REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

REKLAMA

Dziennik Ustaw - rok 2016 poz. 200

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ROZWOJU1)

z dnia 29 stycznia 2016 r.

w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych z udzielaniem zamówień

Tekst pierwotny

Na podstawie art. 24 ust. 13 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz. U. poz. 1146, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:

§ 1. [Zakres regulacji]

Rozporządzenie określa:

1) warunki obniżania wartości:

a) korekt finansowych, o których mowa w art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020,

b) wydatków poniesionych nieprawidłowo, stanowiących pomniejszenie, o którym mowa w art. 24 ust. 9 pkt 1 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, zwanych dalej „pomniejszeniem”,

2) stawki procentowe stosowane przy obniżaniu wartości korekt finansowych i pomniejszeń, zwane dalej „stawkami procentowymi”

– związane z udzielaniem zamówień realizowanych ze środków publicznych w ramach projektów objętych współfinansowaniem w zakresie polityki spójności w perspektywie finansowej 2014–2020 zgodnie z warunkami wynikającymi z ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164) albo z umowy o dofinansowanie projektu, albo z decyzji o dofinansowaniu projektu, zwanych dalej „zamówieniami”.

§ 2. [Wartość korekty finansowej i pomniejszenia związanych z nieprawidłowością indywidulaną]

1. Wartość korekty finansowej związanej z nieprawidłowością indywidulaną stwierdzoną w danym zamówieniu jest równa wartości wydatków objętych współfinansowaniem UE poniesionych w ramach tego zamówienia.

2. Wartość pomniejszenia związanego z nieprawidłowością indywidualną stwierdzoną w danym zamówieniu jest równa kwocie wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach tego zamówienia.

§ 3. [Obniżenie wartości korekty finansowej lub pomniejszenia]

1. Wartość korekty finansowej lub pomniejszenia może zostać obniżona, jeżeli anulowanie całości współfinansowania UE lub całości wydatków kwalifikowalnych poniesionych w ramach zamówienia jest niewspółmierne do charakteru i wagi nieprawidłowości indywidualnej.

2. Charakter i wagę nieprawidłowości indywidualnej ocenia się odrębnie dla każdego zamówienia, biorąc pod uwagę stopień naruszenia zasad uczciwej konkurencji, równego traktowania wykonawców, przejrzystości i niedyskryminacji.

§ 4. [Precyzyjne wskazanie kwoty wydatków poniesionych nieprawidłowo]

W przypadku gdy jest możliwe precyzyjne wskazanie kwoty wydatków poniesionych nieprawidłowo związanej ze stwierdzoną nieprawidłowością indywidualną wartość korekty finansowej jest równa wartości współfinansowania UE w ramach tej kwoty, a w przypadku pomniejszenia – wartości wydatków kwalifikowalnych równej tej kwocie.

§ 5. [Przypadki, gdy skutki finansowe stwierdzonej nieprawidłowości indywidualnej są pośrednie, rozproszone, trudne do oszacowania]

1. W przypadku gdy skutki finansowe stwierdzonej nieprawidłowości indywidualnej są pośrednie, rozproszone, trudne do oszacowania lub gdy nieprawidłowość indywidualna mogłaby zniechęcić potencjalnych wykonawców do złożenia oferty lub wniosku o udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia obniżenie wartości korekty finansowej lub obniżenie wartości pomniejszenia oblicza się według wzorów:

1) w przypadku obniżenia wartości korekty finansowej:

Wk = W% × Wkw × Wś,

gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:

Wk – wartość korekty finansowej,

Wkw – wartość faktycznie poniesionych wydatków kwalifikowalnych dla danego zamówienia,

Wś – procentowa wartość współfinansowania UE,

W% – stawka procentowa;

2) w przypadku obniżenia wartości pomniejszenia:

Wp = W% × Wkw,

gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:

Wp – wartość pomniejszenia,

Wkw – wartość faktycznie poniesionych wydatków kwalifikowalnych dla danego zamówienia,

W% – stawka procentowa.

2. Stawki procentowe stosowane przy obniżaniu wartości korekt finansowych i pomniejszeń dla poszczególnych kategorii nieprawidłowości indywidualnych są określone w załączniku do rozporządzenia.

§ 6. [Przypadki stwierdzenia nieprawidłowości indywidualnej, dla której nie określono stawki procentowej]

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości indywidualnej, dla której w załączniku do rozporządzenia nie określono stawki procentowej, stosuje się stawkę procentową odpowiadającą najbliższej rodzajowo kategorii nieprawidłowości indywidualnych.

§ 7. [Przypadki kategorii nieprawidłowości indywidualnych, którym przypisano więcej niż jedną stawkę procentową]

W przypadku kategorii nieprawidłowości indywidualnych, której w załączniku do rozporządzenia przypisano więcej niż jedną stawkę procentową, zastosowanie stawki procentowej o niższej wysokości niż maksymalna wysokość dla danej kategorii nieprawidłowości indywidualnych jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy jest to uzasadnione charakterem i wagą stwierdzonej nieprawidłowości indywidualnej.

