REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Stan wyższej konieczności wyłączający winę

Julia Zygmunt
Wyłączenie winy ma miejsce w przypadku poświęcenia dobra tej samej wartości, co dobro ratowane lub wartości wyższej, ale nie oczywiście wyższej.
Wyłączenie winy ma miejsce w przypadku poświęcenia dobra tej samej wartości, co dobro ratowane lub wartości wyższej, ale nie oczywiście wyższej.

REKLAMA

REKLAMA

W świetle aktualnego unormowania stanu wyższej konieczności zawartego w art. 26 kodeksu karnego z 1997 r. nie ma wątpliwości co do niejednolitego charakteru prawnego tej instytucji. Ustawodawca wyraźnie rozróżnia dwie odmienne sytuacje stanu wyższej konieczności w zależności od proporcji wartości kolidujących ze sobą dóbr prawnych.

Przepis art. 26 § 1 k.k. dotyczy stanu wyższej konieczności wyłączającego bezprawność czynu, który zachodzi wówczas, gdy dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego. W art. 26 § 2 k.k. ujęty został stan wyższej konieczności wyłączający winę ze względu na anormalną sytuację motywacyjną sprawcy.

REKLAMA

Konflikt dóbr

Wyłączenie winy ma miejsce w przypadku poświęcenia dobra tej samej wartości, co dobro ratowane lub wartości wyższej, ale nie oczywiście wyższej. Jeśli dobro ratowane będzie oczywiście mniejszej wartości od dobra poświęconego, brak będzie stanu wyższej konieczności i jedynie, w zależności od stopnia dysproporcji wartości kolidujących dóbr, może wchodzić w grę przekroczenie granic tego stanu. Określenie „oczywiście” oznacza tu taką dysproporcję wartości między dobrem poświęconym a ratowanym, która jest bezsporna, jaskrawa, znaczna.

Zobacz: Właściwość sądu w sprawach karnych

Wina

Z uwagi na bezpośrednie niebezpieczeństwo, w stanie wyższej konieczności występuje anormalna sytuacja motywacyjna, która nie pozwala na przypisanie sprawcy winy. Wina zostaje uchylona z powodu nacisku, jaki na decyzję sprawcy wywołało zagrożenie dla dobra przedstawiającego dla niego subiektywnie wyższą wartość (anormalna sytuacja motywacyjna).

Wyłączenie winy, wyłączenie bezprawności

REKLAMA

Elementem wspólnym dla stanu wyższej konieczności występującego w funkcji kontratypu, jak i w funkcji okoliczności wyłączającej winę w postaci anormalnej sytuacji motywacyjnej, jest kolizja dóbr. W obu wypadkach zachodzi kolizja różnych wartości i sprawca poświęca jedną wartość, aby chronić inną.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jednakże w wypadku anormalnej sytuacji motywacyjnej sprawca, dokonując wyboru dobra, które poświęca dla ratowania innego, nie kieruje się porównaniem społecznych wartości kolidujących dóbr i koniecznością wyboru dobra o mniejszej wartości jako tego, które ma być poświęcone.

W anormalnej sytuacji motywacyjnej chodzi o wartościowanie dóbr tylko z punktu widzenia subiektywnych kryteriów sprawcy. W przypadku stanu wyższej konieczności wyłączającego bezprawność zachowanie sprawcy jest społecznie pożyteczne.

Rozróżnienie sytuacji stanu wyższej konieczności na kontratyp i okoliczność wyłączającą winę nie pełni oczywiście jedynie funkcji porządkującej. W przypadku kontratypowego stanu wyższej konieczności dysponentowi dobra poświęcanego ani żadnej innej osobie nie przysługuje prawo do obrony koniecznej w stosunku do działającego w stanie wyższej konieczności.

Zobacz: Skład sądu w sprawie karnej

Obrona konieczna

REKLAMA

Uzasadnia się to tym, że poświęcenie dobra prawnego nie jest bezprawnym zamachem na to dobro. Natomiast, gdy stan wyższej konieczności jest jedynie okolicznością wyłączającą winę, wówczas przeciwko działającemu w tym stanie służy obrona konieczna dla ratowania dobra poświęcanego.

Czyn popełniony w okolicznościach opisanych w art. 26 § 2 k.k. jest czynem bezprawnym i w związku z tym, może być odpierany w ramach obrony koniecznej. Zależności te można wyjaśnić na następującym przykładzie (za L. Gardockim): po katastrofie statku, jeden z rozbitków, ratując swoje życie kosztem życia drugiego rozbitka, odbiera mu przemocą kamizelkę ratunkową. Gdyby przyjąć, że rozbitek A odbierający kamizelkę ratunkową rozbitkowi B działa prawnie, to należałoby uznać, że ewentualny opór rozbitka B jest działaniem bezprawnym. Jeżeli natomiast zachodzi tu tylko wyłączenie winy rozbitka A, rozbitek B może stosować przeciwko jego niezawinionemu, ale bezprawnemu zamachowi – obronę konieczną.

