Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługują świadczenia określone w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Świadczenia te przysługują nie od pracodawcy, lecz od ZUS. Czy można żądać od pracodawcy odszkodowania w wysokości przekraczającej wysokość świadczeń z ZUS?
Płacenie składek na
ubezpieczenia wypadkowe należy do obowiązków pracodawcy jako podmiotu ponoszącego ryzyko prowadzenia zakładu pracy. Składki na ubezpieczenia wypadkowe zasilają fundusz wypadkowy, z którego wypłacane są świadczenia określone w ustawie wypadkowej, w tym jednorazowe
odszkodowanie czy
renta z tytułu niezdolności do pracy. W razie zaistnienia wypadku przy pracy może się okazać, że świadczenia, które
pracownik otrzymał na podstawie ustawy wypadkowej od
ZUS, nie pokrywają poniesionej przez pracownika szkody. W tym przypadku pracownik może żądać od pracodawcy odszkodowania uzupełniającego, na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Na taką możliwość wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego (np. wyrok SN z 29 lipca 1998 r. II UKN 155/98). Pracodawca będzie przy tym odpowiadał za powstałą szkodę o tyle, o ile pracownik udowodni istnienie przesłanek tej odpowiedzialności. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu spoczywa bowiem na pracowniku. Pracownik musi zatem udowodnić istnienie szkody, związek przyczynowy pomiędzy powstaniem szkody a zdarzeniem stanowiącym wypadek przy pracy oraz - z reguły - winę pracodawcy. W przypadku wypadków przy pracy zawinionym działaniem lub zaniechaniem pracodawcy jest najczęściej naruszenie przepisów bhp. W określonych przypadkach
odpowiedzialność pracodawcy może opierać się na zasadzie ryzyka, która charakteryzuje się uniezależnieniem odpowiedzialności od winy sprawcy.
W każdym wypadku odszkodowanie, jakiego może domagać się pracownik od pracodawcy na podstawie kodeksu cywilnego, ma charakter uzupełniający. Oznacza to, że pracownik może wystąpić z takim żądaniem dopiero po uzyskaniu świadczeń przysługujących na podstawie ustawy wypadkowej.
Niezależnie od świadczeń przysługujących pracownikowi na podstawie ustawy wypadkowej pracownik może żądać od pracodawcy odszkodowania na podstawie kodeksu pracy. Zgodnie z art. 2371 par. 2 k.p. pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.
AGNIESZKA LECHMAN-FILIPIAK
radca prawny Kancelaria Linklaters