Od kiedy awansował do rangi umowy nazwanej, prawa i obowiązki stron zostały nieomal zrównane. Niemniej finansujący, przygotowujący umowy, wykazują naturalną skłonność do wzmacniania swojej pozycji. Dla zniwelowania tej przewagi, korzystający przed podpisaniem gotowego dokumentu powinien zawsze dokładnie się z nim zapoznać i renegocjować niewygodne dla siebie zapisy. Każdy przedsiębiorca powinien też wiedzieć, że kodeks cywilny przynajmniej w kilku przypadkach wskazuje klauzule zakazane w umowie leasingu właśnie po to, by ustawowo chronić interesy leasingobiorców.
Strony umowy
Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać ją korzystającemu do używania albo używania i pobierania z niej pożytków przez czas oznaczony, zaś korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie w pieniądzu, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Obowiązki finansującego
Finansujący powinien wydać korzystającemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania mu przez zbywcę. Jest też obowiązany wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta. Nie odpowiada on wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku.
Jeżeli rzecz nie zostanie wydana korzystającemu w ustalonym terminie na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność, umówione terminy płatności rat pozostają niezmienione. Jeśli więc np. leasingowany samochód nie zostanie odebrany w terminie, leasingobiorca musi zapłacić należność wynikającą z umowy także za okres, w którym jeszcze z samochodu nie korzystał. Taka sytuacja nie przesuwa automatycznie ani terminu spłaty, ani nie wydłuża trwania umowy.
Korzystający powinien
Korzystający powinien używać rzecz i pobierać z niej pożytki w sposób określony w umowie leasingu, a kiedy umowa tego nie określa, w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Bez zgody finansującego korzystający nie może czynić w rzeczy zmian, chyba że wynikają one z przeznaczenia rzeczy.
Jeżeli korzystający narusza powyższe warunki, finansujący powinien udzielić mu upomnienia na piśmie. Gdy ono nie poskutkuje lub gdy leasingobiorca nie usunie zmian w rzeczy dokonanych bez uzgodnienia ich z leasingodawcą, ten może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia (art. 70911 k.c.).
Ważne jest też, że bez zgody finansującego korzystający nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej. Także gdy i ten punkt umowy zostanie naruszony, finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym.
Korzystający musi płacić raty w umówionych terminach. Gdy dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty, finansujący powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego jego upływu może wypowiedzieć leasing ze skutkiem natychmiastowym. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.
Reguły leasingu
Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym (z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania) oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.
Korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie rzeczy. Gdy po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, np. wskutek kradzieży lub zniszczenia, umowa leasingu wygasa. Wówczas finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a nieuiszczonych rat pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięciem umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.
W umowie leasingu zazwyczaj zastrzega się, że to korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu. Jeśli więc w umowie nie zostanie to uregulowane inaczej, na podstawie kodeksu cywilnego przyjmuje się, że koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.
Korzystający może żądać odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z przepisów prawa lub z umowy ze zbywcą. Bez zgłoszenia żądania przez korzystającego finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy. W takim przypadku umowa leasingu wygasa. Finansujący może wówczas także żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niewniesionych rat pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięciem umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.
Jeżeli finansujący zobowiązał się bez dodatkowego świadczenia przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie trwania leasingu, to korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w ciągu miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.
Podstawa prawna
- Art. 7091-70918ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).