Tematy - Prawo - Unieważnienie małżeństwa, ślub konkordatowy

2813 małżeństw zawartych w Kościele katolickim sądy kościelne uznały za nieważne w 2020 r. To 1,8 proc. ogólnej liczby małżeństw zawartych w tym roku. Do sądów kościelnych trafia mniej niż 5 proc. osób, które uzyskały rozwód cywilny. To dane zawarte w raporcie ISKK „Stwierdzenie nieważności małżeństwa w Kościele katolickim w Polsce”.

Małżeństwo w przypadku tzw. związku konkordatowego jest zawarte także w sytuacji, gdy ksiądz przekazał wymagane dokumenty do urzędu stanu cywilnego po upływie terminu, a urzędnik mimo to sporządził akt małżeństwa. Taki wynika z uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego.

Unieważnienie małżeństwa to instytucja uregulowana w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, polegająca na unieważnieniu ślubu cywilnego.

Czy po rozwodzie lub unieważnieniu małżeństwa były małżonek uczestnika PPK będzie mieć dostęp do środków zgromadzonych w PPK przez swego byłego małżonka?

Rozpatrując kwestię unieważnienia małżeństwa zwykle jako podstawową przyczynę wymienia się bigamię, która powinna być rozumiana jako pozostawanie przez jednego z małżonków w innym związku małżeńskim. Przy czym bez znaczenia jest forma zawarcia małżeństwa. Unieważnienie z powodu bigamii dotyczy zarówno małżeństw wyznaniowych, jak i cywilnych.

Nie do rzadkości należy sytuacja, kiedy proces uznający małżeństwa za zawarte nieważnie utożsamia się z kościelnym rozwodem bądź unieważnieniem małżeństwa. Zastanówmy się zatem nad zasadnością terminologii z kościelnego prawa małżeńskiego.

Udział adwokata w procesie o nieważność małżeństwa jest dla strony procesowej zabezpieczeniem wobec właściwego przedstawienia stanu faktycznego, realizacji założeń proceduralnych oraz powoduje rozwój procesu.

W odniesieniu do procesów małżeńskich warto poruszyć jedną kwestię, związana z udziałem biegłego w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa i ze sporządzeniem przez niego opinii. Często bowiem można spotkać się z zapytaniem o jeden z problemów w kontekście tejże opinii.

Prawo o aktach stanu cywilnego zostało przyjęte przez Sejm. Nowa ustawa zakłada w 2015 roku m.in.: prowadzenie elektronicznej rejestracji aktów urodzeń, małżeństw i zgonów, udostępnianie ich odpisów w dowolnym USC oraz możliwość wzięcia ślubu poza urzędem.

Nowe prawo o aktach stanu cywilnego zostało uchwalone podczas 77. posiedzenia Sejmu (10 października 2014 roku). Główne zmiany w prawie o aktach stanu cywilnego dotyczą wprowadzenia elektronicznej rejestracji aktów urodzeń, małżeństw i zgonów oraz liberalizacji zasad zawierania małżeństw poza urzędem.

Z treść kan. 1055 KPK na temat małżeństwa wynika, że małżeństwo to przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia. Z tej racji między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sakramentem. Ile jest jednak przeszkód w istnieniu małżeństwa?

W odniesieniu do kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa warto przyjrzeć się bliżej tematyce akt procesowych. Nie zawsze bowiem informacje w nich zawarte są przedmiotowo nieistotne.

Najczęściej kościelne procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa przebiegają z tytułu niezdolności natury psychicznej, o której w kan. 1095 nr 3 KPK. Niekoniecznie pod terminem „niezdolność o charakterze psychicznym” należy rozumieć jakąś chorobą psychiczną. Warto jednak przyjrzeć się bliżej jednej z nich.

Jak daleko zachodzi sprzeczność pomiędzy niektórymi regulacjami zawartymi w kodeksie prawa kanonicznego i kodeksie rodzinnym i opiekuńczym? O tym poniżej.

Szczególną wartość prawną mają analizy dotyczące problemów w związku. Może nasunąć się zwłaszcza jeden zasadniczy wniosek, o różnicy pomiędzy tym co wzięte jest pod uwagę w trakcie rozwodu cywilnego i co jest już wystarczające do jego uzyskania, a tym co uprawnia do otrzymania orzeczenia nieważności małżeństwa na gruncie prawa kanonicznego. Jakie zmieniają się cechy osobowości w trakcie małżeństwa? Czy mają one wpływ na rozpad związku?