§ 8. [Stosowanie stawek procentowych o niższej wysokości niż maksymalna]

Stosowanie stawek procentowych o niższej wysokości niż maksymalna wysokość dla danej nieprawidłowości indywidualnej nie jest możliwe w stosunku do podmiotów, które, mimo otrzymania wyniku kontroli lub audytu dotyczącego projektów realizowanych przez te podmioty w ramach danego programu operacyjnego, stwierdzających wystąpienie nieprawidłowości indywidualnej, powtórnie popełniają taką samą nieprawidłowość indywidualną w postępowaniach o udzielenie zamówienia wszczętych po dniu otrzymania wyniku kontroli lub audytu.

§ 9. [Przypadki stwierdzenia w ramach jednego zamówienia kilku nieprawidłowości indywidualnych]

1. W przypadku stwierdzenia w ramach jednego zamówienia kilku nieprawidłowości indywidualnych wartość korekt finansowych lub pomniejszeń nie podlega sumowaniu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, do wszystkich stwierdzonych nieprawidłowości indywidualnych stosuje się jedną korektę finansową lub jedno pomniejszenie o najwyższej wartości.

§ 10. [Przypadki stwierdzenia nieprawidłowości indywidualnych, wiążących się z nadużyciami finansowymi lub celowym uprzywilejowaniem]

Nie jest możliwe obniżenie wartości korekty finansowej lub pomniejszenia w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości indywidualnych, które wiążą się z przypadkami nadużyć finansowych lub celowego uprzywilejowania jednego z wykonawców, stwierdzonych w prawomocnie zakończonym postępowaniu sądowym lub zakończonym decyzją ostateczną postępowaniu administracyjnym.

§ 11. [Ocena wagi nieprawidłowości indywidualnej]

1. W przypadku zamówień, których wartość nie przekracza kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, przy ocenie wagi nieprawidłowości indywidualnej bierze się pod uwagę również ich transgraniczny charakter.

2. Transgraniczny charakter mają zamówienia, które stanowią lub mogą stanowić przedmiot zainteresowania podmiotów mających siedzibę w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej.

3. Oceny, czy zamówienie może stanowić przedmiot zainteresowania podmiotów mających siedzibę w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, dokonuje się, biorąc pod uwagę łącznie następujące czynniki:

1) szacowaną wartość zamówienia;

2) specyfikę sektora gospodarki oraz rodzaj działalności gospodarczej, w ramach których zamówienie jest realizowane;

3) strukturę rynku dla produktu będącego przedmiotem zamówienia;

4) lokalizację miejsca wykonania zamówienia;

5) złożenie oferty przez wykonawcę z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub wyrażenie zainteresowania zamówieniem przez wykonawcę z takiego państwa.

§ 12. [Wejście w życie]

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Minister Rozwoju: M. Morawiecki


1) Minister Rozwoju kieruje działem administracji rządowej - rozwój regionalny, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rozwoju (Dz. U. poz. 1895).

2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 378, 1130, 1240 i 1767.

Załącznik 1. [STAWKI PROCENTOWE STOSOWANE PRZY OBNIŻANIU WARTOŚCI KOREKT FINANSOWYCH I POMNIEJSZEŃ DLA POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII NIEPRAWIDŁOWOŚCI INDYWIDUALNYCH]

Załącznik do rozporządzenia Ministra Rozwoju
z dnia 29 stycznia 2016 r. (poz. 200)

STAWKI PROCENTOWE STOSOWANE PRZY OBNIŻANIU WARTOŚCI KOREKT FINANSOWYCH I POMNIEJSZEŃ DLA POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII NIEPRAWIDŁOWOŚCI INDYWIDUALNYCH

Lp.

Kategoria

nieprawidłowości

indywidualnych

Stawka procentowa

Kwalifikacja naruszenia

Nieprawidłowości indywidualne stwierdzone w zamówieniu udzielonym zgodnie z warunkami wynikającymi z ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164) (Pzp)

Nieprawidłowości indywidualne stwierdzone w zamówieniu udzielonym zgodnie z warunkami wynikającymi z umowy o dofinansowanie projektu albo z decyzji o dofinansowaniu projektu

1

2

3

4

5

1

Niedopełnienie obowiązku odpowiedniego ogłoszenia1)

100%

1. Przetarg nieograniczony – naruszenie art. 40 ust. 3 Pzp.

2. Przetarg ograniczony – naruszenie art. 40 ust. 3 w związku z art. 48 ust. 1 Pzp.

3. Negocjacje z ogłoszeniem – naruszenie art. 40 ust. 3 w związku z art. 56 ust. 1 Pzp.

4. Dialog konkurencyjny – naruszenie art. 40 ust. 3 w związku z art. 60c ust. 1 Pzp.

5. Konkurs – naruszenie art. 115 ust. 4 Pzp polegające na niedopełnieniu obowiązku przekazania ogłoszenia o zamówieniu UPUE, przy jednoczesnym niezamieszczeniu ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych (BZP) i niezapewnieniu odpowiedniego poziomu upublicznienia, które umożliwiałoby oferentom z innych państw członkowskich Unii Europejskiej zapoznanie się z ogłoszeniem, w szczególności:

– na stronie internetowej zamawiającego,

– na ogólnodostępnym portalu przeznaczonym do publikacji ogłoszeń o zamówieniach,

– w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim.

