Rodzina zastępcza

W dniu 28 kwietnia 2011 r. Sejm przyjął ustawę o wspieraniu i systemie pieczy zastępczej. Piecza zastępcza nad dzieckiem będzie sprawowana w ramach rodzinnych form oraz w formie instytucjonalnej. Wśród instytucji sprawujących pieczę zastępczą nad dzieckiem szczególne miejsce powinny zajmować rodzinne formy. Zakłada się więc, że podstawowymi formami pieczy zastępczej będą rodziny zastępcze spokrewnione, rodziny zastępcze niespokrewnione (zawodowe i niezawodowe) oraz rodzinne domy dziecka.

Rodzina zastępcza ma prawo zawrzeć z rodzicami biologicznymi umowę opłacenie alimentów. Może to być umowa prywatna albo notarialna.

Jeżeli sąd opiekuńczy nie postanowi inaczej, obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad osobą małoletniego umieszczonego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, jego wychowania oraz reprezentowania w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb należą do rodziny zastępczej albo placówki opiekuńczo-wychowawczej. Inne obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców małoletniego.

O umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej decyduje Sąd po rozpatrzeniu sytuacji opiekuńczej dziecka, na wniosek kandydatów na rodzinę zastępczą.

Rodzice mający trudności z wykonywaniem swoich obowiązków będą mogli otrzymać pomoc innej rodziny. Na podobne wsparcie będą mogli liczyć rodzice zastępczy, jeżeli czasowo nie są w stanie sprawować opieki nad dzieckiem.

Rodzina zastępcza jest formą opieki ustanawianej dla dzieci, które nie otrzymują jej ze strony swoich biologicznych rodziców.

Dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej zapewnia się opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej. Dopiero kiedy nie ma takiej możliwości, dziecko może być skierowane do placówki opiekuńczo-wychowawczej (domu dziecka). Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu. Pierwszeństwo w pełnieniu funkcji rodziny zastępczej mają osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeżeli dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka. W przypadku, gdy osoby spokrewnione z dzieckiem nie mogą pełnić funkcji rodziny zastępczej, sąd opiekuńczy wskazuje innych kandydatów, zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.

Zdarzają się sytuacje, kiedy rodzice nie mogą lub nie są w stanie sprawować nad małoletnim władzy rodzicielskiej. Kto wtedy przejmuje opiekę nad takim dzieckiem?

Adopcja jest często mylona z rodziną zastępczą. Tymczasem, obie te instytucje powołano, aby stworzyć dzieciom, opuszczonym przez biologicznych rodziców, dom i zapewnić im opiekę. Różnica polega na tym, że adoptowane dziecko i adoptującego łączą więzy prawne, staje się on w świetle prawa rodzicem przysposobionego. Rodziny zastępcze są formą opieki nad dzieckiem, ale nie powodują powstania tej więzi.