągowych.

2. Jazda ludzi szybami powinna się odbywać pod nadzorem osób dozoru ruchu, zgodnie z regulaminem, o którym mowa w § 575 ust. 2.

3. Osoba dozoru ruchu sprawująca nadzór nad jazdą ludzi jest odpowiedzialna za:

1) wydawanie polecenia rozpoczęcia jazdy ludzi po uzyskaniu od sygnalisty potwierdzenia o stanie gotowości wyciągu do jazdy ludzi,

2) utrzymanie porządku i dyscypliny,

3) wsiadanie na piętra klatki dopuszczalnej liczby osób,

4) oczekiwanie osób na jazdę szybem wyłącznie w wyznaczonych miejscach.

4. W zakresie dyscypliny i organizacji jazdy ludzi, o których mowa w ust. 3, osoba dozoru ruchu jest przełożonym sygnalisty.

5. W razie stwierdzenia uchybień ze strony osób jadących, które to uchybienia mogą grozić zakłóceniem porządku jazdy, sygnalista szybowy ma obowiązek wstrzymać dalszą jazdę ludzi przez nadanie sygnału alarmowego do czasu aż jadący zastosują się do jego poleceń lub osoby dozoru ruchu sprawującej nadzór nad jazdą ludzi.

6. Sygnalista obowiązany jest wstrzymać jazdę ludzi, gdy spostrzeże zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub wyciągu szybowego. Powinien on powiadomić bezzwłocznie o tym osobę dozoru ruchu odpowiedzialną za stan wyciągu szybowego.

7. Sygnalista obowiązany jest odmówić prowadzenia jazdy ludzi:

1) urządzeniami nie mającymi zezwolenia na jazdę ludzi,

2) do lub z poziomów nie wymienionych w zezwoleniu,

3) w razie niezastosowania się do jego poleceń,

4) na piętrach klatek załadowanych urobkiem lub materiałem.

8. Zabrania się przewożenia wraz z ludźmi nie zabezpieczonych ostrych i długich narzędzi oraz przedmiotów, których przemieszczenie zagraża jadącym osobom.

9. W czasie zjazdu i wyjazdu ludzi szybem zabrania się prowadzenia transportu pozostałymi urządzeniami w tym szybie, takimi jak wyciągi szybowe bez jazdy ludzi, rurociągi podsadzkowe, zsuwnie i zsypnie.

10. Podczas prowadzenia jazdy ludzi przy stanowisku maszynisty wyciągowego powinien znajdować się drugi maszynista lub inna osoba uprawniona przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Osoba ta w razie zasłabnięcia maszynisty wyciągowego powinna spowodować zatrzymanie maszyny wyciągowej hamulcem bezpieczeństwa i powiadomić osobę dozoru ruchu. Dopuszcza się, aby rolę tę spełniała jedna osoba dla dwóch maszyn wyciągowych, jeżeli maszyny te są w jednym pomieszczeniu.

11. Przepisy ust. 10 nie mają zastosowania, jeśli jazda ludzi odbywa się przy kompleksowym sterowaniu automatycznym lub gdy maszyna wyposażona jest w czuwak.

2. Na nadszybiu, podszybiach i maszynie wyciągowej należy wywiesić informację o wstrzymaniu ruchu oraz dokonać odpowiedniego zapisu w księdze wyciągu szybowego.

11. Organizacja ruchu

1) dobowy harmonogram pracy, uwzględniający podział czasu przewidzianego na ruch funkcjonalny (wydobycie, jazda ludzi, transport materiałów) oraz przeglądy, kontrole i konserwacje,

2) roczny harmonogram napraw i remontów.

2. Harmonogramy, o których mowa w ust. 1, opracowuje kierownik działu energomechanicznego, a zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.

2. Czas trwania czynności pomocniczych dla każdego wyciągu szybowego ustala kierownik działu energomechanicznego na podstawie:

1) chronometrażu czynności rewizyjnych i kontrolnych oraz technologii ich wykonywania, ustalonej w instrukcji szczegółowej,

2) bilansu czasu niezbędnego do usunięcia bieżących usterek,

3) bilansu czasu niezbędnego do wykonania napraw i remontów, ujętych w rocznym harmonogramie, o którym mowa w § 581 ust. 1 pkt 2.

3. Roczny harmonogram napraw i remontów, o których mowa w § 581 ust. 1 pkt 2, powinien ujmować wszystkie prace związane z planowaną wymianą elementów wyciągu szybowego oraz wyposażenia rury szybowej i urządzeń współpracujących, a także z wymaganymi przeglądami i badaniami. Planowanie wymiany elementów powinno wynikać z wyprzedzającego prognozowania ich zużycia.

12. Ogólne warunki kontroli

2. Przez rewizje rozumie się kontrole oparte na wzrokowej ocenie stanu technicznego danego elementu wyciągu szybowego, wykonywane przez rewidentów urządzeń wyciągowych oraz osoby dozoru służby energomechanicznej.

3. Przez badania rozumie się szczegółowe kontrole oparte na wynikach pomiarów wykonywanych za pomocą specjalistycznej aparatury przez rzeczoznawców oraz kierownika służby energomechanicznej.

4. Zakres i częstotliwość kontroli stanu technicznego wyciągu szybowego i jego elementów oraz sposób dokumentowania wyników kontroli określa załącznik nr 17 do rozporządzenia.

13. Osoby zatrudnione przy obsłudze i kontroli wyciągów szybowych

14. Wyciągi pomocnicze stałe lub przewoźne w szybach (szybikach) czynnych

1) dokumentacji technicznej górniczego wyciągu szybowego, zgodnej z przepisami § 516,

2) protokołu komisyjnego odbioru technicznego.

2. Dokumentacja techniczna, o której mowa w ust. 1, powinna być sporządzona w formie karty zmian do dokumentacji technicznej szybu i jego wyposażenia, do którego wprowadza się wyciąg pomocniczy. Dokumentacja ta powinna być przechowywana łącznie z podstawową dokumentacją techniczną szybu i jego wyposażenia.

2. Wciągarka oraz jej zespół jezdny powinny być poddawane okresowym kontrolom przez osoby dozoru ruchu energomechanicznego.

2. Ustawienie przewoźnej wciągarki powinno spełniać warunek ograniczenia odchylenia liny w jej skrajnych położeniach na bębnie względem płaszczyzny prostopadłej do wału bębnowego do 1º20'. Powyższe powinno być potwierdzone operatami mierniczymi.

3. W razie prowadzenia naczynia wyciągu awaryjnego po prowadnikach wyciągu głównego lub po prowadniku i linie wyciągowej wyciągu głównego, przesiadanie osób powinno się odbywać po drabinkach z ubezpieczeniem szelkami bezpieczeństwa i asekuracją przez pracownika szybowego.

4. Zdolność transportowa wyciągu awaryjnego powinna być co najmniej taka, aby osoby znajdujące się w naczyniach wyciągu głównego mogły być ewakuowane na powierzchnię lub do poziomów mających połączenie z powierzchnią w czasie poniżej 10 godzin.

