Sąd najwyższy, Rzecznik Praw Obywatelskich

9 kwietnia 2024 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. III UZP 9/23), w której stwierdził, że lekarz wykonujący działalność gospodarczą, na rzecz byłego pracodawcy, u którego był wcześniej zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako lekarz stażysta, może korzystać z ulgi na start oraz z prawa do opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W aktualnym stanie prawnym na zatrzymanie prawa jazdy kierowcy przez policjanta nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Infrastruktury o rozpoczęcie prac legislacyjnych w celu wprowadzenia podstawy prawnej do zaskarżania takiego zatrzymania prawa jazdy.

Pod koniec stycznia 2024 r. dziennikarze Telewizji Republika nie zostali wpuszczeni na konferencje prasowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministra Sprawiedliwości. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że żaden przepis prawa nie przyznaje  organom administracji rządowej, w tym MKiDN, kompetencji do oceny działalności i ewentualnego stosowania sankcji wobec nadawców. Kompetencję tę ma Przewodniczący KRRiT.

Jakie jest zadanie rzecznika praw obywatelskich? Jakie skargi składają rodacy? RPO Marcin Wiącek podsumował działalność za rok 2022.

Asystencja osobista osób z niepełnosprawnościami - czy wejdzie w życie w 2024? RPO przedstawia swoje uwagi. Co obejmuje asystencja osobista? 

Sąd Najwyższy stwierdził w czwartek 7 grudnia 2023 r. ważność referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego 15 października razem z wyborami parlamentarnymi. W referendum Polacy odpowiadali m.in. na pytania o wyprzedaż majątku państwowego i likwidację bariery na granicy z Białorusią. Wobec tego, że frekwencja w referendum była mniejsza niż 50 proc., jego wyniki nie są wiążące.

W sytuacji gdy pracownik zatruł się posiłkiem zjedzonym w czasie pracy, nie musi zaistnieć związek funkcjonalny między wypadkiem a wykonywaną pracą (wyrok Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2023 r., I PSKP 28/22).

W Sądzie Najwyższym zarejestrowano dotychczas 849 protestów wyborczych oraz 1664 protesty przeciwko ważności referendum. Termin składania protestów już minął, jednak wciąż wpływają protesty nadane pocztą.

Ważność wyborów i protesty wyborcze. Nie później niż 90 dni po wyborach Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego rozstrzyga o ważności wyborów do Sejmu i Senatu. Jednak wcześniej musi rozpoznać wszystkie protesty wyborcze. Wyjaśniamy m.in. wymogi i zasady wnoszenia tych protestów.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na dość ważną kwestię. Otóż przepisy w zakresie sumowania punktów karnych za wiele wykroczeń w czasie jednej kontroli drogowej się wykluczają. Jedne pozwalają dodawać punkty bez limitu. Inne mówią o maksymalnym progu 15 punktów. Które mają rację?

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wciąż nie wiadomo, jakie będą zasady udzielania od 1 stycznia 2024 r. świadczenia wpierającego dla osób z niepełnosprawnościami.

W opinii Sądu Najwyższego brak pisemnego uzasadnienia, choć utrudnia, to jednak nie uniemożliwia kontroli wyroku przez II instancję. A sędzia w stanie spoczynku nie ma obowiązku sporządzenia uzasadnienia do wyroku, który wydał przed przejściem w stan spoczynku.

RPO zwrócił się do kuratorów w obronie praw uczniów.

Czas pracy personelu medycznego – to bardzo ważny temat. W Sejmie RP trwają obrady nad sytuacją polskiej służby zdrowia, uprawnień i obowiązków lekarzy jak i kobiet ciężarnych. Ma to szczególnie związek z ostatnią sprawą śmierci kobiety w szpitalu w Nowym Targu. W tym szczególnym czasie warto przeanalizować raport Najwyższej Izby Kontroli, która przeprowadziła kontrolę w sprawie czasu pracy lekarzy jak i stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich skierowane do Ministra Zdrowia. Okazało się, że w kilku szpitalach powiatowych zdarzały się przypadki, w których lekarze pracowali ponad dwie doby bez przerw na odpoczynek.

