Rozliczenia rocznego dokonujemy na podstawie informacji uzyskanych od płatników. Jeśli uzyskujemy przychody bez pośrednictwa płatników, musimy sami opodatkować dochód.
Jeśli otrzymamy w ciągu roku przychody bez pośrednictwa płatników, należy od tych przychodów (dochodów) obliczyć samodzielnie podatek. Oznacza to, że z otrzymanych kwot pieniężnych, wartości rzeczowych lub innych nieodpłatnych świadczeń do naszej kieszeni faktycznie wpłynie kwota mniejsza o podatek.
Inne źródła
Jednym z przychodów opodatkowanych, które wymienia ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, są inne źródła. W ustawie nie wymieniono wszystkich innych takich przychodów, ograniczając się do ich przykładowego wyliczenia. Oznacza to, że wszystkie przychody podlegają opodatkowaniu, chyba że zostały jasno określone jako zwolnione lub nie podlegające podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Z otrzymanych innych przychodów musimy sami się rozliczyć w zeznaniu rocznym.
Do przychodów z innych źródeł, zalicza się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty (z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci), stypendia, dotacje (subwencje) inne niż związane z działalnością gospodarczą, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów z pracy, z samodzielnej działalności, działalności gospodarczej lub z kapitałów pieniężnych
Wypłata bez zaliczek
Podmioty, które wypłacają podatnikom przychody z innych źródeł w formie pieniężnej, rzeczowej lub w ramach nieodpłatnych świadczeń i nie są płatnikami, powinny sporządzić deklarację PIT-8C o wysokości uzyskanego przychodu. Nie trzeba sporządzać takiej informacji od dochodów zwolnionych i dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Informację przekazuje się do końca lutego następnego roku podatkowego podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika. Na podstawie informacji podatnik rozlicza przychody z innych źródeł w zeznaniu rocznym.
Niepobranie zaliczki
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych określają, że w zeznaniu rocznym nie wykazuje się dochodów opodatkowanych ryczałtowo, dla których płatnikiem jest podmiot wypłacający takie dochody. Nie uwzględnia się więc dochodów np. z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych, wynagrodzeń za udzielanie pomocy Policji, organom kontroli skarbowej, Straży Granicznej, z tytułu świadczeń otrzymywanych przez rencistów i emerytów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem pracy. Nie wykazuje się w zeznaniu rocznym również dochodów z odsetek opodatkowanych 19-proc. ryczałtem. Od tak określonej zasady istnieje jeden wyjątek, który określa opodatkowanie wspomnianych przychodów w zeznaniu rocznym. Stanie się tak wtedy, gdy płatnik nie pobierze od takich przychodów podatku. W zeznaniu rocznym wykazuje się należny zryczałtowany podatek dochodowy.
WAŻNE
Podatnicy uzyskujący przychody z innych źródeł od podmiotów niebędących płatnikami, którzy nie pobierają zaliczki na podatek dochodowy od dokonanych wypłat, powinni złożyć zeznanie podatkowe na druku PIT-36.
Wartość przychodu
Przychodami z innych źródeł są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Nie są to więc tylko pieniądze, ale też darmowe świadczenia wypłacane przez podmioty, które nie są zobowiązane jako płatnicy pobierać zaliczek na podatek. Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu,
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
• w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Sprzedaż samochodu
Inne źródło przychodu, które podatnik powinien sam wykazać w zeznaniu rocznym i opodatkować, stanowi dochód powstały z tytułu sprzedaży rzeczy, np. samochodu, przed upływem pół roku od ich nabycia. Źródłem przychodu jest odpłatne zbycie rzeczy – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie. Przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Do kosztów zbycia zalicza się faktyczną cenę, za jaką rzecz została nabyta, np. samochód (faktura zakupu, umowa cywilnoprawna), opłatę skarbową, jeżeli zostanie ona uiszczona przez sprzedającego oraz udokumentowane wydatki poniesione na samochód, w czasie jego posiadania takie jak np. zakup części zamiennych, remonty itp. Oznacza to, że trzeba będzie zapłacić podatek w przypadku sprzedaży samochodu przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, ale jedynie, gdy powstanie dochód ze sprzedaży. Gdy wystąpi strata z takiej sprzedaży, to nawet jeśli zbycie nastąpi przed upływem pól roku podatek nie będzie się należał.