15. Górnicze wyciągi szybowe w szybach głębionych i zbrojonych

2. Nie wymaga się stosowania prowadników linowych dla kubłów na odcinku 70 m od dna szybu do klap pomostu roboczego na zrębie szybu przy zastosowaniu lin wyciągowych płaskich lub nieodkrętnych. Przy użyciu lin nośnych innych konstrukcji odcinek ten powinien zostać skrócony do 40 m z równoczesnym zastosowaniem układu blokad ryglowania drążka hamulca manewrowego maszyny wyciągowej od położenia klap szybowych na zrębie i pomoście wysypowym oraz sygnalizacji dojazdu i zabezpieczeń odjazdu kubła do szybu przy otwartych klapach szybowych.

1) przy głębokości do 500 m – 250 mm,

2) przy głębokości powyżej 500 m – 400 mm.

2. Odległość pomiędzy poruszającymi się elementami urządzeń wyciągowych na całej głębokości szybu powinna wynosić co najmniej 250 mm + H/4 mm, gdzie H oznacza głębokość szybu w m, przy czym odległość ta nie może być mniejsza od 300 mm.

3. W miejscu przejazdu kubła przez pomosty: wysypowy, roboczy, ochronny, wiszący i ramę napinającą odległość, o której mowa w ust. 1, może być zmniejszona:

1) do 100 mm przy ograniczeniu prędkości jazdy do 1 m/s,

2) do 50 mm przy zastosowaniu, w miejscach przewężonych, blach odbojowo-ślizgowych i ograniczeniu prędkości do 0,5 m/s.

2. Wsiadanie i wysiadanie ludzi z kubła powinno się odbywać wyłącznie na pomostach do tego celu przystosowanych lub na dnie szybu.

3. Zabrania się wsiadania i wysiadania ludzi na pomoście wysypowym.

1) po zakończeniu jazdy ludzi do każdego z poziomów pośrednich w głębionym szybie,

2) po zakończeniu jazdy osobistej,

3) przy wyciągach dwukońcowych przez sygnalistę odbierającego kubeł na dnie szybu dla umożliwienia ruchu drugiego naczynia na poziomie zrębu lub nadszybia.

1) przewożenia ludzi w kubłach posiadających punkt zawieszenia poniżej środka ciężkości lub z otwartym dnem,

2) jazdy na załadowanym kuble lub na jego krawędzi,

3) zjazdu jednej osoby do szybu, w którym nikt nie pracuje.

2. Przy każdorazowym uruchomieniu nie prowadzonego kubła w kierunku do góry, z pomostu wiszącego lub innego miejsca pracy w szybie, maszynista powinien podciągnąć kubeł do wysokości ok. 1,5 m dla ustabilizowania jego drgań i wahań oraz zatrzymać kubeł w odległości 10–20 m od klap na pomoście roboczym na zrębie szybu.

2. W czasie ruchu wyciągu załoga ta musi być zabezpieczona przed skutkami ewentualnego wpadnięcia do szybu transportowanych elementów konstrukcyjnych lub urządzeń mocowanych do zawiesia kubłowego.

1) związane z montażem i demontażem pomostu,

2) miernicze przy stabilizacji i kontroli punktów pomiarowych,

3) sporadyczne naprawy i konserwacje urządzeń w szybie jak: usuwanie nieszczelności rurociągów, dokręcanie i kontrola śrubowych konstrukcji wyposażenia szybu, kontrola: lin prowadniczych, lin nośnych, urządzeń pomocniczych, przewodów sygnalizacyjnych i kabli energetycznych, kontrole i konserwacje oraz drobne naprawy awaryjne; roboty te można wykonywać wyłącznie przy przełączonej sygnalizacji na „rewizję szybu”,

2. Warunkiem prowadzenia z kubła robót wymienionych w ust. 1 jest szczegółowe ich określenie przez osobę dozoru ruchu, prowadzącą roboty na danej zmianie, i wpisanie ich do odpowiedniej książki, z uwzględnieniem aktualnej sytuacji w szybie oraz sposobu i warunków bezpiecznego wykonania danej pracy.

3. Pracownicy wykonujący pracę z kubła powinni być zabezpieczeni szelkami bezpieczeństwa odpowiednio przymocowanymi do układu zawieszenia kubła.

2. Pomosty w szybie, których odległość od krawędzi do obudowy jest większa od 200 mm lub które mają otwory przelotowe dla kubłów zamykane klapami, powinny być wyposażone w odpowiednie poręcze ochronne oraz krawężniki.

3. Pomost wiszący lub pomost wiszący – rama napinająca, w czasie wykonywania z nich robót, powinny być zawsze unieruchomione w stosunku do obudowy szybu. W odniesieniu do pomostu wiszącego – ramy napinającej unieruchomienie powinno nastąpić po odpowiednim naprężeniu lin prowadniczo-nośnych.

4. W czasie przemieszczania pomostów wiszących – ram napinających ruch wyciągów szybowych powinien być zatrzymany.

2. Ilość ludzi potrzebna do przemieszczania pomostu powinna być określona w instrukcji przemieszczania danego pomostu.

3. Ludzie znajdujący się na pomoście w czasie jego przemieszczania powinni być zabezpieczeni szelkami bezpieczeństwa.

2. W czasie przemieszczania pomostu wiszącego, oprócz osoby uprawnionej do sterowania wciągarek wolnobieżnych przy każdej wciągarce lub grupie wciągarek zlokalizowanych obok siebie, powinna być obecna osoba zaznajomiona z obsługą wciągarek celem obserwacji układania się lin na bębnach wciągarek.

1) poniżej pomostu w czasie przemieszczania nie mogą znajdować się ludzie,

2) obciążenie i prędkość w czasie przemieszczania pomostu nie będzie przekraczać wielkości określonych dla warunków przemieszczania,

3) stosowane będą sygnały ustalone dla danego pomostu.

2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na podstawie dokumentacji układu transportowego i protokołu komisyjnego odbioru technicznego.

1) arkusz opisowy urządzenia,

2) plan sytuacyjny wyrobisk transportowych z uwidocznieniem związanych z nim funkcjonalnie sąsiednich wyrobisk oraz podaniem nazw wyrobisk i oznaczeniem kierunku transportu, a także innych środków transportu znajdujących się w wyrobiskach,

3) schematy dróg transportowych z oznaczeniem nachyleń, punktów charakterystycznych, takich jak stacje (pomosty) nadawczo-odbiorcze, rozjazdy itp.,

4) charakterystykę techniczną urządzeń transportowych obejmującą:

a) parametry eksploatacyjne,

b) cechy charakteryzujące środki transportowe oraz trakcje,

5) schematy zabezpieczeń ruchu, sygnalizacji i łączności,

6) obliczenia trakcyjne:

a) dróg hamowania,

b) maksymalnych transportowanych ciężarów użytecznych,

c) maksymalnych nachyleń,

7) regulamin transportu.

2. Dokumentacja, o której mowa w ust. 1, i karta zmian powinny być zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Środki transportowe stanowiące skład pociągu powinny być ze sobą sprzęgnięte.

3. Ręczne sprzęganie i rozprzęganie środków transportowych w czasie ruchu jest zabronione.

2. Transport ręczny

2. Przetaczanie wozów po torach oraz wózków nośnych po jezdniach szynowych kolei podwieszanych i spągowych można prowadzić po drogach o nachyleniu nie przekraczającym 4°, z zachowaniem odległości co najmniej 10 m pomiędzy transportowanymi ładunkami. Odległość ta nie dotyczy przetaczania wozów na stacjach załadowczych i nadawczo-odbiorczych.