6. Pkt 1–5 stosuje się odpowiednio do wymienionych w tych punktach przypadków naruszeń przywołanych przepisów w powiązaniu z naruszeniem art. 32 ust. 2 i 4 Pzp, tj. polegających na podziale zamówienia na części lub zaniżeniu jego wartości, które powodują, że wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.

1. Niedopełnienie obowiązku przekazania zapytania ofertowego Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (UPUE) i umieszczenia go na stronie internetowej ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a do czasu uruchomienia tej strony niedopełnienie obowiązku wysłania zapytania ofertowego do co najmniej trzech oferentów i upublicznienia zapytania co najmniej na stronie internetowej beneficjenta.

2. Podział zamówienia lub zaniżenie jego wartości skutkujące niezastosowaniem wymogów związanych z publikacją zapytania ofertowego.

2

Niedopełnienie obowiązku odpowiedniego ogłoszenia1)

25%

1. Przetarg nieograniczony – naruszenie art. 40 ust. 3 Pzp.

2. Przetarg ograniczony – naruszenie art. 40 ust. 3 w związku z art. 48 ust. 1 Pzp.

3. Negocjacje z ogłoszeniem – naruszenie art. 40 ust. 3 w związku z art. 56 ust. 1 Pzp.

4. Dialog konkurencyjny – naruszenie art. 40 ust. 3 w związku z art. 60c ust. 1 Pzp.

5. Konkurs – naruszenie art. 115 ust. 4 Pzp polegające na niedopełnieniu obowiązku przekazania ogłoszenia o zamówieniu UPUE, przy jednoczesnym zamieszczeniu ogłoszenia o zamówieniu w BZP lub zapewnieniu odpowiedniego poziomu upublicznienia, które umożliwiałoby oferentom z innych państw członkowskich Unii Europejskiej zapoznanie się z ogłoszeniem, w szczególności:

– na stronie internetowej zamawiającego,

– na ogólnodostępnym portalu przeznaczonym do publikacji ogłoszeń o zamówieniach,

– w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim.

1. Niedopełnienie obowiązku przekazania zapytania ofertowego UPUE i umieszczenia go na stronie internetowej ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a do czasu uruchomienia tej strony niedopełnienie obowiązku wysłania zapytania ofertowego do co najmniej trzech oferentów i upublicznienia zapytania co najmniej na stronie internetowej beneficjenta, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu upublicznienia, tj. w sposób gwarantujący, że podmiot mający siedzibę w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej miał dostęp do informacji dotyczących tego zamówienia.

3

Niedopełnienie obowiązku odpowiedniego ogłoszenia2)

100%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 25%.

1. Przetarg nieograniczony – naruszenie art. 40 ust. 2 Pzp.

2. Przetarg ograniczony – naruszenie art. 40 ust. 2 w związku z art. 48 ust. 1 Pzp.

3. Negocjacje z ogłoszeniem – naruszenie art. 40 ust. 2 w związku z art. 56 ust. 1 Pzp.

4. Dialog konkurencyjny – naruszenie art. 40 ust. 2 w związku z art. 60c ust. 1 Pzp.

5. Licytacja elektroniczna – naruszenie art. 75 ust. 1 Pzp.

6. Konkurs – naruszenie art. 115 ust. 3 Pzp polegające na niedopełnieniu obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu w BZP, przy jednoczesnym niezapewnieniu odpowiedniego poziomu upublicznienia, które umożliwiałoby oferentom z innych państw członkowskich Unii Europejskiej zapoznanie się z ogłoszeniem, w szczególności:

– na stronie internetowej zamawiającego,

– na ogólnodostępnym portalu przeznaczonym do publikacji ogłoszeń o zamówieniach,

– w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim.

1. Niedopełnienie obowiązku umieszczenia zapytania ofertowego na stronie internetowej ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a do czasu uruchomienia tej strony niedopełnienie obowiązku wysłania zapytania ofertowego do co najmniej trzech oferentów i upublicznienia zapytania co najmniej na stronie internetowej beneficjenta.

2. Podział zamówienia lub zaniżenie jego wartości skutkujące niezastosowaniem wymogów związanych z publikacją zapytania ofertowego.

4

Niedopełnienie obowiązku odpowiedniego ogłoszenia2)

25%

1. Przetarg nieograniczony – naruszenie art. 40 ust. 2 Pzp.

2. Przetarg ograniczony – naruszenie art. 40 ust. 2 w związku z art. 48 ust. 1 Pzp.

3. Negocjacje z ogłoszeniem – naruszenie art. 40 ust. 2 w związku z art. 56 ust. 1 Pzp.

4. Dialog konkurencyjny – naruszenie art. 40 ust. 2 w związku z art. 60c ust. 1 Pzp.

5. Licytacja elektroniczna – naruszenie art. 75 ust. 1 Pzp.

6. Konkurs – naruszenie art. 115 ust. 3 Pzp polegające na niedopełnieniu obowiązku zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu w BZP, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu upublicznienia, które umożliwiałoby oferentom z innych państw członkowskich Unii Europejskiej zapoznanie się z ogłoszeniem, w szczególności:

– na stronie internetowej zamawiającego,

– na ogólnodostępnym portalu przeznaczonym do publikacji ogłoszeń o zamówieniach,

– w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim.

