Dokuczliwy ból kolana często uniemożliwia normalne życie, utrudnia pracę, przemieszczanie się, a nawet wykonywanie prostych codziennych czynności. To problem, który potrafi odebrać radość z życia i samodzielność. Jeśli zmagasz się z przewlekłymi problemami kolanowymi, w 2025 roku możesz mieć prawo do orzeczenia o niepełnosprawności.
- Kto może ubiegać się o orzeczenie o niepełnosprawności z powodu schorzeń kolana?
- Co zyskujesz, mając orzeczenie o niepełnosprawności w przypadku problemów z kolanem?
- Najczęstsze schorzenia kolan kwalifikujące do orzeczenia w 2025 roku
- Kiedy ból kolana kwalifikuje Cię do orzeczenia?
- Jak wygląda proces ubiegania się o orzeczenie – przewodnik krok po kroku
- Dłuższe lub bezterminowe orzeczenia – ważna zmiana w 2025 roku
- Najczęściej zadawane pytania o orzeczenie przy bólu kolana
Kto może ubiegać się o orzeczenie o niepełnosprawności z powodu schorzeń kolana?
System orzekania o niepełnosprawności w Polsce w 2025 roku kładzie nacisk na faktyczny wpływ stanu zdrowia na Twoje codzienne życie. Możesz złożyć wniosek o orzeczenie, jeśli ból lub uszkodzenie kolana trwale ogranicza Twoją sprawność, utrudniając poruszanie się, naukę, pracę, komunikację czy samodzielne funkcjonowanie.
Wiek nie ma tu znaczenia – o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności mogą ubiegać się zarówno dzieci, jak i osoby aktywne zawodowo czy seniorzy. Nie jest wymagana całkowita niemożność chodzenia. Nawet umiarkowane problemy z kolanem, które znacząco wpływają na Twoją mobilność, mogą być podstawą do przyznania wsparcia.
W Polsce wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności, określające skalę ograniczeń:
- Lekki stopień niepełnosprawności: Osoba jest w dużej mierze samodzielna, ale doświadcza drobnych utrudnień.
- Umiarkowany stopień niepełnosprawności: Wiąże się z koniecznością częściowej pomocy lub wsparcia, na przykład w pracy, z powodu ograniczeń ruchomości kolana.
- Znaczny stopień niepełnosprawności: Oznacza, że osoba potrzebuje stałej opieki lub wsparcia w większości życiowych czynności np. z powodu poważnych dysfunkcji kolana.
Podstawy prawne orzekania stanowią Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, oraz Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 28 marca 2024 r. (oraz nowsze rozporządzenia precyzujące zasady, np. z maja/czerwca 2025 r., szczególnie w kontekście świadczenia wspierającego).
Co zyskujesz, mając orzeczenie o niepełnosprawności w przypadku problemów z kolanem?
Orzeczenie o niepełnosprawności to oficjalny dokument potwierdzający, że Twój stan zdrowia, w tym ból i dysfunkcja kolana, wpływa na codzienne funkcjonowanie. Z tym dokumentem zyskujesz dostęp do szeregu udogodnień i form wsparcia:
- Świadczenie wspierające – nowa forma wsparcia finansowego, której wysokość może wynieść nawet do 4134 zł miesięcznie, zależnie od ustalonej potrzeby wsparcia. To realna pomoc w codziennych wydatkach.
- Możliwość ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy z ZUS lub KRUS.
- Zasiłek pielęgnacyjny – pomoc finansowa na pokrycie kosztów związanych z opieką i rehabilitacją.
- Karta parkingowa i ulg w komunikacji publicznej. – Jeśli orzeczenie wskaże na znaczne ograniczenia w poruszaniu się, przysługuje prawo do karty parkingowej i zniżek w transporcie publicznym, co ułatwia przemieszczanie się.
- Ulgi podatkowe – możliwość odliczeń i preferencji w rozliczeniach podatkowych, które mogą odciążyć budżet domowy.
- Zniżki na leki i sprzęt medyczny – ulgi na zakup niezbędnych farmaceutyków, ortez, kul czy innych pomocy ortopedycznych, a także dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych, które są kluczowe dla poprawy mobilności.
Najczęstsze schorzenia kolan kwalifikujące do orzeczenia w 2025 roku
Niektóre schorzenia szczególnie często prowadzą do na tyle poważnych ograniczeń, że stają się podstawą do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności. Oto przykłady:
Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego (gonartroza)
To jedna z najczęstszych przyczyn przewlekłego bólu kolan, zwłaszcza u osób po 50. roku życia. Choroba rozwija się powoli, niszcząc chrząstkę stawową i pogarszając stabilność stawu.
Na początku bolało tylko przy wchodzeniu po schodach, ale teraz nie mogę przejść nawet 200 metrów bez odpoczynku – relacjonuje wielu pacjentów z zaawansowaną gonartrozą.