3. Środków transportowych nie wolno puszczać swobodnym biegiem.

3. Transport linowy

2. Stacje osobowe stałe powinny być tak utrzymane, aby ludzie wsiadali i wysiadali ze środków transportowych na poziomą płaszczyznę, a odstęp między środkiem transportu a obudową wyrobiska wynosił co najmniej 0,8 m, natomiast wysokość wyrobiska od strony wysiadania i wsiadania powinna wynosić co najmniej 1,8 m.

2. W wyrobiskach pochyłych górne i pośrednie stacje (pomosty) nadawczo-odbiorcze powinny być tak zabezpieczone, aby nie nastąpiło stoczenie się z nich środka transportowego.

3. Urządzenia zabezpieczające stacje, o których mowa w ust. 2, powinny być obsługiwane z bezpiecznego miejsca.

4. Dolna stacja nadawczo-odbiorcza wyrobiska pochyłego połączona z czynnym wyrobiskiem powinna być wykonana w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracujących lub przechodzących.

2. Dopuszcza się przebywanie ludzi nie związanych z transportem tylko przy całkowicie wstrzymanym ruchu i po zabezpieczeniu stacji zgodnie z wymaganiami określonymi w § 631 ust. 2.

3. Dopuszcza się możliwość przebywania w wyrobisku transportowym pracowników stałej obsługi urządzeń transportowych, zainstalowanych w tym wyrobisku, pod warunkiem przebywania pracowników w odpowiednich wnękach zabezpieczających i wyposażonych w sygnalizację ostrzegawczą i łączność.

1) na skutek starcia, korozji, pęknięć, rozluźnień, uszkodzeń drutów itp. nastąpiło obniżenie współczynnika bezpieczeństwa o ponad 20% w porównaniu z wartością tego współczynnika wyznaczoną dla nowej liny,

2) wystąpiło miejscowe wydłużenie lub inne nienormalne zniekształcenie liny,

3) przy transporcie liną otwartą liczba zwojów nieczynnych na bębnie kołowrotu jest mniejsza od 3.

2. Lin ciągnących i nośnych w urządzeniach przeznaczonych do transportu materiałów i urządzeń nie można eksploatować, jeżeli:

1) zużycie drutów warstwy zewnętrznej będzie przekraczało 50% średnicy drutu,

2) wystąpi liczba pęknięć drutów zewnętrznych większa od dopuszczalnej dla danej konstrukcji liny i warunków jej pracy,

3) wystąpią okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3.

1) stanu technicznego lin, napędów i drogi transportowej,

2) działania sygnalizacji ostrzegawczej, porozumiewawczej i łączności,

3) działania sygnalizacji ostrzegawczej, zakazującej wejścia osób postronnych do wyrobisk transportowych,

4) oświetlenia stanowisk obsługi.

2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do wyciągów krzesełkowych, gdzie odstęp między najbardziej wysuniętymi częściami krzesełek powinien wynosić co najmniej 0,4 m.

3. Odstęp między krawędziami najszerszego środka transportowego kolei podwieszanych a obudową wyrobiska, ociosem, odrzwiami lub innymi urządzeniami powinien wynosić co najmniej 0,4 m. W miejscach przeładunku odległość ta musi wynosić co najmniej 0,8 m.

2. Obsługa napędu powinna mieć możliwość natychmiastowego zatrzymania urządzenia napędowego ze swego miejsca pracy.

1) wyprostowaną pozycję siedzących ludzi,

2) zabezpieczenie wejścia z możliwością otwarcia od zewnątrz i wewnątrz.

3) możliwość zahamowania w każdym miejscu trasy,

4) możliwość wysyłania przez osoby jadące sygnałów do maszynisty.

2. Przepis ust. 1 pkt 4 nie dotyczy transportu kolejkami linowymi.

2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania w razie transportu liną zamkniętą.

2. Zabezpieczenia, o których mowa w ust. 1, nie są wymagane przy transporcie po spągu przy nachyleniach zapewniających samohamowność środka transportowego.

3. Środki transportowe w transporcie liną zamkniętą lub ich zestawy powinny być doczepione do liny ciągnącej w sposób wykluczający ich samoistne rozprzęganie.

4. Zestaw transportowy kolejki podwieszanej lub spągowej, poruszający się po torach o nachyleniach jednokierunkowych, powinien mieć wózek hamulcowy umieszczony na końcu tego zestawu od strony upadu.

5. W wypadku dwukierunkowego nachylenia trasy wózki hamulcowe powinny być umieszczone na początku i na końcu zestawu transportowego, jeżeli warunki dopuszczenia zestawu do stosowania w zakładach górniczych nie stanowią inaczej.

2. Zestaw transportowy z własnym napędem trakcyjnym powinien mieć reflektor z białym światłem, świecący w kierunku jazdy, zapewniający widoczność na odległość co najmniej 30 m.

2. Długość odcinków torów poziomych na stacjach powinna być tak dobrana, aby zestaw środków transportowych mieścił się na długości stacji i aby była możliwość swobodnej obsługi tych środków.

3. Przepis ust. 1 nie dotyczy miejsc rozładunku materiałów i urządzeń dla wyrobisk będących w drążeniu.

4. Transport przenośnikami

2. Przy przenośnikach przeznaczonych do przewozu ludzi zatrzymanie przenośnika powinno być także możliwe z pomostów do wsiadania i wysiadania.

1) od ociosu, obudowy lub innych stałych elementów urządzeń i instalacji do konstrukcji trasy przenośnika – 0,25 m,

2) od ociosu, obudowy lub innych stałych elementów urządzeń lub instalacji, po stronie przejścia dla ludzi do konstrukcji trasy przenośnika – 0,7 m,

3) od stropu wyrobiska lub innych stałych elementów urządzeń i instalacji zabudowanych pod stropem do taśmy górnej – 0,6 m.

2. Odległość napędu przenośnika taśmowego od obudowy wyrobiska lub zainstalowanych maszyn i innych urządzeń powinna wynosić co najmniej 0,7 m po obu jego stronach.

3. Przechodzenie przez przenośniki dozwolone jest tylko w miejscach do tego przeznaczonych i odpowiednio zabezpieczonych.

2. Miejsca zsypów i przesypów przenośników taśmowych i zgrzebłowych powinny mieć osłony zabezpieczające ludzi przed spadającymi bryłami urobku.

2. Regulamin zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.

1) na całej długości trasy odległość od konstrukcji trasy przenośnika do ociosu obudowy lub innych urządzeń zainstalowanych na stałe w wyrobisku powinna wynosić co najmniej 0,4 m, a od strony przejścia dla ludzi – 0,7 m,

2) odległość taśmy górnej od stropu lub urządzeń zabudowanych pod stropem powinna wynosić co najmniej 1 m na całej długości trasy, a w miejscach wsiadania i wysiadania – nie mniej niż 1,5 m.

