Pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Ubezpieczenie to trwa od dnia nawiązania stosunku pracy, do dnia jego ustania. Zatem rozwiązanie umowy o pracę powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego. Nie oznacza to jednak, że po utracie pracy nie można otrzymać świadczeń z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby. Warto wiedzieć, że na ustalenie prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia (ubezpieczenia chorobowego) nie ma wpływu przyczyna rozwiązania stosunku pracy.
Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego można nabyć w dwóch sytuacjach - gdy niezdolność do pracy powstanie podczas zatrudnienia i trwa po ustaniu stosunku pracy oraz gdy niezdolność do pracy powstanie już po rozwiązaniu umowy.
Choroba w czasie umowy
Prawo do zasiłku chorobowego, gdy niezdolność powstała w czasie ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie po jego ustaniu, za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego ustala i zasiłek ten wypłaca oddział ZUS, właściwy według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do zasiłku.
Jeżeli zatem pracownik zachoruje w czasie trwania stosunku pracy i choruje bez przerwy po jego rozwiązaniu, wówczas pracodawca, który jest płatnikiem świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, wypłaca pracownikowi należne świadczenie - wynagrodzenie za czas choroby na podstawie art. 92 kodeksu pracy albo zasiłek chorobowy, do dnia rozwiązania umowy o pracę włącznie. Po wypłacie przysługującego świadczenia pracodawca pozostawia w dokumentacji zasiłkowej kserokopię zaświadczenia lekarskiego (druk ZUS ZLA), a oryginał tego zaświadczenia przekazuje do oddziału ZUS, właściwego według miejsca zamieszkania pracownika.
PRZYKŁAD: NIEPRZERWANA CHOROBA
pracownikiem rozwiązano umowę o pracę 31 maja 2008 r. W czasie trwania zatrudnienia pracownik zachorował i przedłożył pracodawcy zwolnienie lekarskie na okres od 23 maja do 11 czerwca 2008 r. Pracodawca wypłacił pracownikowi zasiłek chorobowy za okres od 23 do 31 maja 2008 r. Natomiast za okres od 1 do 11 czerwca 2008 r. (za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego) zasiłek chorobowy wypłacił oddział ZUS, właściwy według miejsca zamieszkania uprawnionego.
Wyjaśnić trzeba, że ubezpieczony, który był pracownikiem, ma prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, nawet jeżeli w danym roku kalendarzowym nie wykorzystał całego limitu 33 dni, za które przysługuje wynagrodzenie za okres choroby na podstawie art. 92 kodeksu pracy.
PRZYKŁAD: ZASIŁEK PO USTANIU ZATRUDNIENIA
Pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby po raz pierwszy w 2008 r. w okresie od 7 do 18 kwietnia (12 dni) i otrzymała z tego tytułu wynagrodzenie za czas choroby. Następnie chorowała od 28 maja do 8 czerwca 2008 r. Ponieważ z pracownicą rozwiązano umowę o pracę z dniem 31 maja 2008 r., pracodawca dokonał wypłaty wynagrodzenia za czas choroby za okres od 28 do 31 maja 2008 r. (4 dni). Natomiast zasiłek chorobowy za okres od 1 do 8 czerwca 2008 r. wypłacił oddział ZUS, właściwy według miejsca zamieszkania uprawnionej.
Zasiłek po rozwiązaniu umowy
Zasiłek chorobowy przysługuje również, gdy niezdolność do pracy powstanie po ustaniu zatrudnienia (ubezpieczenia chorobowego). Jednak wówczas warunkiem otrzymania zasiłku jest powstanie tej niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia i trwanie tej niezdolności bez przerwy co najmniej 30 dni.
PRZYKŁAD: CZAS POWSTANIA I TRWANIA CHOROBY
Z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę 30 kwietnia 2008 r. Po ustaniu zatrudnienia osoba ta była chora od 2 do 4 maja 2008 r. (3 dni) i od 9 maja do 14 czerwca 2008 r. (37 dni) i wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego do oddziału ZUS właściwego według swojego miejsca zamieszkania. Oddział ZUS:
• odmówi wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 2 do 4 maja 2008 r., ponieważ niezdolność do pracy, pomimo że powstała w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, nie trwała bez przerwy co najmniej 30 dni,
• wypłaci zasiłek chorobowy za okres od 9 maja do 14 czerwca 2008 r., ponieważ niezdolność do pracy powstała w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia i trwała bez przerwy co najmniej 30 dni.
O zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia może wystąpić także osoba, która stała się niezdolna do pracy z powodu choroby nie później niż w ciągu trzech miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Dotyczy to jednak choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby. W tym przypadku niezdolność do pracy z powodu choroby musi trwać także nieprzerwanie co najmniej 30 dni. W zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA taką niezdolność do pracy lekarz wystawiający to zaświadczenie oznacza kodem literowym E.
Podstawa wymiaru zasiłku
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia nie może być wyższa od kwoty 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych. Kwota ta jest ustalana miesięcznie na okres trzech miesięcy, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału. W I kwartale 2008 r. wynosi 2983,98 zł. Jeżeli zatem pracownik zachorował w czasie trwania zatrudnienia i niezdolność do pracy trwa nadal po jego ustaniu, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego po ustaniu zatrudnienia stanowi albo ta sama podstawa wymiaru, którą płatnik ustalił dla celów wypłaty wynagrodzenia za czas choroby/zasiłku chorobowego w czasie trwania zatrudnienia, albo podstawa wymiaru ograniczona do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, obliczona według podanych wyżej zasad.
PRZYKŁAD: OGRANICZENIE PODSTAWY WYMIARU ZASIŁKU
29 lutego 2008 r. rozwiązano z pracownikiem umowę o pracę. W czasie trwania zatrudnienia pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby - 25 lutego 2008 r. i niezdolność ta trwała do 4 kwietnia 2008 r. Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi wynagrodzenia za czas choroby za okres od 25 do 29 lutego 2008 r. ustalono z uwzględnieniem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od lutego 2007 r. do stycznia 2008 r. Podstawa ta wynosiła 240 proc. przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia od 1 marca do 4 kwietnia 2008 r. będzie obliczona po jej ograniczeniu do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za IV kwartał 2007 r.
Brak prawa do zasiłku.
Za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (po rozwiązaniu umowy) zasiłek chorobowy nie przysługuje osobie, która:
• ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (zasada ta nie ma zastosowania do osób niezdolnych do pracy uprawnionych do renty wypłacanej na podstawie przepisów prawa cywilnego, np. renty wyrównawczej, renty socjalnej),
• jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
• nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego w czasie trwania ubezpieczenia z powodu nieprzepracowania wymaganego okresu (w przypadku pracowników 30 dni).
Prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu stosunku pracy (powstałej zarówno w czasie jego trwania, jak i po ustaniu), również gdy po ustaniu ubezpieczenia kontynuowana jest lub została podjęta działalność zarobkowa stanowiąca tytuł do objęcia tej osoby ubezpieczeniem chorobowym. Zasiłek chorobowy nie przysługuje także w przypadku, gdy podjęta działalność, mimo że nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniem chorobowym, zapewnia prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.
Z powyższego wynika, że zasiłku chorobowego po ustaniu stosunku pracy nie otrzyma m.in. osoba, która wykonuje pozarolniczą działalność, inne zatrudnienie, podjęła działalność zarobkową uprawniającą do uposażenia, nabyła prawo do stypendium sportowego.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje także za okres niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku.
PRZYKŁAD: BRAK PRAWA DO ZASIŁKU
Pracownik jednocześnie prowadził działalność pozarolniczą. Zatrudnienie ustało 31 maja 2008 r., a od 4 czerwca 2008 r. do 11 lipca 2008 r. osoba ta był chora. Za okres tej choroby nie otrzyma ona prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia, gdyż nadal kontynuowana jest działalność pozarolnicza. Prawo do zasiłku chorobowego może być ustalone z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, jeżeli z tego tytułu osoba ta podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i spełniony jest warunek posiadania okresu ubezpieczenia przez co najmniej 180 dni.
Ważne!
Zasiłek jest obniżany o 25 proc. w razie nieterminowego złożenia w ZUS zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy. Gdy niezdolność ta jest orzeczona więcej niż jednym zaświadczeniem, termin siedmiu dni liczy się od daty wystawienia tego zaświadczenia, z którego wynika, że nieprzerwana niezdolność do pracy trwa łącznie co najmniej 30 dni
ANETA MAJ
gp@infor.pl
Podstawa prawna
• Art. 7, 13, 46 i 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).