Prawa autorskie majątkowe

Polskie prawo przewiduje możliwość zastosowania preferencyjnych (50%) kosztów uzyskania przychodów przez specjalistów z branży IT, którzy w ramach realizowanych zadań działają w sposób twórczy. Jest to więc związane m.in. z grami komputerowymi i tworzeniem programów. Aby skorzystać z podwyższonych KUP, trzeba jednak spełnić konkretne przesłanki. Przedstawiamy działania po stronie pracodawcy, które pozwolą uniknąć powstania wątpliwości w razie kontroli ze strony Urzędu Skarbowego.

Korekta zmian w PIT jakie weszły w życie od początku 2022 roku w ramach rządowego programu Polski Ład, zakłada obniżkę stawki PIT z 17 do 12 proc., ale zarazem likwidację ulgi dla klasy średniej. Obie te zmiany przełożą się na kwotę wynagrodzenia netto twórców zatrudnionych na etatach, którzy uzyskują część pensji w postaci honorarium autorskiego, do którego stosujemy 50-proc. koszty uzyskania przychodu. W tabelach pokazujemy, jak kwota brutto (przed opodatkowaniem i oskładkowaniem) przedkłada się na kwotę netto (do ręki) w zależności od przyjętych zasad, tj. obowiązujących: do końca 2021 r., od początku 2022 r. (czyli według Polskiego Ładu), a także jak będzie to wyglądać po korekcie Polskiego Ładu (za 2022 r.).

Pracownicy i samodzielni profesjonaliści, którzy wykonują w ramach swoich obowiązków czynności o twórczym charakterze, mogą liczyć na preferencyjne traktowanie w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Jednym z profitów jest możliwość korzystniejszego rozliczenia kosztów uzyskania przychodu związanych z przeniesieniem praw autorskich do utworów przez nich wytwarzanych. Kto i na jakich zasadach może skorzystać z takiej możliwości?

15 września 2020 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego. Celem tej interpretacji jest wskazanie warunków, których spełnienie umożliwia zastosowanie, w tym przez płatnika podatku dochodowego (np. pracodawcę), 50% kosztów uzyskania przychodów w odniesieniu do przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub rozporządzania przez twórców tymi prawami. Zdaniem Ministra dla potraktowania wynagrodzenia, jako honorarium i dla zastosowania wobec niego 50% kosztów uzyskania przychodów niezbędne jest: (1) powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, warunkujące korzystanie przez twórcę z praw autorskich i umożliwiające rozporządzanie majątkowym prawem autorskim do utworu, (2) dysponowanie obiektywnymi dowodami potwierdzającymi powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, (3) wyraźne wyodrębnienie honorarium od innych składników wynagrodzenia - warunek ten nie obejmuje wskazanych w interpretacji przypadków, w których 50% koszty uzyskania przychodów można stosować do całości wynagrodzenia twórcy. Prezentujemy w całości tę interpretację.

Zasady stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do przychodów z praw autorskich wywołują od lat wątpliwości podatników. Bardzo liczne są interpretacje indywidualne w tej kwestii wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Od ponad roku Ministerstwo Finansów zapowiada wydanie interpretacji ogólnej w tej sprawie, by w tej formie odpowiedzieć kompleksowo na pytania podatników. Ostatnio w udzielonej 23 kwietnia 2020 r. odpowiedzi na interpelacją poselską Jan Sarnowski Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów poinformował, że "w Ministerstwie Finansów na ukończeniu są prace związane z wydaniem ogólnej interpretacji prawa podatkowego w sprawie zasad stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do przychodów z praw autorskich". Minister Finansów już teraz przyznał, że "do całości wynagrodzenia nauczyciela akademickiego mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodów, zgodnie z treścią art. 22 ust. 9 pkt 3 i ust. 9a ustawy PIT".

Zwolnienie z tantiem odprowadzanych na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania dotyczy przedsiębiorców, którzy świadczą usługi w bezpośrednim kontakcie z klientem jak np. restauracje. Zwolnienie z opłaty tej nie dotyczy nadawców radiowych, telewizyjnych i VoD - poinformowało we wtorek 31 marca 2020 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Czy podatnik może skorzystać z preferencyjnej stawki opodatkowania w wysokości 5% (ulgi IP BOX) w przypadku dochodu uzyskiwanego z tytułu przeniesienia autorskich praw majątkowych do oprogramowania?

Do kogo należą prawa autorskie majątkowe, a do kogo osobiste? Czego może się spodziewać twórca – pracownik?

Przychody uzyskiwane ze sprzedaży praw autorskich do tworzonych przez podatnika utworów, np. przychody ze sprzedaży tworzonych przez podatnika programów komputerowych, nie powinny być wykazywane jako przychody z zysków kapitałowych, tylko jako przychody z innych źródeł przychodów.

W marcu tego roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej podjął temat opodatkowania CIT w zakresie sprzedaży prawa do utworu. Chodziło o kwestię, czy uzyskane przychody ze sprzedaży praw majątkowych generują obowiązek prezentowania ich jako zysków kapitałowych. Zajęcie takiego stanowiska oznaczałoby, że po stronie przedsiębiorcy istnieje konieczność dokonania osobnego wyliczenia uzyskanego dochodu i niemożność ewentualnego łączenia takich zysków ze stratą z innych źródeł przychodów.