2. W razie gdy przewóz ludzi odbywa się zarówno na dolnej, jak i na górnej taśmie, odległość taśmy dolnej od elementów konstrukcyjnych taśmy górnej powinna wynosić co najmniej 1 m na całej długości trasy, a w miejscach wsiadania i wysiadania oraz na długości 20 m za pomostem do wsiadania i na długości 20 m przed pomostem do wysiadania – 1,5 m.

3. Pomosty do wsiadania i wysiadania powinny być tak utrzymywane, aby ich wysokość nad krążnikami tocznymi wynosiła co najwyżej 0,05 m.

4. Nachylenie pomostów powinno odpowiadać nachyleniu trasy przenośnika.

2. Osoba dozoru ruchu obowiązana jest do wyznaczenia pracowników nadzorujących wsiadanie i wysiadanie osób na poszczególnych pomostach.

2. Jadący na taśmie nie mogą zabierać ze sobą żadnych narzędzi oraz przedmiotów, które mogą powodować zagrożenie w czasie jazdy.

5. Transport kolejami podziemnymi

2. Regulamin powinien być opracowany odrębnie dla każdego poziomu, na którym transport ten jest prowadzony, i zatwierdzony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

1) organizację ruchu kolejowego,

2) zasady i warunki prowadzenia ruchu pociągów i prac manewrowych,

3) zabezpieczenie ruchu kolejowego,

4) obowiązki dozoru i służb przewozowych w zakresie prowadzenia ruchu kolejowego oraz kontroli stanu technicznego maszyn i innych urządzeń,

5) podział dróg przewozowych na główne z pierwszeństwem ruchu pociągów oraz podporządkowane,

6) zakres obowiązków kierowników pociągów.

2. Organizacja i zasady przewozu ludzi powinny być opracowane w odrębnym rozdziale regulaminu.

1) 2 m w wyrobiskach przewozowych,

2) 2,2 m na stacjach osobowych, podszybiach oraz na trasie od szybu do stacji osobowej przy szybie.

1) nachylenie torów i ich szerokość na wszystkich odcinkach trasy powinny być zgodne z dokumentacją techniczną układu transportowego,

2) powierzchnie toczne główek szyn na złączach nie mogą być przesunięte pionowo względem siebie o więcej niż 1 mm,

3) odległość pomiędzy końcami szyn na stykach skręcanych nie może być większa niż 5 mm.

2. Przejścia dla ludzi obok urządzeń transportowych w ruchu powinny posiadać szerokość co najmniej 0,7 m do wysokości 1,8 m.

1) na drogach przewozowych, co najmniej wzdłuż jednego ociosu wyrobiska,

2) na stacjach załadowczych i wyładowczych oraz podszybiach z jednym torem, co najmniej wzdłuż jednego ociosu,

3) na stacjach załadowczych i rozładowczych oraz podszybiach z dwoma lub większą liczbą torów, wzdłuż obu ociosów.

2. Na stacjach załadowczych i rozładowczych przejścia dla ludzi, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powinny być utrzymywane w obu kierunkach od wysypu na odległość zapewniającą obsługę urządzeń stacji.

2. W wyrobiskach zaliczonych do pomieszczeń ze stopniem „a” niebezpieczeństwa wybuchu lokomotywy elektryczne przewodowe mogą być stosowane, pod warunkiem, że wyrobiska te są przewietrzane prądem powietrza o prędkości określonej w § 218 ust. 1.

2. W wyrobiskach, w których występują zagrożenia metanowe, wolno stosować lokomotywy spalinowe tylko budowy przeciwwybuchowej, pod warunkiem, że zawartość metanu nie przekracza 1,5%.

2. Ponowne uruchomienie silnika może nastąpić za zgodą dyspozytora metanometrii.

2. Dysponent ruchu kolei podziemnej powinien być wyznaczony dla każdego poziomu przewozowego, na którym pracują więcej niż dwie lokomotywy.

1) przy transporcie urobku i materiałów – 5 m/s,

2) przy przewozie ludzi oraz transporcie ładunków niebezpiecznych (materiały wybuchowe, oleje, smary, kwasy, butle z gazami itp.) – 3,5 m/s.

2. Odcinki dróg przewozowych, na których ze względu na stan techniczny torów lub z innych powodów występują ograniczenia prędkości jazdy pociągów, powinny być odpowiednio oznaczone.

1) dla pociągów towarowych – 80 m,

2) dla pociągów osobowych i z ładunkami niebezpiecznymi – 40 m.

1) po uzyskaniu wolnej drogi przejazdu przy sygnalizacji samoczynnej posiadającej możliwość blokowania wjazdu innego pociągu przed zajęciem odcinka jednotorowego, a także w czasie jego zajmowania,

2) po uzyskaniu zgody dysponenta ruchu przewozowego za pomocą sygnalizacji optycznej lub środków łączności wydzielonych dla kolei podziemnej,

3) po uzyskaniu zgody od wyznaczonego przez dysponenta innego pracownika ruchu przewozowego, w sposób określony w pkt 2.

1) uzyskania zgody dysponenta ruchu przewozowego lub pracownika, o którym mowa w § 684 pkt 3,

2) konwojowania czoła cofanego pociągu.

1) w wyznaczonych rejonach manewrowych oraz na stacjach załadowczych i rozładowczych, wyposażonych w urządzenia do przetaczania składów według zasad podanych w regulaminie, o którym mowa w § 664.

2) na stacjach załadowczych i rozładowczych, dostosowanych do przetaczania składów, za pomocą lokomotywy zdalnie sterowanej bez udziału maszynisty, przez obsługującego stację pracownika ruchu przewozowego,

3) na trasie przejazdu, poza rejonami manewrowymi, po uprzednim uzyskaniu przez maszynistę lokomotywy zgody dysponenta na przeprowadzenie manewrów,

1) lokomotywą przez ciągnięcie lub pchanie sprzęgniętych z nią wozów,

2) lokomotywą zdalnie sterowaną, ciągnącą przetaczany skład wozów na wydzielonym odcinku drogi przewozowej bez udziału maszynisty lokomotywy,

3) urządzeniami do przetaczania składu wozów bez udziału lokomotywy, która powinna być odczepiona od przetaczanego składu.

1) przy jeździe w rejonie stacji – 2,5 m/s dla składu ciągniętego przez lokomotywę,

2) przy jeździe w rejonie stacji składu pchanego przez lokomotywę oraz przy jeździe przez rozjazdy w kierunku odgałęźnym – 1,5 m/s,

3) przy dojeżdżaniu do stojących wozów oraz przy wykonywaniu manewru wozami zawierającymi niebezpieczne ładunki – 0,5 m/s.

1) wozy z ładunkami niebezpiecznymi należy oddzielić od lokomotywy dwoma wozami ochronnymi,

2) wozy z ładunkami niebezpiecznymi należy oddzielić od wozów zawierających inne ładunki niebezpieczne jednym wozem ochronnym,

3) wozy z ładunkami niebezpiecznymi należy oddzielić od końca pociągu dwoma wozami ochronnymi.

2. W razie dopinania lokomotywy do uformowanego wcześniej składu wozów, oględzin, o których mowa w ust. 1, dokonuje obsługa pociągu.

3. Przed wyjazdem na trasę maszynista lokomotywy powinien zgłosić dysponentowi ruchu przewozowego gotowość do wyjazdu.

2. Wjazd na stację rozładowczą lub załadowczą oraz wyjazd pociągu może nastąpić tylko za zezwoleniem udzielonym maszyniście lokomotywy przez obsługę stacji lub urządzenia automatycznej sygnalizacji.