Sąd Najwyższy uchylił 6 czerwca 2023 r. umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych byłych szefów CBA, skazanych w pierwszej instancji i ułaskawionych przez prezydenta. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania do sądu okręgowego. To jawna dywersja Sądu Najwyższego i działanie antykonstytucyjne, które ma doprowadzić do całkowitego chaosu prawnego - skomentował wyrok rzecznik PiS Rafał Bochenek.

Krajowa Rada Sądownictwa zaskarży do Trybunału Konstytucyjnego uchwałę SN, w której uznano za wadliwe wprowadzone podczas pandemii rozpatrywanie spraw w II instancji w składach jednoosobowych. Zawnioskowano też do TK o zawieszenie tej uchwały do wyroku Trybunału.

Sąd Najwyższy, w siedmioosobowym składzie, wydał uchwałę, zgodnie z którą ​wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy.

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłączył się do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie dotyczącej braku prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla wnuka opiekującego się osobą z niepełnosprawnością.

Kierowca prowadzący pojazd w stanie nietrzeźwości dożywotnio traci prawo jazdy, m.in. jeśli już był wcześniej skazany za tego typu przestępstwo. Obywatel złożył skargę konstytucyjną, wnosząc o uznanie tego przepisu za niekonstytucyjny. Obligatoryjność orzekania takiego zakazu nadmiernie ogranicza władzę sędziego. Dlaczego Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do postępowania Trybunału Konstytucyjnego w tej sprawie.

Czy firma może domagać się finansowego zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od osoby prywatnej, która zamieściła opinię w Internecie – takie pytanie trafiło do Sądu Najwyższego. Zagadnienie przesłał sąd z Gdańska, który ocenił, że firma „nie odczuwa krzywdy, tak jak osoba fizyczna”.

Za pożyczkę w wysokości 3419 zł firma pożyczkowa zażądała od obywatelki łącznie 10 332 zł – czyli 302 % udzielonej kwoty. Sąd rejonowy na wniosek firmy wydał w 2013 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Nie zbadał jednak z urzędu umowy pożyczki z 2012 r., choć powinien był to uczynić pod kątem jej potencjalnej niedopuszczalności. Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi w 2023 r. skargę nadzwyczajną od prawomocnego nakazu zapłaty. Zawnioskował też o wstrzymanie egzekucji.

Maturzyści chcący studiować na uczelniach w Danii mogą nie zdążyć w 2023 r. ze złożeniem dokumentów. Problem ten może dotyczyć także szkół wyższych w innych krajach. Centralna Komisja Egzaminacyjna obiecuje, że pomoże tegorocznym maturzystom w składaniu papierów na duńskich uczelniach.

Prawo do telefonowania przez więźniów zostało ograniczone, mimo zmian w Kodeksie karnym wykonawczym z 2022 r., które miały przynieść efekt odwrotny. Przepisy miały chronić osoby pozbawione wolności w zakresie korzystania z telefonów, bo wcześniej minimalnych gwarancji nie było. Jednak, w ocenie RPO, większość dyrekcji więzień i aresztów potraktowała zapis dosłownie, ustalając liczbę dozwolonych połączeń tygodniowo na jedno, co godzi w podstawowe prawa więźniów. 

Nieograniczona, nadmierna emisja sztucznego światła w przestrzeni publicznej godzi  w konstytucyjne prawa obywateli do ochrony zdrowia oraz do czystego środowiska. Zakłóca to naturalny biorytm człowieka i powoduje m.in. bezsenność. Obniża komfort życia mieszkańców nie tylko miast ale i wsi, co przekłada się na pogorszenie zdrowia. Problem wynika m.in. z braku kompleksowych regulacji w zakresie oświetlenia zewnętrznego. Rzecznik praw obywatelskich interweniuje w tej sprawie.

Od 28 lat notariusze praktykują doliczanie podatku od towarów i usług do taksy notarialnej. Zdaniem Ministra Finansów jest to nieprawidłowe ale resort finansów nie podjął działań ani w celu zmiany przepisów ani w celu zmiany praktyki notariuszy. Także zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich obowiązujące prawo nie pozwala na podwyższenie wynagrodzenia notariusza o VAT. Po wyjaśnieniach Krajowej Rady Notarialnej, Ministra Finansów oraz Ministra Sprawiedliwości Marcin Wiącek zwrócił się do posłów i senatorów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu doprecyzowania przepisów. Sprawę zainicjował portal infor.pl.