Powyższą zmianę wprowadza przyjęta 5 sierpnia 2011 r. przezSenat nowelizacja ustawy z 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy osystemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz.U.Nr 71, poz. 609).
Osoby, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31sierpnia 2009 r. pobierały zasiłek macierzyński, zasiłek wwysokości zasiłku macierzyńskiego lub przebywały na urlopiewychowawczym i jednocześnie prowadziły działalność pozarolniczą lubwspółpracowały przy prowadzeniu takiej działalności, będąmogły skorzystać z umorzenia niektórych składek, należnychz tytułu prowadzenia tej działalności.
W związku z nieprawidłową, chociaż dosyć powszechnąinterpretacją przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,osoby te nie zawsze zgłaszały się do ubezpieczeń z tytułuprowadzenia działalności (lub współpracy) i nie opłacały należnychskładek z tego tytułu.
Od 1 września 2009 r. ustawodawca wprowadził możliwośćumorzenia należności składkowych powstałych w związku zpodleganiem obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułuprowadzenia pozarolniczej działalności w okresie pobierania zasiłkumacierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lubprzebywania na urlopie wychowawczym.
Pierwotnie wniosek mógł być złożony w terminie 12 miesięcyliczonych od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od 1 września 2009 r.do 1 września 2010 r. Obecna nowelizacja uchyla ten przepisi likwiduje ograniczenie terminu, w którym wniosek może zostaćzłożony.
Korzyści dla płatnika
Przedsiębiorcze matki zyskują bezterminowo możliwośćlikwidacji zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek orazodzyskania części składek prawidłowo wpłaconych na podstawieówcześnie obowiązujących przepisów.
Do jednostek terenowych ZUS wpłynęło po terminie 260wniosków. W wyniku nowelizacji należy spodziewać się, żewpłyną następne, jednak łącznie nie będzie to więcej niż kilkasetwniosków.
W związku z nową możliwością złożenia wniosku o umorzenieskładek warto przypomnieć podstawowe zasady abolicji.
W jakiej formie należy złożyć wniosek
Wniosek może być złożony w dowolnej formie spełniającejwymagania określone przepisami Kodeksu postępowaniaadministracyjnego. ZUS opracował wzór wniosku, ale jego użycie niejest obligatoryjne. Ma on tylko ułatwić proces wypełniania iskładania wniosku o umorzenie. Wzór wniosku jest dostępny w każdejterenowej jednostce organizacyjnej ZUS oraz na stronie internetowejZakładu http://www.zus.pl/.
We wniosku trzeba określić za kogo, z jakiego tytułu i jakienależności mają być umorzone.
Kto może złożyć wniosek o umorzenie składek
Umorzenie należności z tytułu składek może nastąpić wyłącznie nawniosek osoby uprawnionej do jego złożenia.
Do kręgu osób uprawnionych, w rozumieniu ustawy, zaliczasię:
• płatnika składek, który w okresie od 1 stycznia 1999 r.do 31 sierpnia 2009 r. zgłaszał ubezpieczonego podlegającegoobowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu ztytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przytej działalności i jednocześnie pobierającego zasiłek macierzyńskilub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego z innego tytułu(art. 3 ustawy zmieniającej ustawę systemową z 24 kwietnia 2009r.),
• płatnika składek, który w okresie od 1 stycznia 1999 r.do 31 sierpnia 2009 r. zgłaszał ubezpieczonego podlegającegoobowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu ztytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przytej działalności i jednocześnie przebywającego na urlopiewychowawczym (art. 4 ustawy zmieniającej ustawę systemową z 24kwietnia 2009 r.),
• osoba, która w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 marca2001 r. była wspólnikiem spółki cywilnej nie posiadając wpisu doewidencji działalności gospodarczej (art. 8 ustawy zmieniającejustawę systemową z 24 kwietnia 2009 r.) i jednocześnie pobierałazasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłkumacierzyńskiego albo przebywała na urlopie wychowawczym.
Za osobę współpracującą uprawniony do złożenia wniosku jestpłatnik składek.
Działalność w trakcie pobierania zasiłkumacierzyńskiego
Umorzenie dotyczy należności powstałych od stycznia 1999 r. dosierpnia 2009 r. z tytułu prowadzenia działalności lub współpracy,za okresy łączenia działalności z pobieraniem zasiłkumacierzyńskiego (lub w wysokości macierzyńskiego).
Umorzeniu podlegają:
• opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe,wypadkowe, Fundusz Pracy,
• nieopłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe,wypadkowe, Fundusz Pracy,
• opłacone składki na ubezpieczenie chorobowe,
• odsetki za zwłokę w części odpowiadającej kwocieumorzonych składek,
• opłata prolongacyjna w części odpowiadającej kwocieumorzonych składek.