2. Nazwiska kierowników pociągów powinny być wypisane na tablicach umieszczonych na stacjach osobowych.

2. Wsiadanie i wysiadanie z wozów może odbywać się tylko przy zatrzymanym pociągu za zgodą kierownika pociągu.

2. Odjazd pociągu powinien być poprzedzony sygnałem akustycznym, nadanym z lokomotywy przez maszynistę.

2. Załączenia i wyłączenia spod napięcia przewodu jezdnego dokonuje kierownik pociągu lub maszynista lokomotywy.

3. Stan załączenia i wyłączenia napięcia z przewodu jezdnego na stacjach osobowych powinien być sygnalizowany odpowiednimi transparentami lub tablicami.

2. Dopuszcza się możliwość dokonywania sporadycznego załadunku i rozładunku materiałów lub urządzeń poza stacjami materiałowymi, po uprzednim uzyskaniu od dysponenta ruchu przewozowego kolei podziemnej zezwolenia na dokonanie tych czynności i po ustaleniu sposobu zabezpieczenia i czasu wyłączenia z ruchu miejsca, w którym wykonywane będą czynności załadunkowe lub rozładunkowe.

6. Transport pojazdami oponowymi

2. Regulamin powinien określać w szczególności:

1) jakie pojazdy oponowe można użytkować w wyrobiskach,

2) obowiązki i zakres odpowiedzialności kierowców (operatorów) i dozoru w zakresie obsługi, kontroli i przeglądów pojazdów oponowych,

3) warunki, jakim muszą odpowiadać wyrobiska, w których poruszają się pojazdy oponowe,

4) obowiązujące znaki i sygnały,

5) sposób zapoznania pracowników z treścią regulaminu,

6) sposób aktualizacji zmian dotyczących ruchu i użytkowania pojazdów oponowych,

7) miejsca i sposób napełniania paliwem pojazdów,

8) wyrobiska, w których prowadzony jest stały ruch pojazdów.

3. Regulamin zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.

1) szerokość większą co najmniej o 1,5 m od najszerszego pojazdu poruszającego się w tym wyrobisku; w wyrobiskach wewnątrzoddziałowych w uzasadnionych wypadkach, za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego, szerokość, o której mowa wyżej, może być zmniejszona do 1 m,

2) odstęp pomiędzy dwoma mijającymi się pojazdami co najmniej 0,5 m,

3) odległość między stropem, obudową lub zabudowanymi pod stropem urządzeniami a najwyższą częścią lub ładunkiem pojazdu co najmniej:

a) 0,4 m w zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny,

b) 0,2 m w pozostałych zakładach górniczych,

4) nachylenie spągu nie przekraczające dopuszczalnego nachylenia dla danego typu pojazdu,

5) wyrównany i odwodniony oraz w razie potrzeby utwardzony spąg,

6) przejścia dla ludzi wzdłuż jednego ociosu o szerokości co najmniej 1 m i wysokości co najmniej 1,8 m.

2. Przy dużym natężeniu ruchu, w zależności od potrzeby, oprócz przejść dla ludzi wymienionych w ust. 1 pkt 6, należy wykonać wnęki dla schronienia się będących w wyrobisku ludzi.

3. Wyrobiska, w których prowadzony jest stały ruch pojazdów oponowych, powinny być oznakowane znakami i sygnałami drogowymi.

1) tak zaprojektowane, skonstruowane, użytkowane i obsługiwane, aby nie stanowiły zagrożenia podczas eksploatacji,

2) nadzorowane przez odpowiednie systemy bezpieczeństwa.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do innych urządzeń budowy przeciwwybuchowej niż określone w ust. 1 oraz w razie eksploatowania urządzeń budowy przeciwwybuchowej w polach niemetanowych.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do urządzeń przenośnych, specjalnych, przewietrzanych itp., posiadających określone indywidualne warunki stosowania.

3. W pomieszczeniach zagrożonych wybuchem pyłu węglowego i jednocześnie wybuchem metanu powinny być stosowane urządzenia przeciwwybuchowe grupy I określonej w załączniku nr 19 do rozporządzenia.

4. Urządzenia przeciwwybuchowe z prawidłowo zakonserwowanymi powierzchniami szczelin ognioszczelnych spełniają wymagania, o których mowa w ust. 1.

2. Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego dokonuje oceny dokumentacji technicznej, o której mowa w ust. 1.

2. Zezwolenia, o których mowa w ust. 1, wydaje się na podstawie dokumentacji technicznej lub dokumentacji wprowadzonych zmian, sporządzonej w formie karty zmian, i protokołu odbioru technicznego.

2. Oświetlenie

2. Nadzór nad lampownią sprawuje wyznaczona osoba dozoru wyższego ruchu energomechanicznego.

3. Liczba zdatnych do użytku lamp osobistych oraz benzynowych lamp wskaźnikowych określa kierownik ruchu zakładu górniczego, stosownie do potrzeb.

2. Lampy osobiste pracowników zatrudnionych w wyrobiskach, z wyjątkiem lamp osobistych ratowników górniczych, powinny być wyposażone w górnicze osobiste nadajniki lokacyjne.

3. Przy stosowaniu różnych systemów lokacyjnych kierownik ruchu zakładu górniczego powinien określić warunki ich wykorzystania.

4. Lampy osobiste pracowników zatrudnionych w wyrobiskach zlokalizowanych w polach metanowych powinny być wyposażone w nadajniki współdziałające z iskrobezpiecznym urządzeniem lokacyjnym.

5. Lampy osobiste ratowników górniczych powinny być specjalnie oznaczone.

3. Zasilanie w energię elektryczną

1) jedno zasilanie, jako podstawowe, powinno zapewniać pełne zapotrzebowanie mocy zakładu górniczego,

2) drugie zasilanie, jako rezerwowe, powinno zapewniać zapotrzebowanie mocy głównych wentylatorów, maszyn wyciągowych niezbędnych do wyjazdu załogi, pomp głównego odwadniania oraz stacji odmetanowania.

2. W polach metanowych w wyrobiskach (pomieszczeniach) zaliczonych do stopnia ,,b” i „c” niebezpieczeństwa wybuchu w sieciach o napięciu do 1 kV powinny być stosowane centralne i blokujące zabezpieczenia upływowe.

3. Obwód pomiarowy blokującego zabezpieczenia upływowego, o którym mowa w ust. 2, powinien być iskrobezpieczny w stanie normalnej pracy, a jego napięcie nie powinno przekraczać wartości napięcia bezpiecznego.