1. Niedopełnienie obowiązku umieszczenia zapytania ofertowego na stronie internetowej ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a do czasu uruchomienia tej strony niedopełnienie obowiązku wysłania zapytania ofertowego do co najmniej trzech oferentów i upublicznienia zapytania co najmniej na stronie internetowej beneficjenta, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu upublicznienia, tj. w sposób gwarantujący, że podmiot mający siedzibę w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej miał dostęp do informacji dotyczących tego zamówienia.

5

Bezprawne udzielenie zamówienia w trybie negocjacji z ogłoszeniem

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 55 ust.1 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia w trybie negocjacji z ogłoszeniem bez zachowania ustawowych przesłanek zastosowania tego trybu.

6

Bezprawne udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa

100%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 25%,

10% lub 5% w zależności

od charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 131h ust. 3, 5 lub 6 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia odpowiednio w trybie dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia lub zamówienia z wolnej ręki bez zachowania ustawowych przesłanek zastosowania tych trybów.

7

Bezprawne udzielenie zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki, zapytania o cenę lub licytacji elektronicznej

100%

Naruszenie art. 60b ust. 1 lub art. 62 ust. 1, lub art. 67 ust. 1, lub art. 70, lub art. 74 ust. 2, lub art. 134 ust. 5 i 6 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia odpowiednio w trybie dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki, zapytania o cenę lub licytacji elektronicznej bez zachowania ustawowych przesłanek zastosowania tych trybów.

8

Bezprawne udzielenie zamówienia dodatkowego albo uzupełniającego

100%

– za podstawę obliczenia korekty finansowej lub pomniejszenia wydatków poniesionych nieprawidłowo przyjmuje się część środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, przekazanych na sfinansowanie zamówienia dodatkowego albo uzupełniającego.

Naruszenie art. 67 ust. 1 pkt 5–7 lub art. 134 ust. 6 pkt 1 w związku z art. 67 ust. 1 pkt 5 lub art. 134 ust. 6 pkt 3 lub 4 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia dodatkowego albo uzupełniającego bez zachowania ustawowych przesłanek.

Udzielenie dotychczasowemu wykonawcy zamówienia dodatkowego lub uzupełniającego z naruszeniem warunków wynikających z umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu.

9

Udzielenie

zamówień

dodatkowych albo

uzupełniających,

których wartość

przekracza

dopuszczalną

procentową

wartość

zamówienia

realizowanego albo

podstawowego

100%

– za podstawę obliczenia korekty finansowej lub pomniejszenia wydatków poniesionych nieprawidłowo przyjmuje się część środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, przekazanych na sfinansowanie zamówień dodatkowych albo uzupełniających, która przekracza odpowiednio 50% wartości zamówienia realizowanego albo 20%, albo 50% wartości zamówienia podstawowego.

1. Naruszenie art. 67 ust. 1 pkt 5 lub 6 Pzp polegające na udzieleniu zamówień dodatkowych albo uzupełniających o łącznej wartości przekraczającej 50% wartości zamówienia realizowanego albo podstawowego w odniesieniu do usług lub robót budowlanych, z zachowaniem pozostałych ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki.

2. Naruszenie art. 67 ust. 1 pkt 7 Pzp polegające na udzieleniu zamówień uzupełniających o łącznej wartości przekraczającej 20% wartości zamówienia podstawowego w odniesieniu do dostaw, z zachowaniem pozostałych ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki.

3. Naruszenie art. 134 ust. 6 pkt 1 w związku z art. 67 ust.

1 pkt 5 Pzp polegające na udzieleniu zamówień dodatkowych o łącznej wartości przekraczającej 50% wartości zamówienia realizowanego w odniesieniu do usług lub robót budowlanych, z zachowaniem pozostałych ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki.

4. Naruszenie art. 134 ust. 6 pkt 3 Pzp polegające na udzieleniu zamówień uzupełniających o łącznej wartości przekraczającej 50% wartości zamówienia podstawowego w odniesieniu do robót budowlanych, z zachowaniem pozostałych ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki.

5. Naruszenie art. 134 ust. 6 pkt 4 Pzp polegające na udzieleniu zamówień uzupełniających o łącznej wartości przekraczającej 50% wartości zamówienia podstawowego w odniesieniu do dostaw, z zachowaniem pozostałych ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki.

1. Udzielenie dotychczasowemu wykonawcy zamówień uzupełniających o wartości przekraczającej określoną w warunkach wynikających z umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu procentową wartość zamówienia podstawowego, z zachowaniem pozostałych przesłanek udzielenia zamówienia.

2. Udzielenie dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych o wartości przekraczającej określoną w warunkach wynikających z umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu wartość zamówienia podstawowego, z zachowaniem pozostałych przesłanek udzielenia zamówienia.

10

Bezprawne udzielenie w trybie zamówienia z wolnej ręki zamówienia

dodatkowego albo

uzupełniającego,

których wartość nie

przekracza

dopuszczalnej

procentowej

wartości

zamówienia

realizowanego albo

podstawowego2)

25%

– za podstawę obliczenia korekty finansowej lub pomniejszenia wydatków poniesionych nieprawidłowo przyjmuje się część środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, przekazanych na sfinansowanie zamówienia dodatkowego albo uzupełniającego.

