ŚWIĄT NIE TRZEBA ODPRACOWYWAĆ

Ewa Wronikowska

9 listopada 2006 r. Senat przyjął bez poprawek uchwaloną przez Sejm 18 października 2006 r. ustawę o zmianie ustawy – Kodeks pracy. Ustawa ta zmienia przepisy o czasie pracy – w art. 130 § 2 uchyla zdanie drugie.

Ustawa z 18 października 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy w art. 1 wskazuje, że:

„w ustawie z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 130 w § 2 uchyla się zdanie drugie (...)”

W odniesieniu do zagadnień związanych z czasem pracy jest to jedyna zmiana. Jest ona dość drobna pod względem redakcyjnym jednakże w konsekwencji zmierza do zmiany zasad ustalania obowiązującego pracownika wymiaru czasu pracy, które są uregulowane przepisami wskazanego art. 130 k.p.

Obecnie jeszcze – do czasu wejścia przedmiotowej ustawy w życie – wymiar czasu pracy ustala się:

• mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie

• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku.

Ustalony w powyższy sposób wymiar czasu pracy obniża się o 8 godzin z tytułu święta przypadającego w innym dniu niż niedziela. Jeżeli jednak w tygodniu obejmującym 7 dni od poniedziałku do niedzieli wystąpią 2 święta w inne dni niż niedziela, obniżenie wymiaru czasu pracy o 8 godzin następuje z tytułu jednego z tych świąt.

W praktyce w jednym tygodniu kalendarzowym 2 święta mogą wystąpić w maju (1 i 3 maja) oraz w grudniu (25 i 26 grudnia). Jeżeli żadne z nich nie „nałoży się” na niedzielę, to wymiar czasu pracy w każdym z tych miesięcy jest obniżany o 8, nie zaś o 16 godzin, a w roku o 16 godzin, nie zaś o 32 godziny. To zaś powoduje, że pracownik nie ma zapewnionych w niektórych latach kalendarzowych 52 dni wolnych od pracy, które to prawo wynika z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy.

Tego rodzaju sytuacja polegająca na wystąpieniu w roku kalendarzowym dwóch tygodni z dwoma świętami w inne dni niż niedziela wystąpiła po raz pierwszy w 2006 r. Będzie miała miejsce także w latach 2007, 2008, 2012, 2013, 2014. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 130 k.p. wymiar czasu pracy w skali roku byłby pomniejszany jedynie o 16 godzin, nie zaś o 32 godziny. W konsekwencji liczba dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy wyniesie 50 dni, co w praktyce oznacza dwie soboty robocze (dla pracowników zwyczajowo korzystających z soboty, jako dnia wolnego z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy).

Jeżeli natomiast w danym roku kalendarzowym wystąpi jeden tydzień z dwoma świętami w inne dni niż niedziela (co nastąpi w 2009 i 2015 roku) – wówczas wymiar czasu pracy w skali roku zostanie pomniejszony o 8 godzin, nie zaś o 16 godzin. W konsekwencji liczba dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy wyniesie 51 dni, co w praktyce oznacza jedną sobotę roboczą (dla pracowników zwyczajowo korzystających z soboty jako dnia wolnego z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy).

A zatem w jeszcze obecnym stanie prawnym liczba dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy waha się w roku kalendarzowym od 50 do 52 takich dni. Jest ona zależna od tego, czy w danym roku kalendarzowym występują tygodnie z dwoma świętami w inne dni niż niedziela, czy też takich tygodni nie ma.

Wskazana nowelizacja Kodeksu pracy uchyla przepis art. 130 § 2 zdanie drugie, w którym uregulowano zasadę pomniejszania wymiaru czasu pracy jedynie o 8 godzin, jeżeli w jednym tygodniu kalendarzowym występują dwa święta i żadne z nich nie przypada w niedzielę. Konsekwencją zmiany będzie zatem pomniejszanie wymiaru czasu pracy o 8 godzin w każdym przypadku wystąpienia w okresie rozliczeniowym święta w innym dniu niż niedziela.

Zmiana przepisów Kodeksu pracy zapewnia zatem korzystanie przez pracowników z 52 dni wolnych od pracy w roku kalendarzowym z tytułu zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, a także usunie wątpliwości powstające na tle obecnie obowiązującego stanu prawnego często wskazujące na obowiązek pracownika odpracowywania jednego lub dwóch świąt w skali roku (takie stanowisko prezentowało MPiPS).

Wejście zmiany w życie

W uchwalonej ustawie w art. 4 wskazano, że ustawa wchodzi w życie 30 listopada 2006 r. (na obecnym etapie legislacyjnym warunkiem jej wejścia w życie jest podpisanie przez prezydenta oraz opublikowanie). Oznacza to, że w roku 2006 liczba dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy wyniesie 51 dni, gdyż wymiar czasu pracy obowiązujący w grudniu trzeba będzie już ustalić z zastosowaniem nowych regulacji prawnych, czyli obniżyć o 16 godzin z tytułu dwóch dni świątecznych, nie zaś o 8 godzin, jak wymagają tego obecnie obowiązujące przepisy. W efekcie liczba dni wolnych z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy za rok 2006 wzrośnie o 1, czyli wyniesie 51 dni, nie zaś 50, jak to wynika z dotychczasowego stanu prawnego.

Warto także zwrócić w tym przypadku uwagę na art. 2 uchwalonej ustawy, który ma charakter przejściowy. Zgodnie z nim zmniejszenie wymiaru czasu pracy w okresie rozliczeniowym obejmującym grudzień 2006 r. nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia za pracę wypłacanego pracownikowi za ten okres. Wynagrodzenie takie przysługuje za liczbę godzin pracy ustaloną na podstawie art. 130 k.p. w dotychczasowym brzmieniu.

Oznacza to, że w sytuacji gdy wynagrodzenie pracownika jest kształtowane za pomocą metody czasowej na podstawie stawki godzinowej, obniżenie wymiaru czasu pracy w grudniu w związku z wejściem w życie przedmiotowej ustawy nie może pociągać za sobą proporcjonalnego obniżenia wynagrodzenia.

Przykład

Wynagrodzenie zasadnicze pracownika ustalane jest na podstawie metody czasowej – 30 zł za godz. W grudniu 2006 r. na podstawie niezmienionego brzmienia art. 130 § 2 k.p. miałby pracować 160 godz. (4 tyg. x 40 = 160 godz. + 8 godz. z tytułu 29.12. – 8 godz., z tytułu 25 i 26 XII = 160 godz.), natomiast po wejściu w życie przedmiotowej ustawy – 152 godz. (4 tyg. x 40 = 160 godz. + 8 godz. z tytułu 29.12. – 8 godz. z tytułu 25.12. – 8 godz. z tytułu 26.12. = 152 godz.). Zakładając, że pracownik nie będzie korzystał ze zwolnień w pracy w grudniu 2006 r., jego wynagrodzenie po wymiarze 160 godzin powinno wynieść 4800 zł brutto (160 godz. x 30 zł). Po wejściu w życie ustawy nowelizującej Kodeks pracy w grudniu 2006 r. pracownik musi otrzymać kwotę 4800 zł, mimo że przepracuje tylko 152 godz. Zgodnie z obliczeniami powinien otrzymać 4560 zł brutto (152 godz. x 30 zł). Przytoczony art. 2 ustawy z 18 października zakazuje jednak pracodawcom dokonywania wskazanego obniżenia.

Ten zakaz obniżania wynagrodzenia mimo niższego wymiaru czasu pracy odnosi się wyłącznie do wynagrodzenia wypłacanego w grudniu 2006 r.

Ewa Wronikowska