2. Eksploatacja kabli i przewodów na napięcie powyżej 1 kV w wyrobiskach przewietrzanych prądem zużytego powietrza w pomieszczeniach zaliczonych do stopnia „c” niebezpieczeństwa wybuchu wymaga zgody właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

4. Stacje transformatorowe

2. Stacje transformatorowe o napięciu górnym powyżej 1 kV mogą być instalowane w wyrobiskach pod następującymi warunkami:

1) wyrobisko w miejscu zainstalowania stacji transformatorowej i na odcinku nie mniejszym niż 5 m od stacji wzdłuż wyrobiska lub komory powinno mieć obudowę niepalną; węgiel w stropie, spągu i w ociosach powinien być szczelnie osłonięty materiałami niepalnymi, a wyrobisko opylone pyłem kamiennym,

2) odległość stacji transformatorowej od ociosu lub innych urządzeń powinna umożliwiać otwarcie pokryw komór transformatora oraz swobodne wykonywanie czynności związanych z jego obsługą,

3) warunki, o których mowa w pkt 1, nie muszą być spełnione, jeżeli obudowa stacji jest ognioszczelna i wyposażona w pochłaniacze ognia w komorach górnego i dolnego napięcia.

2. Stacje transformatorowe, o których mowa w ust. 1, mogą być instalowane w pomieszczeniach przewietrzanych prądem zużytego powietrza lub z wentylacją odrębną, jeżeli spełnione zostaną następujące wymagania:

1) stacja posiada obudowę ognioszczelną,

2) wyłącznik zabezpieczający stację transformatorową zlokalizowany jest w obiegowym prądzie świeżego powietrza,

3) stacja transformatorowa zostaje samoczynnie wyłączona spod napięcia, w razie gdy zawartość metanu w wyrobisk L przekroczy 1,5%,

4) stacja transformatorowa jest wyposażona w blokadę umożliwiającą otwarcie drzwiczek do komór aparaturowych tylko w stanie beznapięciowym, a wyłącznik zasilający stację – w blokadę przed załączeniem wysokiego napięcia po zadziałaniu zabezpieczeń,

5) stacja transformatorowa ustawiona będzie w świetle obudowy wyrobiska lub w poszerzonym odcinku wyrobiska.

5. Elektryczna aparatura rozdzielczo-łączeniowa

2. Rozdzielnice powinny być wyposażone w pola dopływowe wyłącznikowe.

3. Przepis ust. 2 nie dotyczy rozdzielnic, w których wszystkie pola rozdzielcze odpływowe posiadają wyłączniki. W takich wypadkach wystarczający jest odłącznik w polu zasilającym.

4. Pojedyncze lub podwójne pola wyłącznikowe na napięcie powyżej 1 kV nie są traktowane jako rozdzielnice i mogą być instalowane na warunkach ustalonych dla stacji transformatorowych, lecz tylko w zamkniętych pomieszczeniach ruchu elektrycznego.

2. Wymagania, o których mowa w ust. 1, uważa się za spełnione w polach rozdzielczych dwuczłonowych (z wysuwalnymi wyłącznikami).

3. Przepis ust. 1 nie dotyczy pól rozdzielczych, wyposażonych jedynie w wyłącznik lub rozłącznik, które uzyskały dopuszczenie do eksploatacji w myśl odrębnych przepisów.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również, gdy urządzenia odbiorcze są zainstalowane w pomieszczeniach ze stopniem „a” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, a kabel zasilający zainstalowany jest w pomieszczeniu ze stopniem ,,b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu.

3. W urządzenia blokujące, o których mowa w ust. 1, powinny być wyposażone również wyłączniki w sieciach o napięciu powyżej 1 kV, sterowane zdalnie.

1) urządzenia zasilane są ekranowymi kablami lub ekranowanymi przewodami,

2) urządzenia ustawione są w pomieszczeniach zamkniętych.

2. W polach metanowych zewnętrzne obwody sterowania powinny być iskrobezpieczne w stanie normalnej pracy.

3. W jednym przewodzie oponowym ekranowanym, posiadającym indywidualne ekrany ochronne, służącym do zasilania maszyny lub urządzenia budowy przeciw wybuchowej, dopuszcza się wspólne prowadzenie obwodów zewnętrznych sterowania, o których mowa w ust. 1 i 2, z obwodami elektroenergetycznymi, pod warunkiem zastosowania automatycznej kontroli stanu izolacji między żyłami elektroenergetycznymi a żyłą uziemiającą i ekranami.

2. Wyłącznik wentylatora lutniowego oraz główny wyłącznik sieci zasilającej maszyny i urządzenia elektryczne w ślepym wyrobisku należy lokalizować w odpływowym prądzie świeżego powietrza, w odległości co najmniej 10 m przed wejściem do ślepego wyrobiska, w kierunku przeciwnym do kierunku tego prądu powietrza. Wyłączniki powinny być oznaczone w sposób wyróżniający je od pozostałych urządzeń.

3. W razie zatrzymania ruchu wentylatora lutniowego powinno nastąpić samoczynne wyłączenie spod napięcia wszystkich maszyn i urządzeń elektrycznych zainstalowanych w ślepym wyrobisku. Nie dotyczy to urządzeń dopuszczonych do stosowania w zakładach górniczych przy dowolnej zawartości metanu.

4. Warunki oraz sposób ponownego załączenia pod napięcie maszyn i urządzeń elektrycznych, zainstalowanych w ślepym wyrobisku, powinny być określone w instrukcji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

6. Systemy i urządzenia telekomunikacyjne

1) instalacje telekomunikacyjne powinny być wykonane jako iskrobezpieczne,

2) urządzenia telekomunikacyjne systemów łączności i systemów bezpieczeństwa powinny posiadać budowę przeciwwybuchową, umożliwiającą ich eksploatację przy dowolnej koncentracji metanu.

7. Łączność telefoniczna ogólnozakładowa

2. Obsługa łącznicy powinna mieć możliwość lokalizacji aparatów telefonicznych zainstalowanych w wyrobiskach.

3. W pomieszczeniach łącznicy powinien znajdować się aktualny spis numerów telefonów ze szczegółowym podaniem ich lokalizacji.

4. Obsługa łącznicy powinna znać sposób dokonywania połączeń specjalnych i sposób postępowania na hasła ,,awaria”, „ratunek” lub „pożar”.

2. Dopuszcza się równoległe łączenie najwyżej trzech aparatów telefonicznych w wykonaniu nieiskrobezpiecznym, zainstalowanych w jednym wyrobisku.

3. Aparaty, o których mowa w ust. 2, powinny posiadać dodatkowy wyróżnik oznaczeniowy.

2. Tory, o których mowa w ust. 1, nie powinny być wykorzystywane do innych celów i powinny być utrzymywane w stanie stałej sprawności.

3. W skrzynkach rozdzielczych zaciski torów, o których mowa w ust. 1, należy oznaczyć kolorem czerwonym, a pokrywy skrzynek – paskiem pionowym koloru czerwonego.

8. System dyspozytorski

1) łączność dyspozytorską, umożliwiającą – niezależnie od systemu łączności ogólnozakładowej – połączenie foniczne dyspozytora ze stanowiskami pracy, określonymi przez kierownika ruchu zakładu górniczego,

2) sygnalizację alarmową, umożliwiającą:

a) przekazanie do dyspozytora meldunku o zagrożeniu powstałym w wyrobisku,

b) przekazanie przez dyspozytora sygnału alarmowego do zagrożonych wyrobisk,

c) porozumienie się z pracownikami przebywającymi w wyrobiskach za pomocą urządzeń łączności głośno mówiącej,

3) zdalną kontrolę parametrów bezpieczeństwa pracy.