1. Naruszenie art. 67 ust. 1 pkt 5 lub 6 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia dodatkowego albo uzupełniającego bez zachowania ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, o ile łączna wartość udzielonych zamówień dodatkowych albo uzupełniających nie przekracza 50% wartości zamówienia realizowanego albo podstawowego.

2. Naruszenie art. 67 ust. 1 pkt 7 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia uzupełniającego bez zachowania ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, o ile łączna wartość udzielonych zamówień uzupełniających nie przekracza 20% wartości zamówienia podstawowego.

3. Naruszenie art. 134 ust. 6 pkt 1 w związku z art. 67 ust. 1 pkt 5 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia dodatkowego bez zachowania ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, o ile łączna wartość udzielonych zamówień dodatkowych nie przekracza 50% wartości zamówienia realizowanego w odniesieniu do usług lub robót budowlanych.

4. Naruszenie art. 134 ust. 6 pkt 3 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia uzupełniającego bez zachowania ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, o ile łączna wartość udzielonych zamówień uzupełniających nie przekracza 50% wartości zamówienia podstawowego w odniesieniu do robót budowlanych.

5. Naruszenie art. 134 ust. 6 pkt 4 Pzp polegające na udzieleniu zamówienia uzupełniającego bez zachowania ustawowych przesłanek stosowania trybu zamówienia z wolnej ręki, o ile łączna wartość udzielonych zamówień uzupełniających nie przekracza 50% wartości zamówienia podstawowego w odniesieniu do dostaw.

1. Udzielenie dotychczasowemu wykonawcy zamówienia uzupełniającego o wartości nieprzekraczającej określonej w warunkach wynikających z umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu procentowej wartości zamówienia podstawowego, bez zachowania pozostałych przesłanek udzielenia zamówienia. 2. Udzielenie dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówienia dodatkowego o wartości nieprzekraczającej określonej w warunkach wynikających z umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji o dofinansowaniu projektu procentowej wartości zamówienia podstawowego, bez zachowania pozostałych przesłanek udzielenia zamówienia.

11

Konflikt interesów

100%

Naruszenie art. 17 ust. 1 lub 2 Pzp polegające na zaniechaniu obowiązku wyłączenia z postępowania o udzielenie zamówienia osób, wobec których istnieją wątpliwości co do ich bezstronności i obiektywizmu, lub polegające na złożeniu fałszywego oświadczenia o braku istnienia podstaw do wyłączenia tych osób.

1. Udzielenie zamówienia podmiotowi powiązanemu osobowo lub kapitałowo z udzielającym zamówienie.

2. Udzielenie zamówienia podmiotowi powiązanemu osobowo lub kapitałowo z udzielającym zamówienie bez zgody właściwej instytucji lub podmiotowi powiązanemu osobowo lub kapitałowo z udzielającym zamówienie, który nie spełnia warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

12

Brak pełnej informacji o warunkach udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub kryteriach oceny ofert

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

1. Przetarg nieograniczony – naruszenie art. 41 pkt 7 i 9 w związku z art. 22 ust. 3 Pzp polegające na nieumieszczeniu w ogłoszeniu o zamówieniu przekazanym UPUE lub w ogłoszeniu o zamówieniu opublikowanym w BZP informacji o warunkach udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz opisu sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków, kryteriach oceny ofert i ich znaczenia lub art. 36 ust. 1 pkt 5, 6 i 13 Pzp polegające na niezamieszczeniu w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) informacji o warunkach udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz opisu sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków, wykazu oświadczeń lub dokumentów, jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, opisu kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów i sposobu dokonywania oceny ofert.

2. Przetarg ograniczony, negocjacje z ogłoszeniem i dialog konkurencyjny – naruszenie art. 48 ust. 2 pkt 6, 7 i 10 Pzp polegające na niezamieszczeniu w ogłoszeniu o zamówieniu przekazanym UPUE lub w ogłoszeniu o zamówieniu opublikowanym w BZP informacji o warunkach udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia wraz z podaniem ich znaczenia oraz opisu sposobu dokonywania oceny spełniania tych warunków, oświadczeń lub dokumentów, jakie mają dostarczyć wykonawcy w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, kryteriów oceny ofert i ich znaczenia, lub art. 36 ust. 1 pkt 13 Pzp polegające na niezamieszczeniu w SIWZ opisu kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wraz z podaniem znaczenia tych kryteriów i sposobu dokonywania oceny ofert.

Brak pełnej informacji o warunkach udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub kryteriach oceny ofert, który uniemożliwia potencjalnym wykonawcom złożenie oferty zgodnej z wymaganiami zamawiającego lub wpływa na możliwość wzięcia przez wykonawcę udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

13

Określenie dyskryminacyjnych warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub kryteriów oceny ofert

25%

– wysokość stawki może zostać obniżona do 10% lub 5% w zależności od charakteru i wagi nieprawidłowości indywidualnej.