W skrajnych przypadkach potrzebna bywa endoproteza. Leczenie obejmuje fizjoterapię, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a przy znacznych zmianach – operację.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
Choroba autoimmunologiczna, która może atakować wiele stawów jednocześnie – często również kolana. Objawia się bólem, obrzękiem, sztywnością poranną i postępującym ograniczeniem ruchomości.
Najgorzej jest rano – kolana są jak zablokowane, nie da się ich poruszyć przez pierwszą godzinę – przyznają osoby cierpiące na RZS.
Jak podaje NFZ, poranna sztywność stawów trwająca powyżej godziny to jeden z kluczowych objawów tej choroby. Leczenie opiera się na terapii lekami modyfikującymi przebieg choroby, rehabilitacji oraz opiece reumatologa.
Łuszczycowe zapalenie stawów
U wielu osób cierpiących na łuszczycę skórną po latach pojawiają się objawy ze strony stawów – szczególnie kolan, dłoni i kręgosłupa. Choroba może mieć charakter agresywny, powodując obrzęki, ból i deformacje.
Kolano puchnie, trzeszczy i boli przy każdym ruchu – jakby miało się rozsypać – mówią pacjenci z łuszczycowym zapaleniem stawów.
Według Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego nawet 30% pacjentów z łuszczycą rozwija zmiany stawowe. Leczenie wymaga terapii immunosupresyjnej, rehabilitacji oraz leczenia samej łuszczycy.
Jałowa martwica kości (np. choroba Osgooda-Schlattera)
Schorzenie dotyka najczęściej dzieci i młodzież aktywnych fizycznie, w okresie intensywnego wzrostu. Powoduje silny ból kolana, szczególnie po wysiłku, oraz trudności z poruszaniem się.
Po lekcjach WF-u dziecko zaczyna kuleć, nie może ustać na jednej nodze i skarży się na ból przy dotyku – opisują rodzice nastolatków z tą diagnozą.
W cięższych przypadkach, gdy objawy utrzymują się mimo leczenia, można uzyskać czasowe orzeczenie o niepełnosprawności u dziecka. Leczenie polega głównie na odpoczynku, ograniczeniu aktywności fizycznej, fizjoterapii i noszeniu stabilizatorów.
Stany po operacjach kolana (np. endoproteza, rekonstrukcja więzadeł)
Operacja nie zawsze kończy problemy z kolanem. U części pacjentów dolegliwości utrzymują się miesiącami: ból, sztywność, trudności z chodzeniem czy wchodzeniem po schodach.
„Kolano boli przy staniu, trzeszczy, czasem ucieka ze stawu – nie wróciło do pełnej sprawności” – relacjonuje wiele osób po zabiegach.
Jeśli stan funkcjonalny pozostaje ograniczony, pacjent może mieć prawo do orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. W leczeniu kluczowa jest intensywna rehabilitacja oraz odpowiednia farmakoterapia wspierająca regenerację.
Zespół bólu rzepkowo-udowego / chondromalacja rzepki
To schorzenie często dotyka młode, aktywne osoby – zwłaszcza kobiety. Objawia się przewlekłym bólem z przodu kolana, nasilającym się podczas siedzenia, kucania lub schodzenia ze schodów.
„Nie mogę długo siedzieć z nogą zgiętą pod kątem prostym – po chwili kolano boli tak, że muszę je prostować” – skarżą się osoby zmagające się z tym schorzeniem.
Gdy choroba trwa długo i nie poddaje się leczeniu, może znacząco ograniczać aktywność i być podstawą do uzyskania orzeczenia. Leczenie polega na fizjoterapii, wzmacnianiu mięśni uda i bioder oraz unikaniu czynności obciążających kolano.
Kiedy ból kolana kwalifikuje Cię do orzeczenia?
Nie każdy ból kolana automatycznie oznacza niepełnosprawność. Kluczowe jest, czy i w jakim stopniu Twoje dolegliwości:
- Ograniczają samodzielne poruszanie się, w tym chodzenie, wchodzenie po schodach czy wstawanie z pozycji siedzącej.
- Utrudniają wykonywanie pracy zawodowej lub naukę.
- Wymagają stałego wsparcia innych osób lub korzystania ze specjalistycznego sprzętu rehabilitacyjnego.
- Są trwałe i nie rokują istotnej poprawy mimo podjętego leczenia.