2. Dyspozytor powinien mieć możliwość lokalizacji sygnalizatora, z którego został nadany sygnał alarmowy.

2. Pracownicy zatrudnieni w wyrobiskach powinni znać miejsca zainstalowania sygnalizatorów alarmowych.

9. Łączność lokalna

2. Systemy, o których mowa w ust. 1, nie powinny zakłócać działania innych systemów telekomunikacyjnych.

1) dyspozytorem zakładu,

2) zajezdnią, ładownią akumulatorów i warsztatem naprawy lokomotyw.

2. W razie braku możliwości zastosowania łączności, o której mowa w ust. 1, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien ustalić zasady łączności maszynisty lokomotywy z dysponentem ruchu.

10. Obsługa urządzeń elektrycznych i telekomunikacyjnych

1) sprawdzeniu przez osobę dozoru ruchu górniczego, że zawartość metanu nie przekracza dopuszczalnej wielkości,

2) ustąpieniu lub usunięciu przyczyny wyłączenia,

3) zezwoleniu dyspozytora metanometrii.

2. Ponowne załączenie pod napięcie sieci i urządzeń określonych w ust. 1 może nastąpić za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego.

1) przy robotach strzałowych kable i przewody należy usunąć na bezpieczną odległość lub zabezpieczyć,

2) przewody zasilające maszyny ruchome oraz urządzenia przenośne i ręczne powinny być zabezpieczone przed wyrwaniem.

11. Wykonywanie prac przy urządzeniach elektrycznych i telekomunikacyjnych

2. Przepis ust. 1 dotyczy również urządzeń i obwodów iskrobezpiecznych.

3. W wyrobiskach lub pomieszczeniach zagrożonych wybuchem metanu nie należy wykonywać żadnych prac przy urządzeniach znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem prac przy urządzeniach iskrobezpiecznych.

1) zabronione jest otwieranie osłon obudowy przeciwwybuchowej urządzeń znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem urządzeń iskrobezpiecznych, w których napięcie nie przekracza wartości napięcia bezpiecznego,

2) jest dopuszczalne otwieranie osłon urządzeń wyłączonych spod napięcia, przy zabezpieczonym stanie wyłączenia, po stwierdzeniu przez osobę uprawnioną do pomiaru metanu, że jego stężenie nie przekracza wartości 1,5%.

2. Źródła otwarte promieniowania jonizującego mogą być stosowane wyłącznie po opracowaniu właściwej dokumentacji i uzyskaniu stosownego zezwolenia dozoru jądrowego. Dokumentacja ta musi być zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

1) opracować regulamin dotyczący postępowania pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące i instrukcję awaryjną oraz przedstawić je kierownikowi ruchu zakładu górniczego do zatwierdzenia,

2) prowadzić ewidencję źródeł promieniowania jonizującego znajdujących się w zakładzie górniczym,

3) oznakować miejsca zainstalowanych źródeł promieniowania jonizującego oraz zaznaczyć na odpowiednich mapach i aktualizować je na bieżąco,

4) prowadzić kontrolę stanu technicznego pojemników ze źródłem promieniowania jonizującego oraz dokonywać okresowych kontroli szczelności pojemnika,

5) opracować lub opiniować właściwe dokumentacje pracy z otwartymi źródłami promieniowania jonizującego i przedstawić je kierownikowi ruchu zakładu górniczego do zatwierdzenia,

6) prowadzić wykaz osób objętych kontrolą narażenia indywidualnego, wraz z ewidencją otrzymywanych przez nich dawek promieniowania jonizującego.

2. Urządzenia zawierające źródła promieniowania jonizującego, pojemniki ze źródłami tego promieniowania, teren kontrolowany i strefa ograniczonego czasu przebywania ludzi powinny być oznaczone znakiem ostrzegawczym przed promieniowaniem jonizującym oraz napisami informującymi o zagrożeniu.

2. Źródła promieniowania jonizującego wycofane z ruchu należy przekazać do Zakładu Doświadczalnego Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych Instytutu Energii Jądrowej.

2. Zakładowy inspektor ochrony przed promieniowaniem podejmuje działania zgodnie z instrukcją awaryjną i powiadamia natychmiast:

1) Ośrodek Dyspozycyjny Służby Awaryjnej Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej,

2) wojewódzkiego państwowego inspektora sanitarnego,

3) właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

2. W zakładzie górniczym należy stosować odpowiednie metody i środki zabezpieczające pracowników przed działaniem czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia przez:

1) niedopuszczenie do przekroczenia dopuszczalnych stężeń lub natężeń tych czynników albo

2) niezatrudnianie pracowników w warunkach przekroczenia dopuszczalnych stężeń lub natężeń, jeżeli nie zastosowano środków ochrony zdrowia zmniejszających szkodliwe oddziaływanie tych czynników poniżej dopuszczalnych wartości,

3) informowanie pracowników o wielkości ponoszonego ryzyka w wyniku pracy w warunkach szkodliwych i uciążliwych, o sposobie ich rozpoznawania oraz niezbędnych działaniach do podjęcia w razie przekroczenia dopuszczalnych stężeń lub natężeń.

3. Sposób i częstotliwość badań i pomiarów oraz stosowane środki zabezpieczające powinny odpowiadać wymaganiom rozporządzenia oraz odrębnych przepisów.

4. Osoby odpowiedzialne za badania i pomiary poszczególnych czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia przekazują ich wyniki służbie bezpieczeństwa i higieny pracy zakładu górniczego.

2. Pracownicy zakładu górniczego powinni być objęci obowiązkowymi badaniami lekarskimi i psychologicznymi – wstępnymi i okresowymi, których zakres i częstotliwość, z uwzględnieniem miejsc i rodzaju wykonywanej pracy, określają odrębne przepisy.

3. Pracownicy zatrudnieni w warunkach, w których występują różne czynniki szkodliwe i uciążliwe dla zdrowia, powinni być poddawani okresowym, specjalistycznym badaniom lekarskim i badaniom celowym w sposób i z częstotliwością ustaloną przez służbę zdrowia.

2. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, powinni być zatrudnieni zgodnie z zaleceniem lekarskim.

2. W wyrobiskach i na powierzchni zakładu górniczego należy również zorganizować odpowiednio wyposażone punkty opatrunkowe.

3. Punkt opatrunkowy powinien być urządzony w miejscu łatwo dostępnym i oznaczony tablicą informacyjną.

4. Osoby dozoru ruchu, przodowi oraz strzałowi powinni być przeszkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy. Na każdej zmianie roboczej w oddziałach powinna być zatrudniona co najmniej jedna osoba przeszkolona w udzielaniu pierwszej pomocy.

5. Każda osoba przebywająca w wyrobiskach powinna posiadać przy sobie sterylny opatrunek.

2. Do pomiarów kontrolnych stężenia zapylenia mogą być stosowane także pyłomierze inne niż grawimetryczne, dopuszczone do stosowania w zakładach górniczych na podstawie odrębnych przepisów.

2. W razie gdy zmiana robocza trwa krócej niż 5 godzin, czas pomiaru powinien trwać całą zmianę.

2. W miejscach, w których stwierdzono przekroczenie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń zapylenia, pomiary należy wykonywać co 6 miesięcy.