1. Naruszenie art. 22 ust. 4 Pzp polegające na dokonaniu opisu sposobu oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia w sposób niezwiązany z przedmiotem zamówienia lub nieproporcjonalny do przedmiotu zamówienia.

2. Naruszenie art. 7 ust. 1 w związku z art. 91 ust. 2 Pzp polegające na określeniu kryteriów oceny ofert w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję oraz nie zapewnia równego traktowania wykonawców.

3. Naruszenie art. 91 ust. 3 Pzp polegające na określeniu kryteriów oceny ofert odnoszących się do właściwości wykonawcy.

1. Ustalenie warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub dokonanie opisu sposobu oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję.

2. Ustalenie kryteriów oceny ofert w sposób zawężający konkurencję.

3. Nieuprawnione określenie kryteriów oceny ofert odnoszących się do właściwości wykonawcy.

14

Niezastosowanie lub niewłaściwe stosowanie kryteriów oceny ofert

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

1. Naruszenie art. 91 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 5 Pzp polegające na zastosowaniu kryteriów oceny ofert w sposób, który nie zapewnia wyboru najkorzystniejszej oferty, lub wyborze oferty na podstawie innych kryteriów oceny ofert niż określone w SIWZ.

2. Naruszenie art. 91 ust. 2a Pzp polegające na niewłaściwym zastosowaniu kryterium ceny jako jedynego kryterium oceny ofert.

3. Naruszenie art. 91 ust. 3 Pzp polegające na zastosowaniu kryteriów oceny ofert dotyczących właściwości wykonawcy, w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej.

Wybór oferty w sposób niezgodny z ustalonymi w zapytaniu ofertowym kryteriami oceny ofert.

15

Ustalenie terminów składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia krótszych niż przewidziane we właściwych procedurach jako minimalne albo zastosowanie procedury przyspieszonej bez wystąpienia ustawowych przesłanek jej stosowania

– 25% w przypadku, gdy ustalony termin został skrócony o więcej niż 50% terminu wymaganego lub stanowi 50% terminu wymaganego,

– 10% w przypadku, gdy ustalony termin został skrócony o więcej niż 30% terminu wymaganego lub stanowi 30% terminu wymaganego,

– 5% w pozostałych przypadkach (wysokość 5% może zostać obniżona do poziomu minimalnie 2%

w przypadku, gdy ze względu na wagę nieprawidłowości indywidualnej korekta obliczona przy użyciu stawki 5% jest niewspółmierna).

1. Przetarg nieograniczony – naruszenie art. 43 ust. 1, 2 lub 3 Pzp polegające na ustaleniu terminów składania ofert krótszych niż terminy ustawowe.

2. Przetarg ograniczony – naruszenie art. 49 ust. 1, 2 lub 3, art. 52 ust. 2–5, art. 60 ust. 3, art. 134 ust. 3 lub art. 135 ust. 4 Pzp polegające na ustaleniu terminów składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub terminów składania ofert krótszych niż terminy ustawowe.

3. Negocjacje z ogłoszeniem – naruszenie art. 49 ust. 2 i 3 w związku z art. 56 ust. 2, art. 57 ust. 6, art. 134 ust. 3 lub art. 135 ust. 4 Pzp polegające na ustaleniu terminów składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia krótszych niż terminy ustawowe.

4. Dialog konkurencyjny – naruszenie art. 49 ust. 1 i 2 w związku z art. 60c ust. 2 lub art. 60e ust. 4 Pzp polegające na ustaleniu terminów składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia krótszych niż terminy ustawowe.

5. Licytacja elektroniczna – naruszenie art. 76 ust. 1 Pzp polegające na ustaleniu terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w licytacji krótszego niż termin ustawowy.

Nieuprawnione skrócenie terminu składania ofert.

16

Ustalenie terminów krótszych niż przewidziane we właściwych procedurach jako minimalne w przypadku wprowadzania istotnych zmian treści ogłoszenia o zamówieniu

– 25% w przypadku, gdy ustalony termin został skrócony o więcej niż 50% terminu ustawowego lub stanowi 50% terminu ustawowego,

– 10% w przypadku, gdy ustalony termin został skrócony o więcej niż 30% wymaganego terminu lub stanowi 30% wymaganego terminu,

– 5% w pozostałych przypadkach (wysokość 5% może zostać obniżona do poziomu minimalnie 2% w przypadku, gdy ze względu na wagę nieprawidłowości indywidualnej korekta obliczona przy użyciu stawki 5% jest niewspółmierna).

Naruszenie art. 12a lub art. 134 ust. 3a Pzp polegające na uchybieniu terminom określonym w tych przepisach – w przypadku zmiany istotnych elementów ogłoszenia.

17

Niedozwolona modyfikacja SIWZ

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 38 ust. 4, 4a lub 4b Pzp polegające na modyfikacji treści SIWZ po upływie terminu składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia albo przed upływem terminu składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia bez wymaganej zmiany ogłoszenia o zamówieniu, z zastrzeżeniem naruszenia wskazanego w kategorii nieprawidłowości indywidulanych określonej w lp. 18.

