Nowa kwota wolna od zajęcia dla emerytów i rencistów: „To sprawa etyki i szacunku do drugiego człowieka. Bo teraz, tej etyki i szacunku brak”

• Komornicze zajęcie wynagrodzenia – podstawa prawna
• Kwota wolna od zajęcia wynagrodzenia
• Potrącenie z emerytury i renty
• Szansa dla emerytów i rencistów na lepsze życie
• Emeryci: To sprawa etyki i szacunku do drugiego człowieka. Bo teraz, tej etyki i szacunku brak.
• Sejm: emeryci zaspokajają wyłącznie własne potrzeby
• Ochrona interesów dłużników i wierzycieli
• Co dalej ze zmianą kwoty wolnej od potrąceń?

Komornicze zajęcie wynagrodzenia – podstawa prawna

Podstawę prawną zajęcia komorniczego wynagrodzenia stanowią przepisy Kodeksu pracy oraz Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 87 Kodeksu pracy – z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy oraz ewentualnych wpłat do Pracowniczego Planu Kapitałowego (o ile pracownik nie zrezygnował z uczestnictwa), można potrącać m.in.:

• sumy egzekwowane na podstawie tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na zaspokojenie innych należności niż alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne, o których mowa w art. 108 Kodeksu pracy.

Kwota wolna od zajęcia wynagrodzenia

W celu zabezpieczenia minimalnego bytu dłużnika, ustawodawca wprowadził tzw. kwotę wolną od zajęcia komorniczego. Zgodnie z art. 87¹ Kodeksu pracy, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę (po odliczeniu składek, zaliczek podatkowych i wpłat do PPK), przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy – jeżeli potrącenia dotyczą innych należności niż alimenty.
• W określonych sytuacjach kwota wolna może zostać obniżona – np. w związku z zastosowaniem kar pieniężnych za naruszenia obowiązków pracowniczych.

Potrącenie z emerytury i renty

Sytuacja wygląda znacznie gorzej w przypadku emerytów i rencistów. Dla nich ustawodawca przewidział zdecydowanie niższy poziom zabezpieczenia minimalnych potrzeb życiowych.

Zgodnie z art. 140 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

• do 60% świadczenia – w przypadku zobowiązań alimentacyjnych,
• do 50% – w przypadku należności związanych np. z odpłatnością za pobyt w domu pomocy społecznej,
• do 25% – w przypadku innych należności.

Kwota wolna od potrąceń zależy od rodzaju długu i waha się od 200 zł do 825 zł.

Dla porównania – najniższa krajowa emerytura wynosi obecnie 1878,91 zł brutto. W przypadku egzekucji alimentacyjnej aż 60% tej kwoty może zostać potrącone, co dramatycznie zmniejsza środki, jakie pozostają emerytowi na życie.

Szansa dla emerytów i rencistów na lepsze życie

Sejm staje przed szansą, by zmienić niesprawiedliwe przepisy, ponieważ każda propozycja zmiany prawa, która spełnia określone wymogi formalne, musi zostać rozpatrzona.

Jedną z nich jest petycja zakładająca zrównanie kwoty wolnej od potrąceń komorniczych dla emerytów i rencistów z tą obowiązującą osoby pracujące.

Proponowana nowelizacja art. 140 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach zakłada, że potrącenia będą możliwe dopiero od kwoty przekraczającej minimalne wynagrodzenie za pracę – czyli analogicznie jak przy wynagrodzeniach za pracę. W praktyce oznaczałoby to, że kwota wolna od potrąceń wzrosłaby do ponad 3500 zł.

Emeryci: To sprawa etyki i szacunku do drugiego człowieka. Bo teraz, tej etyki i szacunku brak.

„Emeryt lub rencista ma zajęcie komornicze. Kwota wolna od zajęcia z emerytury i renty wynosi obecnie 1327,14 zł. Za tę kwotę trzeba opłacić mieszkanie, rachunki, leki, jedzenie. Proszę spróbować kupić za nią choćby same lekarstwa i żywność” – czytamy w uzasadnieniu petycji.

„Osoby pracujące mają kwotę wolną w wysokości 3510,92 zł. A przecież to wciąż ten sam człowiek. Dlaczego traktuje się go inaczej tylko dlatego, że jest na emeryturze? Gdzie etyka, gdzie empatia, gdzie szacunek?” – pyta autor petycji.

Do sprawy odniosło się Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu.

Sejm: emeryci zaspokajają wyłącznie własne potrzeby

W opinii sejmowej ekspertów podwyższenie kwoty wolnej od potrąceń dla emerytów byłoby zbyt daleko idącym uprzywilejowaniem tej grupy. Zwrócono uwagę na różnice między świadczeniami z pracy a świadczeniami emerytalno-rentowymi.

Wynagrodzenie często służy zaspokojeniu potrzeb całej rodziny, podczas gdy emeryci i renciści (według tej argumentacji) przeznaczają pieniądze głównie na własne potrzeby. Podkreślono także różnice w potrzebach osób aktywnych zawodowo i seniorów.

Ochrona interesów dłużników i wierzycieli

Nie należy zapominać, że propozycją zmian dotyka dwóch stron: dłużników oraz wierzycieli. Dlatego, jak podkreśliło sejmowe biuro, ustalając wysokość kwoty wolnej od potrąceń, trzeba brać pod uwagę także interesy wierzycieli.

Podwyższenie kwoty wolnej oznaczałoby, że znaczna część należności nie mogłaby być ściągnięta. W świetle danych z marca 2025 r. przeciętne świadczenia wyglądają następująco:

Wśród kobiet:

• 38,4% pobiera emeryturę do 2800 zł,
• 7,0% – 2800–3000 zł,
• 6,5% – 3000–3200 zł,
• 37,2% – powyżej 3600 zł (w tym 6,3% – powyżej 6500 zł).

Wśród mężczyzn:

• 69,5% otrzymuje emeryturę powyżej 3800 zł,
• 43,7% – powyżej 5000 zł,
• 22,4% – powyżej 6500 zł.

Po waloryzacji w marcu 2025 r. ponad połowa rencistów (51,8%) otrzymuje świadczenie w wysokości między 1400 a 2400 zł.

W ocenie ekspertów – w świetle tych danych – podniesienie kwoty wolnej od potrąceń do ponad 3500 zł mogłoby utrudnić skuteczne odzyskiwanie długów.

Co dalej ze zmianą kwoty wolnej od potrąceń?

Sprawą zajmie się teraz sejmowa Komisja ds. Petycji. Jeśli poprze proponowane zmiany, wystąpi z dezyderatem do odpowiedniego ministerstwa – w tym przypadku do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Sejm rozpatrzy sprawę 22 lipca.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 2024 poz. 1568)

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 2025 poz. 277)

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2024 poz. 1631)