Szczególny obowiązek ochrony dobra

Ponadto, o ile na stan wyższej konieczności uchylający bezprawność powoływać się może każdy, to na stan wyższej konieczności uchylający jedynie winę nie mogą powoływać się osoby, na których ciąży szczególny obowiązek prawny ochrony danego dobra, nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste (art. 26 § 4 k.k.). W sytuacji kontratypowej brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia, aby taka osoba poświęcała swoje dobro wyższej wartości dla ratowania dobra niższej wartości.

Kasjer w banku, któremu bandyta grozi użyciem broni w wypadku niewydania pieniędzy, może spełniając żądanie, powołać się na stan wyższej konieczności Natomiast, jeśli dobro, które dana osoba ma szczególny obowiązek chronić, pozostaje w kolizji z jego dobrem osobistym i nie przedstawia w stosunku do tego dobra wartości niższej, to bez względu na zagrożenie dobra osobistego zobowiązany ma chronić dobro powierzone jego pieczy.

Reguła ta odnosi się do osób wykonujących pewne niebezpieczne zawody, np. do personelu służby zdrowia (szczególnie osób mających do czynienia z chorobami zakaźnymi), strażaków, policjantów, żołnierzy, kapitana statku.

Zobacz serwis: Kodeks karny

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Wybory samorządowe - głosowanie przez pełnomocnika. Ostatni dzień na złożenie wniosku [np. niepełnosprawni, seniorzy]

    Piątek 29 marca 2024 r. jest ostatnim dniem, w którym wyborcy z niepełnosprawnością i osoby starsze mogą złożyć wniosek o głosowanie przez pełnomocnika w wyborach samorządowych.

    Czy można w trakcie roku szkolnego wypisać dziecko z religii? Sprawdź, jakie informacje znajdą się na świadectwie.

    Decyzja o zapisaniu dziecka na lekcje religii organizowanie w szkole nie dla wszystkich rodziców jest łatwa. Zdarza się, że już w trakcie roku szkolnego dochodzą do wniosku, że nie była ona właściwa i chcieliby zmienić.

    W Wielki Piątek 29 marca 2024 r. niektóre markety spożywcze otwarte dłużej

    W jakich godzinach zrobimy zakupy w Wielki Piątek i Wielką Sobotę? Prezentujemy przydatne zestawienie popularnych placówek handlowych.

    Wyliczenia ZUS: Emerytury w dół od 1 kwietnia 2024 r. Kiedy o 103 zł i 136 zł? Kiedy obniżka o 27 zł i 19 zł?

    Obniżki dotyczą nowych emerytur i wynikają z nowych tablic GUS. ZUS wyliczył kwoty obniżek dla osób z kapitałem 700 000 zł i 500 000 zł.

    REKLAMA

    Wyciek danych pacjentów wrocławskiej kliniki. Prezes UODO monitoruje sprawę

    Wyciekły dane pacjentów jednej z wrocławskich klinik. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zna sprawę i podejmie odpowiednie działania w ramach przysługujących mu uprawnień i zadań.

    Rada Ministrów: Rząd zajmie się projektem ustawy o ochronie sygnalistów

    Po świętach rząd zajmie się projektem ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, czyli tzw. sygnalistów. Projekt przewiduje, że sygnaliści będą mieli prawo do pełnego odszkodowania w razie dopuszczenia się wobec nich działań odwetowych.

    Rodzicom kończy się czas na skorzystanie z ważnego uprawnienia. Pozostał już tylko kilka tygodni. Sprawdź, czy o tym pamiętasz.

    Katalog uprawnień związanych z rodzicielstwem w ostatnich latach systematycznie się powiększa. Jednak im starsze jest dziecko, tym mniej uprawnień przysługuje rodzicom. Warto więc pamiętać o tych niewielu, z których rodzice mogą skorzystać także na starsze dzieci.

    Rząd: Premie i wszelkie dodatki zostaną wyjęte z pensji minimalnej? Czy to oznacza podwyżki?

    Dajemy pytajniki w tytule bo jest to propozycja minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszki Dziemianowicz-Bąk. Płaca minimalna nie ma zawierać żadnych dodatków i premii. Musi to zaakceptować premier Donald Tusk.

    REKLAMA

    Zmiany w szkołach. Mydło, papier toaletowy i papierowe ręczniki w każdej łazience? Znowelizowane przepisy nie pozostawiają wątpliwości.

    Gdyby ktoś miał wątpliwości co do tego, jakiego rodzaju środki higieniczne szkoły powinny zapewnić uczniom, to już niedługo stanie się to jasne. Procedowane są zmiany w przepisach, w wyniku których w każdej szkolnej łazience mają być dostępne co najmniej papier toaletowy, mydło do rąk i papierowe ręczniki.

    Można leczyć zęby za darmo „na NFZ”. Jaki zakres świadczeń w 2024 roku? Badania kontrolne, leczenie próchnicy, także kanałowe, protezy, usuwanie kamienia i inne

    Warto wiedzieć, że cały czas istnieje możliwość wyleczenia w Polsce zębów bezpłatnie. W ramach ubezpieczenia zdrowotnego z refundacją NFZ. Niestety nie każdy dentysta ma podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia, bo tylko w takim gabinecie można skorzystać z darmowego leczenia. Ministerstwo Zdrowia chce zwiększyć zakres gwarantowanych świadczeń stomatologicznych. Właśnie ukazał się projekt rozporządzenia w tej sprawie.

    REKLAMA