18

Niedozwolona modyfikacja SIWZ

10%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 5% w

zależności od charakteru

i wagi nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 38 ust. 4a Pzp polegające na modyfikacji treści SIWZ w zakresie zmiany terminów bez wymaganej zmiany ogłoszenia o zamówieniu.

19

Niedopełnienie obowiązków związanych z udostępnianiem SIWZ

– 25% w przypadku, gdy czas na zapoznanie się wykonawcy z dokumentacją został skrócony do mniej niż 50% terminu przewidzianego w Pzp na składanie ofert,

– 10% w przypadku, gdy czas na zapoznanie się wykonawcy z dokumentacją został skrócony do mniej niż 60% terminu przewidzianego w Pzp na składanie ofert, – 5% w przypadku, gdy czas na zapoznanie się wykonawcy z dokumentacją został skrócony do mniej niż 80% terminu

przewidzianego w Pzp na składanie ofert.

1. Naruszenie art. 42 ust. 1 Pzp polegające na nieudostępnieniu SIWZ na stronie internetowej od dnia zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu.

2. Naruszenie art. 51 ust. 4, art. 57 ust. 5, art. 60e ust. 3 lub art. 64 ust. 3 Pzp polegające na nieprzekazaniu wykonawcom SIWZ wraz z zaproszeniem do składania ofert.

20

Nieprawidłowości w zakresie oświadczeń i dokumentów wymaganych od wykonawców

5%

Naruszenie art. 25 ust. 1 Pzp polegające na żądaniu od wykonawców oświadczeń lub dokumentów, które nie są niezbędne do przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia.

21

Dyskryminacyjny opis przedmiotu zamówienia

25%

– wysokość stawki może zostać obniżona do 10% lub 5% w zależności od charakteru i wagi nieprawidłowości indywidualnej.

1. Naruszenie art. 29 ust. 2 Pzp polegające na opisaniu przedmiotu zamówienia w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję.

2. Naruszenie art. 29 ust. 3 Pzp polegające na opisaniu przedmiotu zamówienia przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia bez zachowania przesłanek określonych w tym przepisie.

3. Naruszenie art. 30 ust. 2–4 Pzp polegające na opisaniu przedmiotu zamówienia za pomocą norm, aprobat, specyfikacji technicznych i systemów odniesienia bez dopuszczenia rozwiązań równoważnych lub z naruszeniem ustawowej kolejności.

Opisanie przedmiotu zamówienia w sposób, który odnosi się do określonego wyrobu, źródła, znaków towarowych, patentów, rodzajów lub specyficznego pochodzenia, chyba że takie odniesienie jest uzasadnione przedmiotem zamówienia i został określony zakres równoważności.

22

Niejednoznaczny opis przedmiotu zamówienia

10%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 5% w

zależności od charakteru

i wagi nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 29 ust. 1 Pzp polegające na opisaniu przedmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, za pomocą niedostatecznie dokładnych i niezrozumiałych określeń, nieuwzględniający wszystkich wymagań i okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty.

Brak w opisie przedmiotu zamówienia nazw i kodów określonych we Wspólnym Słowniku Zamówień.

23

Ograniczenie kręgu potencjalnych wykonawców

25%

– wysokość stawki może zostać obniżona do 10% lub 5% w zależności od charakteru i wagi nieprawidłowości indywidualnej.

1. Przetarg ograniczony, negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny – naruszenie art. 51 ust. 1, art. 57 ust. 2 lub art. 60d ust. 2 Pzp polegające na zaproszeniu do składania ofert mniejszej liczby wykonawców niż ich minimalna liczba przewidziana w Pzp.

2. Negocjacje bez ogłoszenia – naruszenie art. 63 ust. 3 Pzp polegające na zaproszeniu do negocjacji mniejszej liczby wykonawców niż ich minimalna liczba przewidziana w Pzp.

3. Zapytanie o cenę – naruszenie art. 71 ust. 1 Pzp polegające na zaproszeniu do składania ofert mniejszej liczby wykonawców niż ich minimalna liczba przewidziana w Pzp.

4. Naruszenie art. 106 ust. 1 oraz art. 108 ust. 1 Pzp polegające na uniemożliwieniu składania ofert orientacyjnych wykonawcom niedopuszczonym dotychczas do udziału w dynamicznym systemie zakupów lub uniemożliwienie wykonawcom dopuszczonym do udziału w dynamicznym systemie zakupów złożenia ofert w postępowaniu o udzielenie zamówienia prowadzonym w ramach tego systemu.

24

Prowadzenie negocjacji dotyczących treści oferty

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 87 Pzp polegające na dokonywaniu w toku badania i oceny ofert istotnych zmian w treści oferty oraz zmian wymagań zawartych w SIWZ w drodze negocjacji między zamawiającym a wykonawcą.

25

Naruszenia w zakresie wyboru najkorzystniejszej oferty

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

1. Naruszenie art. 89 ust. 1 Pzp polegające na odrzuceniu najkorzystniejszej oferty bez zaistnienia przesłanek określonych w tym przepisie lub wyborze jako najkorzystniejszej oferty podlegającej odrzuceniu, z zastrzeżeniem naruszenia wskazanego w kategorii nieprawidłowości indywidulanych określonej w lp. 26.