Honorarium autorskie powinno być określane wyłącznie kwotowo, a kluczowa w tym kontekście jest wycena utworów – wynika z najnowszych interpretacji podatkowych. Przedsiębiorcy, którzy do tej pory ustalali honorarium jako procent wynagrodzenia wypłacanego pracownikom, mogą zaryzykować kontynuowanie tej metody. Jej poprawność wynika z ostatnich wyroków sądów administracyjnych. Jest jednak kwestionowana przez fiskusa.

Sprzedaż książek własnego autorstwa powoduje przeniesienie na kupującego tylko własności egzemplarza utworu i nie prowadzi do przeniesienia na jego rzecz praw autorskich; nie stanowi więc odpłatnego zbycia tych praw. Zatem przychody powstałe w następstwie tych zdarzeń prawnych nie mogą być przychodami z praw majątkowych, a w szczególności z autorskich praw majątkowych w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Obowiązujące od 1 stycznia 2018 r. zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) o 100 proc. podniosły limit stosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów dla twórców (do 85.528 zł rocznie). Nowe przepisy w dalszym ciągu umożliwiają stosowanie 50% kosztów tym nauczycielom akademickim, którzy w ramach stosunku pracy tworzą dzieła objęte ochroną praw autorskich.

Od 1 stycznia 2018 roku 50% koszty uzyskania przychodu będą mogli stosować podatnicy PIT do dochodów ze ściśle określonych rodzajów działalności twórczej. Chodzi m.in. o działalność w zakresie architektury, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, dziennikarstwa, sztuki aktorskiej i estradowej, publicystyki. Limit 50-proc. kosztów uzyskania przychodów zostanie podwyższony z obecnych 42 764 zł do 85 528 zł.

Jednym ze sposobów na uzyskanie możliwości korzystania z cudzego dzieła jest uzyskanie licencji na jego wykorzystanie. Kiedy należy uzyskać licencję? W jaki sposób to zrobić?

Rozbieżność w kwestii patentowalności software pomiędzy literalnym brzmieniem przepisów a praktyką obrotu prawnego w Europie i Polsce omawia Kamil Trzaskoś, prawnik z kancelarii KG LEGAL Kiełtyka Gładkowski Sp.p z siedzibą w Krakowie.

Dla zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów konieczne jest rozróżnienie wynagrodzenia na część związaną z wykonywaniem obowiązków pracowniczych i część określającą honorarium, związaną z korzystaniem z praw autorskich, ponieważ to z tytułu przyjęcia tego utworu i związanych z nim praw majątkowych pracodawca wypłaca należne wynagrodzenie. Określenie jego wielkości powinno być zawarte bądź w umowie o pracę, bądź w innych postanowieniach obowiązujących danego pracodawcę i jego pracowników, jak np. w regulaminie wynagradzania.

Unia Europejska zastanawia się, czy agregatorom treści - takim jak Google News - nałożyć obowiązek płacenia wydawcom za wykorzystywane fragmenty tekstów. Według wydawców byłoby to naprawienie niesprawiedliwości, kładące kres żerowaniu na cudzej pracy; zwolennicy "wolnej kultury" boją się ograniczenia wolności słowa.

Warunkiem, który umożliwia pracownikowi zastosowanie koszty uzyskania przychodów w PIT wg stawki 50% jest, wynikający z umowy o pracę, podział wynagrodzenia z tytułu korzystania z prawa autorskiego i wynagrodzenia wynikającego z wykonywania czynności nie chronionych prawem autorskim.

Przekazanie prawa do własności intelektualnej w drodze darowizny nie podlega opodatkowaniu – wynika z interpretacji podatkowej. A pod pojęciem praw do własności intelektualnej rozumie się prawa autorskie i pokrewne, prawa do projektów wynalazczych, wzorów zdobniczych oraz – jak w sprawie poruszonej w interpretacji – prawa do znaków towarowych.

"Mała" nowela prawa autorskiego wprowadza istotne zmiany poprzez wydłużenie z 50 do 70 lat ochrony praw do utworów artystycznych utrwalonych na fonogramach. Wprowadza również dodatkowe środki zabezpieczające pozycję artystów, m.in. prawo do dodatkowego wynagrodzenia. Nowela została podpisana przez Prezydenta.

"Duża nowela" prawa autorskiego wprowadza między innymi wynagrodzenia dla twórców za wypożyczenia biblioteczne a także umożliwia korzystanie z tzw. utworów osieroconych, których np. Biblioteka Narodowa ma 300 tys., a korzystanie z nich nie jest możliwe ze względu na obecne prawo.

Stworzenie przez pracownika utworu w czasie wykonywania pracy w ramach zatrudnienia jest zagadnieniem dotyczącym coraz większej grupy zawodów, m.in.: architektów, programistów, informatyków, designerów, rzemieślników. Czy utwór stworzony przez pracownika stanowi jego własność czy należy do zatrudniającego?

Unijne regulacje przewidują możliwość nieodpłatnego korzystania z rozpowszechnionych utworów w ramach dozwolonego użytku. Wówczas nie powoduje to naruszenia praw autorskich. Państwa Członkowskie mają obowiązek kompensaty dozwolonego użytku. Nie istnieją jednak odpowiednie regulacje dotyczące smartfonów i tabletów. Oznacza to, że od korzystania z nich powinna być również pobierana opłata reprograficzna.

Zdarza się, że w zakres obowiązków pracownika wchodzi stworzenie utworu. Powstaje wówczas pytanie, komu będą przysługiwać autorskie prawa majątkowe do tego dzieła. W określonych sytuacjach przechodzą one na pracodawcę. Kiedy i w jakim zakresie pracodawca nabywa prawa autorskie do utworu pracownika?