Konieczne jest połączenie dwóch systemów orzecznictwa prowadzonego przez ZUS i powiatowe zespoły ds. orzecznictwa o niepełnosprawności. Pozwoli to na uszczelnienie systemu rentowego – wynika z najnowszego raportu Najwyższej Izby Kontroli.
Na przełomie lat 2004/2005 przeprowadzono kontrole systemu przyznawania rent.
Według Piotra Kownackiego, wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, obecnie osoba, której lekarz orzecznik ZUS nie przyzna renty z tytułu niezdolności do pracy, na podstawie tych samych dokumentów otrzymuje korzystne dla siebie orzeczenie wydane przez powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności.
– Dzięki temu osoba taka ma możliwość korzystania ze świadczeń wypłacanych przez ośrodki pomocy społecznej – dodaje wiceprezes NIK.
Z ustaleń kontroli wynika także, że lekarze orzecznicy ZUS praktycznie nie kierują na rehabilitację osób niezdolnych do pracy.
Bez rehabilitacji
Z powodu niewykorzystania środków przeznaczonych na ten cel, tylko w ubiegłym roku kwota ta została zmniejszona o jedną piątą. Organ rentowy nie wyciąga także żadnych konsekwencji wobec 19 proc. ubezpieczonych, którzy mimo posiadania takiego skierowania nie stawili się w ośrodkach rehabilitacyjnych. Osoby te nadal bowiem otrzymywały świadczenia rentowe w dotychczasowej wysokości.
– Brak standardów w orzecznictwie o niezdolności do pracy powoduje, że osoby w podobnym stanie zdrowia są odmiennie traktowane przez lekarzy orzeczników w różnych oddziałach ZUS – dodaje Lech Rejnus, dyrektor Departamentu Pracy Spraw Socjalnych i Zdrowia NIK. – To powoduje, że ZUS przegrywa od 16 do 50 proc. spraw sądowych w zależności od regionu kraju.
Kontrolerzy stwierdzili także, że w ponad 60 proc. zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności objętych kontrolą przez NIK lekarze nie mieli kwalifikacji wymaganych przepisami lub nie posiadali dokumentów uprawniających do orzekania.
Bez kwalifikacji
W ponad 70 proc. badanych jednostkek przewodniczącym składu orzekającego był specjalista z dziedziny niemającej nic wspólnego ze schorzeniem starającego się o rentę. Postępowanie takie jest niezgodne z aktami wykonawczymi do ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).
W ocenie NIK na jakość orzeczeń ma wpływ niewłaściwy nadzór nad orzecznictwem sprawowany przez Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.
Bożena Wiktorowska