2. Naruszenie art. 24 ust. 1, 2 lub 2a lub art. 24 ust. 2a Pzp polegające na wykluczeniu wykonawcy, który złożył najkorzystniejszą ofertę, bez zaistnienia przesłanek określonych w tych przepisach, w tym przez zaniechanie wezwania do uzupełnienia lub wyjaśnienia treści dokumentów zgodnie z art. 24b ust. 1 lub art. 26 ust. 3 lub 4 Pzp.

3. Naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 24 ust. 1, 2 lub 2a lub art. 24b ust. 3 Pzp polegające na wyborze jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy podlegającego wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia.

1. Wybór oferty wykonawcy niespełniającego warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

2. Nieuzasadnione wykluczenie wykonawcy, który złożył ofertę najkorzystniejszą, jako niespełniającego warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia.

26

Naruszenia w zakresie wyboru najkorzystniejszej oferty

25%

Naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 4 i art. 90 ust. 1 Pzp polegające na odrzuceniu oferty jako zawierającej rażąco niską cenę bez zwrócenia się do wykonawcy o udzielenie, w określonym terminie, wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny.

27

Naruszenia w

zakresie

dokumentowania

postępowania o

udzielenie

zamówienia

25%

– wysokość stawki może

zostać obniżona do 10%

lub 5% w zależności od

charakteru i wagi

nieprawidłowości

indywidualnej.

Naruszenie art. 96 lub art. 97 Pzp polegające na dokumentowaniu postępowania o udzielenie zamówienia w sposób uniemożliwiający zapewnienie właściwej ścieżki audytu.

Brak zapewnienia właściwej ścieżki audytu.

28

Naruszenia w zakresie zawierania umów w sprawie zamówienia

25%

– wysokość stawki może zostać obniżona do 10% lub 5% w zależności od charakteru i wagi nieprawidłowości indywidualnej.

Naruszenie art. 94 ust. 3 w związku z art. 91 ust. 1 Pzp polegające na zawarciu umowy w sprawie zamówienia z innym wykonawcą niż ten, który złożył kolejną najkorzystniejszą ofertę z pozostałych ofert złożonych w postępowaniu o udzielenie zamówienia, w przypadku gdy wykonawca, którego oferta została wybrana, uchyla się od zawarcia umowy w sprawie zamówienia.

Zawarcie umowy w sprawie zamówienia z biorącym udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia wykonawcą innym niż kolejny wykonawca wyłoniony w trakcie przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia, w przypadku gdy wyłoniony w postępowaniu o udzielenie zamówienia wykonawca odstąpi od zawarcia umowy w sprawie zamówienia.

29

Naruszenia w zakresie zawierania umów w sprawie zamówienia

5%

1. Naruszenie art. 94 ust. 1 Pzp polegające na zawarciu umowy w sprawie zamówienia w terminie krótszym niż określony w tym przepisie.

2. Naruszenie art. 183 ust. 1 Pzp polegające na zawarciu umowy w sprawie zamówienia przed ogłoszeniem przez Krajową Izbę Odwoławczą wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze.

30

Brak przekazania informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty

5%

Naruszenie art. 92 ust. 1 pkt 1 Pzp polegające na niezawiadomieniu wykonawców o wyborze najkorzystniejszej oferty.

Brak publikacji informacji o wyniku postępowania o udzielenie zamówienia.

31

Niedozwolona

zmiana

postanowień

zawartej umowy w

sprawie

zamówienia

100% wartości dodatkowej zamówienia wynikającej z istotnej zmiany umowy zwiększone o 25% wartości ostatecznego zakresu świadczenia.

Naruszenie art. 144 ust. 1 Pzp polegające na dokonaniu istotnej zmiany umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zamawiający przewidział możliwość dokonania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w SIWZ oraz określił warunki takiej zmiany, z zastrzeżeniem naruszenia wskazanego w kategorii nieprawidłowości indywidulanych określonej w lp. 32.

Dokonanie istotnych zmian postanowień zawartej umowy w sprawie zamówienia w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że w zapytaniu ofertowym została przewidziana możliwość dokonania takiej zmiany oraz zostały określone warunki takiej zmiany.

32

Niedozwolona

zmiana

postanowień

zawartej umowy w

sprawie

zamówienia

100% wartości zmniejszenia zakresu świadczenia oraz 25% wartości ostatecznego zakresu świadczenia.

Naruszenie art. 144 ust. 1 Pzp polegające na zmianie umowy polegającej na zmniejszeniu zakresu świadczenia wykonawcy w stosunku do zobowiązania zawartego w ofercie.

Zmiana umowy polegająca na zmniejszeniu zakresu świadczenia wykonawcy w stosunku do zobowiązania zawartego w ofercie.


1) Zamówienia o wartościach równych lub wyższych niż określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.

2) Zamówienia o wartościach niższych niż określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp.

Metryka
  • Data ogłoszenia: 2016-02-18
  • Data wejścia w życie: 2016-03-04
  • Data obowiązywania: 2017-04-06
  • Dokument traci ważność: 2018-05-21

REKLAMA

Dziennik Ustaw

REKLAMA

REKLAMA

REKLAMA