Umorzeniu nie podlegają opłacone lubnieopłacone:
• należności z tytułu składek na ubezpieczeniezdrowotne,
• koszty egzekucyjne, które powstały w związku zdochodzeniem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczeniezdrowotne, Fundusz Pracy - za okres, za który składki podlegająumorzeniu,
• koszty upomnienia za okres, za który składki podlegająumorzeniu.
Działalność w trakcie przebywania na urlopiewychowawczym
Umorzenie dotyczy należności powstałych od stycznia 1999 r. dosierpnia 2009 r., należnych tytułu działalności lub współpracy przyniej, za okresy łączenia działalności z przebywaniem na urlopiewychowawczym.
Umorzeniu podlegają:
• w przypadku składek opłaconych: pobrane przez ZUS wokresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 sierpnia 2009 r. odsetki zazwłokę z tytułu nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczeniaemerytalne, rentowe i wypadkowe,
• w przypadku składek nieopłaconych:
- składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe,
- odsetki za zwłokę w części odpowiadającej kwocie umorzonychskładek,
- opłata prolongacyjna w części odpowiadającej kwocie umorzonychskładek.
Dodatkowo od 1 lutego 2011 r. osoby łączące wykonywaniedziałalności (lub współpracę) z urlopem wychowawczym mają możliwośćumorzenia:
• nieopłaconych należności z tytułu składek na FunduszPracy,
• opłaconych do 1 lutego 2011 r. odsetek od nieterminowouregulowanych składek na Fundusz Pracy.
Umorzeniu nie podlegają:
• opłacona opłata prolongacyjna,
• opłacone składki na Fundusz Pracy,
• opłacone należności z tytułu składek na ubezpieczeniezdrowotne,
• nieopłacone należności z tytułu składek na ubezpieczeniezdrowotne,
• koszty egzekucyjne, które powstały w związku zdochodzeniem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczeniezdrowotne, Fundusz Pracy - za okres, za który składki podlegająumorzeniu (opłacone i nieopłacone),
• koszty upomnienia za okres, za który składki podlegająumorzeniu (opłacone i nieopłacone).
Postępowanie wyjaśniające
Po złożeniu wniosku o umorzenie ZUS wszczyna postępowaniewyjaśniające, którego celem jest uzyskanie prawidłowych (zgodnych zówcześnie obowiązującymi przepisami) zapisów na koncie płatnika iubezpieczonego. Musi z nich wynikać podleganie ubezpieczeniomspołecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności (lubwspółpracy) w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, zasiłku wwysokości zasiłku macierzyńskiego lub przebywania na urlopiewychowawczym oraz kwota należnych z tego tytułu składek.Dokumentacja musi odzwierciedlać prawidłowy schemat podleganiaubezpieczeniom.
Umorzenie prawidłowo zaewidencjonowanych należności to dopierokolejny etap. Dlatego płatnik wnioskujący o umorzenie musi byćprzygotowany na konieczność złożenia dokumentacji korygującej zacały okres łączenia działalności z pobieraniem zasiłkumacierzyńskiego lub przebywania na urlopie wychowawczym.
Zagrożenie
W przypadku osób, które uzyskają decyzję o umorzeniu opłaconychskładek, składki, które zostały już przekazane do OFE, zostaną zfunduszu wycofane.
Kwoty, które ZUS ma zewidencjonować na koncie ubezpieczonego w Ifilarze (wyłącznie w przypadku osób pobierających zasiłekmacierzyński), nie będą podlegały podziałowi na część należną doZUS i do OFE. W przypadku umorzenia składek należnych za osobyprzebywające na urlopie wychowawczym składki na koncieubezpieczonego nie będą ewidencjonowane.
Z danych ZUS wynika, że w wyniku realizacji ustawy abolicyjnej z2009 r. zdecydowana większość decyzji o umorzeniu należnościskładkowych (71,76%) dotyczyła należności nieopłaconych. Natomiastspośród umorzonych należności opłaconych większość (66,21%) zostałazaliczona na poczet zaległych bieżących lub przyszłych składek, atylko 33,79% podlega zwrotowi. Średnia kwota składek umorzonych napodstawie wniosków złożonych do 1 września 2010 r. to 3808 zł.
Nowelizacja ustawy systemowej dotycząca abolicji dlaprzedsiębiorczych matek została opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 185 poz. 1095 i weszła wzycie z dniem ogłoszenia, tj. 6 wrzesnia 2011 r.
Podstawa prawna:
- ustawa z 28 lipca 2011 r.zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeńspołecznych oraz ustawy - Prawo bankowe oraz ustawę o zmianieustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy orazniektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw Nr 185 pozycja 1095 z 6 września2011 r.)