To koniec nadziei na prezydencką waloryzację emerytur? ZUS: "Nie stać nas na ten wydatek"

• Prezydencki projekt zmiany waloryzacji świadczeń emerytalnych i rentowych
• Propozycja waloryzacji kwotowej
• Prezydencka waloryzacja a opinia ZUS
• Prezydencki projekt ustawy "Godna emerytura"

Prezydencki projekt zmiany waloryzacji świadczeń emerytalnych i rentowych

W listopadzie prezydent Karol Nawrocki skierował do Sejmu projekt ustawy mający na celu zmianę mechanizmu waloryzacji emerytur i rent. Obecne zasady przewidują procentową podwyżkę dla wszystkich świadczeń, co prowadzi do sytuacji, w której osoby z niższymi emeryturami i rentami otrzymują niewielkie podwyżki kwotowe, podczas gdy beneficjenci wyższych świadczeń zyskują więcej.

Propozycja waloryzacji kwotowej

Prezydencka inicjatywa zmierza do wprowadzenia gwarantowanej, kwotowej podwyżki świadczeń. Zgodnie z projektem, w przyszłym roku miałaby ona wynieść 150 zł brutto i byłaby corocznie podnoszona. Mechanizm ten działałby następująco:

• Jeśli standardowa waloryzacja procentowa (na przykład o 4,88 proc.) dałaby podwyżkę niższą niż minimalna kwota gwarantowana (150 zł brutto), senior otrzymałby kwotę uzupełnienia, aby podwyżka sumaryczna osiągnęła 150 zł. Na przykład, przy podwyżce 80 zł, uzupełnienie wyniosłoby 70 zł (w sumie 150 zł brutto). Przy podwyżce 110 zł, uzupełnienie wyniosłoby 40 zł (w sumie 150 zł brutto).
• Jeśli standardowa waloryzacja procentowa dałaby podwyżkę wyższą niż minimalna kwota gwarantowana (150 zł brutto), senior nie otrzymałby kwoty uzupełnienia, a podwyżka wyniosłaby tyle, ile wynika ze wskaźnika procentowego (np. przy podwyżce 160 zł, pozostaje 160 zł brutto).

Propozycja dotyczyłaby emerytur i rent mieszczących się w przedziale od kwoty minimalnej do około 3000 zł brutto. Świadczenia niższe niż minimalne oraz wyższe niż 3000 zł brutto byłyby podnoszone zgodnie z waloryzacją procentową, ponieważ przy założonym wskaźniku waloryzacji (4,88 proc. wynikającym z ustawy budżetowej) byłoby to dla nich korzystniejsze.

Prezydencka waloryzacja a opinia ZUS

Projekt prezydencki jest obecnie w fazie konsultacji i został już przeanalizowany przez ekspertów ZUS. Zakład uważa, że projektowane regulacje wydają się nadmiarowe, wskazując na istniejące już dodatkowe świadczenia dla seniorów, takie jak "trzynastki", "czternastki", rodzicielskie świadczenie uzupełniające ("Mama 4 plus") czy renta socjalna. Ponadto ZUS zgłasza poważne zastrzeżenia co do terminu wdrożenia. Stwierdza, że na wprowadzenie zmian w systemach informatycznych, niezbędnych do ustalania i wypłaty świadczeń według nowych zasad, wymagany jest minimalny okres 9 do 12 miesięcy od ogłoszenia ustawy. Z tego powodu ZUS wskazuje, że nie ma możliwości, aby nowe przepisy weszły w życie od 1 stycznia 2026 roku. Nawet w przypadku szybkiego uchwalenia, zmiany mogłyby zostać wprowadzone dopiero od 2027 roku. Kolejną barierą jest brak uwzględnienia skutków finansowych proponowanych regulacji w planie finansowym Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Emerytur Pomostowych oraz wydatków budżetu państwa na 2026 rok.

Prezydencki projekt ustawy "Godna emerytura"

Prezydent Karol Nawrocki zainicjował projekt ustawy zatytułowany "Godna emerytura", którego głównym założeniem jest wprowadzenie nowatorskiego, hybrydowego mechanizmu waloryzacji emerytur i rent. Mechanizm ten polega na połączeniu standardowej waloryzacji procentowej z gwarantowaną podwyżką kwotową w wysokości 150 złotych brutto, która miałaby obowiązywać w 2026 roku. Gwarantowana kwota jest przeznaczona dla osób pobierających najniższe świadczenia, w sytuacji, gdy wzrost procentowy nie osiągnąłby tej wartości. Projekt ten trafił do Sejmu na początku listopada 2025 roku, a jego głównym celem jest znacząca poprawa sytuacji finansowej osób starszych, zwłaszcza tych, których emerytury nie przekraczają granicy około 3000 złotych brutto. Właśnie dla tej grupy kwotowa dopłata miała przynieść najbardziej odczuwalne korzyści.

Kluczowe założenie projektu to zagwarantowanie minimalnej podwyżki w wysokości 150 złotych brutto w 2026 roku, z możliwością corocznej waloryzacji tej kwoty. To wsparcie jest skierowane do emerytów i rencistów, dla których standardowy wzrost procentowy, na przykład prognozowane 4,88 procent, okazałby się niższy niż ta kwota. Największe profity z tego rozwiązania mają osiągnąć osoby pobierające najniższe emerytury, oscylujące w przedziale 2000 do 2300 tysiąca złotych brutto, dla których wzrost netto wyniósłby około 136 złotych. Dla świadczeń przekraczających próg 3000 złotych brutto korzystniejsza pozostanie dotychczasowa, wyłącznie procentowa waloryzacja. Dodatkowo, projekt zakłada, że ta podwyżka obejmie również trzynastą i czternastą emeryturę, co w rezultacie podniesie minimalną emeryturę do poziomu około 2130 złotych.

Projekt spotkał się jednak z krytyczną oceną ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS określił go jako "nadmierny", argumentując, że system świadczeń socjalnych już posiada rozwiązania wspierające seniorów w postaci trzynastej i czternastej emerytury oraz programu Mama 4 plus. Zakład wskazał również na istotne wyzwania finansowe i logistyczne, w tym brak przewidzianych funduszy na ten cel w planie Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na rok 2026 oraz konieczność przeznaczenia od 9 do 12 miesięcy na niezbędne dostosowanie systemów informatycznych. Prezydent Nawrocki, ogłaszając projekt podczas spotkania z seniorami w Sochaczewie 2 listopada 2025 roku, jednocześnie wyraził krytykę wobec poprzednich rządów za, jego zdaniem, niespełnienie obietnic dotyczących dwukrotnej waloryzacji i oferowanie zbyt niskich, symbolicznych podwyżek, sięgających zaledwie od 3 do 13 złotych.