W przypadku sprzedaży rzeczy ruchomej, np. samochodu, po upływie sześciu miesięcy od daty jej nabycia w drodze spadku, kupna i powstania z tego tytułu dochodu podatek nie wystąpi. Nie będzie też potrzeby wykazywania osiągniętego dochodu w zeznaniu rocznym.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PRZYKŁAD 1
Podatnik uczestniczył bezpłatnie w konferencji organizowanej przez Akademię Nauk Ekonomicznych. Świadczeniodawca wystawił fakturę z tytułu opłaty za udział w konferencji na kwotę 2500 zł. Stanowi to przychód podatnika, mimo że faktycznie nie otrzymał on tych pieniędzy. Akademia wystawiła podatnikowi informację PIT-8C, w której wykazała przychód w kwocie 2500 zł. Oznacza to, że podatnik powinien wykazać kwotę przychodu z informacji PIT-8C w zeznaniu rocznym i opodatkować łącznie z innymi dochodami uzyskanymi w danym roku.
PRZYKŁAD 2
Podatnik kupił na giełdzie samochód osobowy za 14 000 zł w czerwcu 2005 roku. W listopadzie 2005 roku sprzedał samochód, uzyskując z tego tytułu 17 500 zł. Dochód wyniósł więc 3500 zł. Ponieważ sprzedaż nastąpiła przed upływem pół roku od kupna, a podatnik uzyskał dochód, kwota 3500 zł powinna być opodatkowana w zeznaniu rocznym składanym do 2 maja 2006 r.
Zarząd wspólnot
Specyficznym przypadkiem, gdy otrzymane kwoty pieniężne należy doliczyć samodzielnie do przychodów w zeznaniu rocznym jest wynagrodzenie zarządu wspólnot mieszkaniowych. Zazwyczaj członkowie zarządu wspólnot mieszkaniowych wykonują swoje funkcje społecznie lub za niewielką odpłatnością. Zazwyczaj też nie łączy ich stosunek pracy lub zlecenie ze wspólnotą. W takim przypadku wspólnota nie występuje w stosunku do nich jako płatnik wypłacanego wynagrodzenia. Wynagrodzenie za pełnienie obowiązków członka zarządu wspólnoty mieszkaniowej nie jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście. Takim przychodem są tylko przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. Wspólnota mieszkaniowa nie posiada osobowości prawnej, a wskazany przepis dotyczy przychodów członków zarządu osób prawnych. Oznacza to, że wynagrodzenie członków zarządu wspólnoty mieszkaniowej należy zakwalifikować jako przychód z innych źródeł i uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym.
Odsetki za nieruchomość
Wśród dochodów, które sami musimy opodatkować w zeznaniu rocznym znajdują się odsetki wypłacane w związku ze sprzedażą nieruchomości z odroczoną cena zapłaty. Często się zdarza, że osoba kupująca nieruchomość (firma) płaci za nią ratami lub w określonych odstępach czasu, w zamian czego sprzedający (osoba fizyczna) otrzymuje odsetki.
Wypłacane odsetki nie są częścią ceny sprzedaży w związku z czym nie stanowią przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości lecz przychód z innych źródeł, który podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Obowiązkiem podatnika jest rozliczenie tych przychodów w zeznaniu podatkowym. W tym samym terminie podatnik powinien wpłacić różnicę między podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania, a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.
Podmioty dokonujące wypłaty należności lub spełniające świadczenia niepieniężne, kwalifikowane dla celów podatkowych do przychodów z innych źródeł, które nie pełnią wobec podatnika funkcji płatnika lub inkasenta, zobowiązane są do sporządzenia informacji o wysokości przychodów według wzoru PIT-8C.
Bogdan Świąder
bogdan.swiader@infor.pl