Jak wygląda proces ubiegania się o orzeczenie – przewodnik krok po kroku
Droga do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności wymaga zebrania odpowiednich dokumentów i nieco cierpliwości. Oto uproszczony schemat:
- Zbierz dokumentację medyczną: Przed złożeniem wniosku odwiedź lekarza prowadzącego – najlepiej ortopedę, reumatologa lub fizjoterapeutę, który zna historię Twojej choroby. Zgromadź wszelkie aktualne wyniki badań (takie jak RTG, rezonans magnetyczny, USG kolana), opinie specjalistów oraz dokumentację z przebytych zabiegów czy rehabilitacji. Pamiętaj, że dokumenty nie powinny być starsze niż 12 miesięcy, aby odzwierciedlały Twój aktualny stan zdrowia.
- Wypełnij wniosek: Formularz wniosku o ustalenie stopnia niepełnosprawności jest dostępny w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności (PZON) właściwym dla Twojego miejsca zamieszkania, a często także na ich stronach internetowych. Do wniosku dołącz zaświadczenie lekarskie (na obowiązującym wzorze) wystawione nie wcześniej niż 30 dni przed złożeniem wniosku, a także kopie całej zgromadzonej dokumentacji medycznej. Oryginały zabierz ze sobą na komisję lekarską.
- Czekaj na komisję lekarską: Po złożeniu dokumentów PZON przeanalizuje Twoją dokumentację i wyznaczy termin posiedzenia komisji, która oceni Twój stan zdrowia i jego wpływ na funkcjonowanie.
- Odbierz orzeczenie: Po posiedzeniu komisja ma 30 dni na wydanie decyzji, którą otrzymasz listownie.
- Składaj wnioski o świadczenia: Z uzyskanym orzeczeniem możesz ubiegać się o konkretne formy wsparcia w ZUS, MOPS, GOPS, PFRON lub innych instytucjach, w zależności od rodzaju i stopnia przysługujących Ci świadczeń.
Dłuższe lub bezterminowe orzeczenia – ważna zmiana w 2025 roku
Dobra wiadomość dla osób z przewlekłymi problemami z kolanami jest taka, że od 2025 roku komisje orzekające częściej wydają orzeczenia na dłuższe okresy – minimum 7 lat, a nawet bezterminowo, jeśli stan zdrowia nie rokuje poprawy.
Dotyczy to między innymi trwałych uszkodzeń narządu ruchu, takich jak zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe kolana czy stany po poważnych operacjach. To usprawnia proces i zmniejsza obciążenie biurokratyczne dla osób z trwałymi schorzeniami.
Najczęściej zadawane pytania o orzeczenie przy bólu kolana
1. Czy sam ból kolana wystarczy, żeby dostać orzeczenie o niepełnosprawności?
Nie. Sama dolegliwość bólowa, nawet przewlekła, nie wystarczy. Komisja ocenia, czy ból kolana znacząco ogranicza Twoje codzienne funkcjonowanie, np. możliwość samodzielnego poruszania się, ubierania, wchodzenia po schodach czy wykonywania pracy.
2. Jakie schorzenia kolana najczęściej prowadzą do orzeczenia?
Do najczęstszych należą: zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe (gonartroza), reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, chondromalacja rzepki oraz trwałe stany po operacjach kolana (np. endoprotezie czy rekonstrukcji więzadeł), które ograniczają sprawność ruchową.
3. Czy do wniosku o orzeczenie potrzebuję skierowania od lekarza?
Nie jest wymagane skierowanie. Potrzebujesz jedynie aktualnego zaświadczenia lekarskiego (na urzędowym druku) oraz pełnej dokumentacji medycznej potwierdzającej diagnozę i przebieg leczenia (np. zdjęcia RTG, MRI, historia rehabilitacji, opinie specjalistów).
4. Ile trwa oczekiwanie na komisję orzekającą przy chorobach kolana?
Czas oczekiwania różni się w zależności od regionu, ale zazwyczaj wynosi od 1 do 3 miesięcy od złożenia wniosku. Decyzja powinna być wydana w ciągu 30 dni od posiedzenia komisji.
5. Czy orzeczenie o niepełnosprawności daje prawo do pieniędzy?
Tak – ale zależy to od stopnia niepełnosprawności i wskazań w orzeczeniu. Możesz ubiegać się o świadczenie wspierające (od 2024 roku, niezależnie od dochodu), zasiłek pielęgnacyjny (przy umiarkowanym lub znacznym stopniu) oraz o rentę z tytułu niezdolności do pracy (po osobnym postępowaniu w ZUS).
6. Czy mogę dostać kartę parkingową, jeśli mam problemy z kolanem?
Karta parkingowa przysługuje tylko wtedy, gdy orzeczenie zawiera wyraźne wskazanie o znacznych trudnościach w poruszaniu się. Sam ból kolana bez istotnego ograniczenia mobilności zazwyczaj nie wystarczy.
7. Czy mogę się odwołać od decyzji komisji?
Tak. Masz 14 dni od otrzymania decyzji, aby złożyć odwołanie do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Nie musisz szczegółowo uzasadniać odwołania, wystarczy krótki wniosek.