W kościelnym procesie małżeńskim często dochodzi do wyroków negatywnych, czyli takich kiedy nie stwierdzono nieważności małżeństwa. Czy można mówić zatem o przegranej sprawie?

Przesłankami nieważności małżeństwa w świetle kościelnego procesu małżeńskiego są przymus i bojaźń przy jego zawieraniu. Oznacza to, że małżeństwo jest nieważne, jeżeli wystąpi któraś z przesłanek, nawet wywołana nieumyślnie.

W codziennym języku sformułowanie rozwód kościelny bądź unieważnienie małżeństwa kościelnego często używane jest zamiast określeń stwierdzenie czy orzeczenie nieważności małżeństwa. Pierwsze sformułowania oznaczają, iż zawarty związek małżeński był przez jakiś czas ważny, drugie zaś, iż od początku mamy do czynienia z nieważnym związkiem małżeńskim. Spróbujmy się wspólnie zastanowić nad prawidłowością i konsekwencjami terminologii z Kodeksu Prawa Kanonicznego (dalej: KPK).

Zwykle to jedna ze stron w małżeństwie, nie zaś obie równocześnie, występuje z inicjatywą wszczęcia kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności swojego związku. Może zdarzyć się jednak, iż po jakimś czasie strona powodowa nie będzie już przejawiać zainteresowania kontynuacją swojej małżeńskiej sprawy w sądzie (następuje wówczas zrzeczenie się sprawy, o czym w kan. 1524 KPK), stąd pojawia się zapytanie, co do dalszych losów jej sprawy.

Podczas trwania kościelnego procesu małżeńskiego można napotkać wiele błędów od strony prawa procesowego, jak również od strony prawa materialnego. Jakich błędów najczęściej dopuszczają się małżonkowie?

Kościelny proces małżeński ma swoje specyficzne cechy. W obecnych rozważaniach zajmiemy się nietypowymi rozwiązaniami, które dotyczą czynności prawnych podjętych przez strony procesowe.

Zagłębiając się w problematykę kościelnego procesu małżeńskiego można zastanawiać się nad jedną z kwestii, a mianowicie: czy prawodawca przewiduje regulację w sytuacji nieważnie zawartego związku, gdy jednak strony nie chcą starać się o stwierdzenie jego nieważności.

Wg Kodeksu Prawa Kanonicznego w sprawach dotyczących osób, a takimi sprawami są kościelne procesy o nieważność małżeństwa, nie ma tzw. stanu rzeczy osądzonej (kan. 1643 KPK). Innymi słowy: nawet, gdy w danej sprawie zapadły dwa jednobrzmiące wyroki, i to bez względu na to czy są one negatywne, czy nawet pozytywne, to także ten stan może ulec zmianie.

W procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa środkami dowodowymi mogą być opinie biegłych, oględziny oraz domniemania prawne. Czym charakteryzują się wymienione środki dowodowe?

Najczęściej spotykanymi dowodami w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa są oświadczenia stron, przesłuchanie świadków oraz dowód z dokumentów. Czym charakteryzują się wspomniane środki dowodowe?

Decydując się na wniesienie skargi powodowej i rozpoczęcie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa należy zastanowić się nad doborem materiału dowodowego. W niniejszym artykule przedstawione zostaną ogólne informacje dotyczące dowodów w procesie o nieważność małżeństwa.

Zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego alkoholizm może być jedną z przyczyn nieważności małżeństwa.

Trybunał kościelny nie może rozpoznać żadnej sprawy, jeżeli nie zostanie przedstawiona prośba przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo. Jak rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa.

Pod pojęciem akt sądowych rozumiemy to, co zostało zebrane podczas kościelnego procesu małżeńskiego i co dotyczy istoty sprawy – tzw. akta sprawy, jak i procedury - akta procesowe . W obecnych rozważaniach zajmiemy się najczęstszym przypadkiem, w trakcie którego nie ma wyjątków, jeśli chodzi o kwestie zapoznania się z aktami. Z aktami mogą się zapoznać naturalnie obie strony procesowe, tj. strona powodowa oraz pozwana, jak również ich adwokaci czy pełnomocnicy.

Funkcja pomocnicza for prawnych jest zagadnieniem ciekawym zwłaszcza z perspektywy stron kościelnego procesu małżeńskiego, które to samodzielnie angażują się w proces. Niniejszy artykuł wskazuje czy fora prawne mogą być pomocne przykładowo dla stron, a jeżeli tak, to w jaki sposób pełnią swoją funkcję.

Często występując z pozwem lub będąc pozwanym, strony nie decydują się na profesjonalną pomoc. Ma to miejsce z różnych względów. Czy możliwe jest samodzielnie „poprowadzenie” swojego procesu?

Wielokrotnie w wyroku w sprawie o nieważność małżeństwa uzasadnia się jego treść posiadaniem, bądź też nie tzw. pewności moralnej (kan. 1608 KPK). W obecnym artykule odpowiemy sobie na pytanie: czym ta pewność jest.

Niektóre sformułowania, z którymi możemy spotkać się przy okazji lektury Kodeksu Prawa Kanonicznego wcale nie oznaczają tego, na co może wskazywać ich literalny, dosłowny sens. Oznacza to więc, iż każde słowo użyte w Kodeksie ma bogatą konotację, którą warto poznać zanim się je przywoła. Poniżej przedstawione zostały trzy przykłady, które ukazują w sposób wystarczający naszą problematykę.

Na przykładzie wybranych zagadnień z prawa małżeńskiego przedstawione zostaną różnice pomiędzy Kodeksem Kanonów Kościołów Wschodnich a Kodeksem Prawa Kanonicznego.

Pomimo różnych tytułów, z powodu których wszczyna się proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego, strony i niekiedy świadkowie zadają w istocie podobne pytania, poruszają podobne problemy. W poniższym artykule chciałabym przedstawić je, jak i jednocześnie na nie odpowiedzieć.

W niektórych kościelnych procesach małżeńskich może zaistnieć sytuacja, kiedy jedna ze stron, względnie obie, zamierzają skontaktować się z Najwyższym Trybunałem Sygnatury Apostolskiej (w dalszej części tekstu posługiwać się będziemy skrótem – Sygnatura Apostolska). Zasadniczym pytaniem jest to: kiedy możemy mówić o styczności z tą instytucją.

Symulacja (inny termin to wykluczenie) polega na niechceniu czegoś. W przypadku wykluczenia zgody małżeńskiej będzie to niechcenie zawarcia związku, bądź jak w literaturze specjalistycznej czytamy, chcenie jego niezawarcia. Analogicznie w pozostałych rodzajach symulacji mamy do czynienia z wykluczeniem wierności, jedności, nierozerwalności, i potomstwa.

Są takie tytuły, czyli przyczyny prawne, na podstawie których nie można równocześnie orzec nieważności związku małżeńskiego po tej samej stronie procesowej. Stąd tą niemożliwość nazwałam zasadą niełączenia.

Gdyby strony przed wstąpieniem w związek małżeński odpowiedziały sobie na te pytania, które sama stawiam, pisząc skargę powodową, wówczas uniknęłyby - kolokwialnie mówiąc - przykrości z nieudanego, i co więcej, nieważnego związku małżeńskiego.

Już w pierwszej fazie kontaktu z klientem, bądź też zetknięcia się jego z kościelnym procesem małżeńskim daje się zauważyć może nie tyle zdziwienie, co bardziej uświadomienie sobie różnicy pomiędzy cywilnym rozwodem i jego przebiegiem a właśnie procesem o orzeczenie nieważności małżeństwa.

Zawarcie związku małżeńskiego m.in. z wyznawcą islamu związane jest z koniecznością uzyskania przez stronę katolicką dyspensy od przeszkody różnej religii, zwanej też przeszkodą różnej wiary.

Zgodnie z kan. 1095 n. 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego (KPK) z 1983 roku, niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.

Szczególnie na wschodzie naszego kraju dochodzi do wielu małżeństw katolików z prawosławnymi. Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić aby wziąć ślub kościelny z prawosławnym?

Unieważnienie małżeństwa może nastąpić tylko w wypadkach, które zostały wskazane w ustawie. W zależności od przyczyny, krąg osób upoważnionych do wytoczenia powództwa jest zmienny.

Stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego rozpoczniemy sporządzając skargę powodową. Sędzia nie może rozpoznać żadnej prośby, jeżeli nie zostanie przedstawiona przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo.

Niezdolność natury psychicznej jest jedną z przesłanek procesowych, która umożliwia uzyskanie orzeczenia o nieważności małżeństwa. Proces ten najczęściej rozpoczynamy powołując się na tytuł prawny : kan. 1095 n.3

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa dostosowuje się z pewnymi zmianami do zwyczajnego procesu spornego. Dlatego też trybunały kościelne nie unieważniają ważnie zawartych małżeństw i nie wydają orzeczeń rozwodowych.

Bez względu na rodzaj, każde małżeństwo mieszane zobowiązane jest do przestrzegania wymogów związanych z prawem Bożym naturalnym i prawem Bożym pozytywnym.

Unieważnienie małżeństwa zachodzi jedynie w przypadkach określonych przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Sprawdź jakie są przesłanki do unieważnienia ślubu i jak złożyć pozew do sądu.

Przeszkoda różnej religii jest jedną z przyczyn rozwodu kościelnego (stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego). Zachodzi ona pomiędzy osobą ochrzczoną w Kościele katolickim lub doń nawróconą a osobą nieochrzczoną.

Unieważnienie małżeństwa, ślub konkordatowy

2813 małżeństw kościelnych uznano w Polsce za nieważne w 2020 r.

Ślub konkordatowy. Spóźnienie księdza nie oznacza, że małżeństwo nie zostało zawarte

Unieważnienie małżeństwa z powodu choroby psychicznej

Rozwód lub unieważnienie małżeństwa a środki z PPK

Unieważnienie małżeństwa z powodu bigamii

Czy proces o nieważność małżeństwa jest kościelnym rozwodem?

Adwokat przy nieważności małżeństwa kościelnego

Opinia biegłego w kościelnym procesie małżeńskim

Prawo o aktach stanu cywilnego 2015

Prawo o aktach stanu cywilnego po zmianach

Małżeństwo w świetle kościelnego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa

Akta procesowe w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Niezdolność natury psychicznej do podjęcia obowiązków małżeńskich

Różnice w wybranych regulacjach w kodeksie prawa kanonicznego i kodeksie rodzinnym i opiekuńczym

Cechy osobowości brane pod uwagę przy rozwodzie cywilnym a kościelnym procesie małżeńskim

Czy można mówić o przegranej sprawie w kościelnym procesie małżeńskim?

Przymus i bojaźń w sensie prawnym a psychicznym

Dlaczego nazwa "stwierdzenie nieważności małżeństwa"?

Zawieszenie kościelnego procesu małżeńskiego

Najczęstsze błędy popełniane w trakcie kościelnego procesu małżeńskiego - cz. II

Nietypowe rozwiązania w kościelnym procesie małżeńskim

Uważnienie małżeństwa

Brak stanu rzeczy osądzonej w kościelnych procesach o niewazność małżeństwa

Biegli, oględziny i domniemania w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Strony, świadkowie i dokumenty w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Dowody w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Alkoholizm jako przyczyna nieważności małżeństwa

Stwierdzenie nieważności małżeństwa – jak rozpocząć?

Akta sądowe w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Funkcja pomocnicza for prawnych w kościelnym procesie małżeńskim

Czy strona jest w stanie sama zaangażować się w kościelnym procesie małżeńskim

Pewność moralna w kościelnym procesie małżeńskim

Specyficzne sformułowania w kościelnym prawie małżeńskim

Nieważność małżeństwa katolickiego

"Rozwód" kościelny - najczęstsze pytania i problemy

Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej

Nieważny ślub kościelny: jak rozpoznać symulację?

Zasada niełączenia tytułów prawnych w procesie kościelnym

Jak zawrzeć ważne kościelne małżeństwo

Specyfika kościelnego procesu o nieważność małżeństwa

Zawarcie związku małżeńskiego z wyznawcą islamu

Psychiczna niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich

Jakie formalności przy ślubie z prawosławnym?

Unieważnienie małżeństwa: przyczyny

Proces kościelny o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Niezdolność natury psychicznej - „unieważnienie małżeństwa”

Przebieg postępowania sądowego o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Małżeństwo mieszane i jego konsekwencje

Unieważnienie małżeństwa - kompendium

Rozwód kościelny: Przeszkoda różnej religii