3. Pomiary należy wykonywać każdorazowo nie później niż 7 dni po rozpoczęciu nowego wyrobiska górniczego, po oddaniu do ruchu nowego obiektu lub urządzenia, przy których pracy może nastąpić zapylenie powietrza, po wprowadzeniu zmian technologicznych oraz wystąpieniu zaburzeń i zmian warunków geologicznych powodujących zmiany w stężeniu zapylenia powietrza.

4. Określenia stopnia zagrożenia pyłowego dokonuje się na podstawie średniej arytmetycznej wyniku czterech pomiarów zapylenia, wykonanych w porównywalnych okresach na kolejno po sobie następujących zmianach produkcyjnych. W zakładach górniczych wydobywających rudy metali dopuszcza się wykonanie powyższych pomiarów w okresie 4 następujących po sobie dni, jeżeli uzasadnia to organizacja produkcji.

2. Dla oznaczenia zawartości wolnej krzemionki próbki pyłu należy pobierać każdorazowo:

1) po rozpoczęciu drążenia nowego wyrobiska górniczego,

2) przy wystąpieniu w wyrobisku zaburzeń i zmian warunków geologicznych oraz przy zmianach technologii urabiania,

3) po oddaniu do ruchu urządzeń do odstawy, przeładunku i przeróbki mechanicznej.

3. Pomiary należy powtarzać w przodkach co pół roku, a poza przodkami – co dwanaście miesięcy.

1) niedopuszczeniu do rozprzestrzeniania się obłoków pyłu przez stosowanie sprawnych układów zraszania lub odpylania,

2) stosowaniu przepłuczki wodnej lub odsysaniu zwiercin przy wierceniu otworów w skale płonnej,

3) zmywaniu lub unieszkodliwianiu pyłów osiadłych,

4) stosowaniu środków chemicznych, podnoszących sprawność metod zwalczania zapylenia,

5) nawilżaniu pokładów węgla,

6) stosowaniu urządzeń i metod wentylacyjnych.

2. Zabrania się stosowania:

1) maszyn i urządzeń, które w czasie pracy powodują zapylenie powietrza i nie są wyposażone w sprawnie działające urządzenia zapobiegające zapyleniu,

2) niesprawnie działających urządzeń i środków do zwalczania zapylenia powietrza.

1) 100 mg/m³ pyłu całkowitego, przy zawartości SiO₂ poniżej 2%,

2) 20 mg/m³ pyłu respirabilnego, przy zawartości SiO₂ do 10%,

3) 8 mg/m³ pyłu respirabilnego, przy zawartości SiO₂ od 10% do 50%,

4) 4 mg/m³ pyłu respirabilnego, przy zawartości SiO₂ powyżej 50%,

przebywanie załogi w tych wyrobiskach i pomieszczeniach jest zabronione.

1) urządzenia dopuszczone do stosowania w zakładach górniczych na podstawie odrębnych przepisów,

2) środki chemiczne dopuszczone do użytku w zakładach górniczych przez Głównego Inspektora Sanitarnego.

2. Woda stosowana do urządzeń zraszających powinna pod względem bakteriologicznym odpowiadać normom wprowadzonym do obowiązkowego stosowania, ustalonym dla wody pitnej.

2. Zatrudnianie pracowników w wieku poniżej 21 lat w miejscach zakwalifikowanych do trzeciego stopnia zagrożenia pyłowego jest zabronione.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest zorganizować system kontroli prawidłowego stosowania przez pracowników przydzielonego im sprzętu ochrony osobistej.

2. Pomieszczenia powinny być przewietrzane, ogrzewane i stale utrzymywane w czystości oraz dezynfekowane.

3. W łaźniach i szatniach należy wyodrębnić pomieszczenia dla kobiet oraz dla pracowników młodocianych.

4. W łaźniach typu łańcuszkowego zabrania się wieszania na hakach narzędzi i przedmiotów ostrych, ciężkich i tłukących się.

5. W łaźniach powinny znajdować się pojemniki ze środkami przeciwgrzybicznymi.

2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, powinno szczegółowo określać zakład górniczy, zakres odstępstwa, warunki jego stosowania oraz okres ważności zezwolenia.

1) zapewnieniu w miejscu wykonywania prac spawalniczych stałej obecności imiennie wyznaczonej osoby co najmniej średniego dozoru ruchu,

2) stosowaniu przenośnych metanomierzy o ciągłym pomiarze, z progiem sygnalizacji 0,5%, w miejscach wykonywania prac spawalniczych zlokalizowanych w polach metanowych,

3) wycofaniu załogi nie zatrudnionej przy pracach spawalniczych wykonywanych w polach metanowych w pomieszczeniach zaliczonych do stopnia „b” i „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu lub w drążonych wyrobiskach korytarzowych węglowych i węglowo-kamiennych o długości powyżej 300 m.

2. W układach transportowych istniejących w dniu wejścia w życie rozporządzenia przewód jezdny trakcji elektrycznej może być nadal zawieszony (utrzymywany) na wysokości nie mniejszej niż:

1) 1,8 m – w wyrobiskach przewozowych,

2) 2 m – na stacjach osobowych, podszybiach oraz na trasie od szybów do stacji osobowej przy szybie.

1) kontrole sieci kablowej w oddziałach górniczych pod względem jej zabezpieczenia przed uszkodzeniami i korozją oraz pewności ruchowej powinny być dokonywane co miesiąc przez wyznaczone osoby wyższego dozoru ruchu górniczego i elektrycznego,

2) terminy kontroli okresowych przynależnej aparatury łączeniowej i sieci, prowadzonych zgodnie z załącznikiem nr 21 do rozporządzenia, powinny być odpowiednio skrócone.

2. Przepis § 410 ust. 1 w odniesieniu do zakazu prac spawalniczych w wyrobiskach w pokładach zaliczonych do:

1) drugiej kategorii zagrożenia metanowego wchodzi wżycie z dniem 1 stycznia 1997 r.,

2) pierwszej kategorii zagrożenia metanowego oraz w polach niemetanowych wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1997 r.

3. Przepis § 729 ust. 2 w odniesieniu do blokujących zabezpieczeń upływowych w aparaturze łączeniowej zasilającej silniki kombajnowe, wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1996 r.

4. Przepis § 730 ust. 1 w odniesieniu do sieci i instalacji elektrycznych:

1) o napięciu powyżej 1 kV w polach zaliczonych do pierwszej, drugiej i trzeciej kategorii zagrożenia metanowego wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.,

2) o napięciu powyżej 1 kV w polach zaliczonych do czwartej kategorii zagrożenia metanowego w pomieszczeniach „b” niebezpieczeństwa wybuchu wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1996 r.,

3) o napięciu do 0,5 kV:

a) w polach zaliczonych do drugiej i trzeciej kategorii zagrożenia metanowego wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.,

b) w polach zaliczonych do pierwszej kategorii zagrożenia metanowego wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.,

4) o napięciu do 220 V w polach czwartej kategorii zagrożenia metanowego, w wyrobiskach przewietrzanych obiegowym prądem świeżego powietrza wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1996 r.

5. Przepis § 733 w odniesieniu do istniejących stacji transformatorowych wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r.

Minister Przemysłu i Handlu: w z. J. Markowski

(załączniki nr 1–21 do rozporządzenia stanowią oddzielny załącznik do niniejszego numeru)