Pracownikowi, który ma co najmniej sześciomiesięczny ogólny staż pracy, przysługuje urlop wychowawczy w wymiarze trzech lat. Celem tego urlopu jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia. Jeżeli jednak ze względu na stan zdrowia dziecka, potwierdzony orzeczeniem o niepełnosprawności, wymagane jest sprawowanie nad nim dalszej opieki, pracownik ma prawo do dalszego urlopu wychowawczego w wymiarze trzech lat. Urlop ten może zostać wykorzystany do ukończenia przez niepełnosprawne dziecko 18 roku życia.
Urlop przysługuje zarówno matce, jak i ojcu dziecka. Uprawnieni są do niego również opiekunowie. Możliwe jest jednoczesne wykorzystywanie urlopu wychowawczego przez oboje rodziców i opiekunów. Okres wspólnego korzystania z urlopu nie może jednak przekraczać trzech miesięcy.
Urlop wychowawczy udzielany jest na wniosek pracownika. Wniosek powinien zostać złożony na dwa tygodnie przed terminem, w którym pracownik zamierza rozpocząć urlop. Od chwili złożenia wniosku aż do zakończenia urlopu pracownik podlega szczególnej ochronie. Pracodawca nie może mu wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Jeżeli jednak wniosek o urlop złożony został w okresie wypowiedzenia, to jest ono skuteczne z tym, że pracodawca zobowiązany jest udzielić urlopu wychowawczego do końca okresu wypowiedzenia. Wyjątkiem od szczególnej ochrony stosunku pracy pracownika w związku z korzystaniem przez niego z urlopu wychowawczego jest zwolnienie z powodu ogłoszenia upadłości bądź likwidacji pracodawcy, a także z tzw. przyczyn niedotyczących pracownika, np. likwidacja miejsca pracy. Są to sytuacje pozwalające na rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem. Urlop wychowawczy nie chroni również przed zwolnieniem dyscyplinarnym, oczywiście, jeżeli zachodzą ku niemu przesłanki.
Pracownik nie musi wykorzystywać urlopu jednorazowo. Urlop wychowawczy może być podzielony na kilka części, z tym że nie więcej niż na cztery. Po powrocie z urlopu pracownika należy zatrudnić na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie byłoby to możliwe, na stanowisku równorzędnym lub na innym odpowiadającym jego kwalifikacjom. Wynagrodzenie pracownika po powrocie z urlopu nie powinno być niższe od tego, jakie przysługiwało mu w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed urlopem.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy