Czy posiedzenia sądów są jawne, podobnie jak rozprawy?

fot. shutterstock / ShutterStock
Siedmiu sędziów Izby Karnej Sądu Najwyższego ma wkrótce zdecydować, czy posiedzenia sądów są z zasady jawne dla publiczności - tak jak i same rozprawy.

O rozstrzygnięcie wystąpił I prezes Sądu Najwyższego Stanisław Dąbrowski, powołując się na rozbieżności w orzecznictwie SN i sądów powszechnych w tej kwestii.

Rozprawy, podczas których sądzone są osoby oskarżone, z zasady są jawne (ich utajnienia są wyjątkiem). W kodeksie postępowania karnego nie uregulowano zaś jednoznacznie kwestii jawności posiedzeń, podczas których sądy rozstrzygają kwestie np. aresztu tymczasowego, umorzenia procesu, zażaleń na odmowę wszczęcia śledztwa itp. Reporterzy sądowi są często wypraszani z tych posiedzeń, tak jak i publiczność, w tym nawet przedstawiciele Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

W swym wniosku sędzia Dąbrowski przypomniał, że SN w marcu 2004 r. uznał, iż brak w Kpk unormowań co do jawności posiedzeń nie oznacza, że są one niejawne, a więc niedostępne dla uczestników postępowania i publiczności. Kpk określa jedynie podmioty, które mają prawo lub obowiązek wziąć udział w posiedzeniu. Według ówczesnego stanowiska SN, każde posiedzenie sądu jest dostępne nie tylko dla stron postępowania, ale także dla publiczności, których obecności - w przeciwieństwie do postępowania cywilnego - nie wyłącza żaden przepis karnej ustawy procesowej. SN uznał wtedy, że jawność rozprawy i posiedzenia jest co do istoty taka sama, a wyłączenie jawności posiedzenia może nastąpić w tych samych wypadkach, gdy wyłącza się jawność rozprawy.

Dąbrowski podkreślił, że różne sądy w kraju wiele razy wyrażały odmienne stanowisko, uznając iż atrybut jawności wiąże się wyłącznie z rozprawą sądową. Np. w 2010 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach odmówił wyrażenia zgody na udział w posiedzeniu osób trzecich w sprawie skargi na przewlekłość śledztwa. Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ we wrześniu 2011 r. uniemożliwił obecność oskarżonego na posiedzeniu. Jawność posiedzenia wobec przedstawicieli związków zawodowych i delegata HFPC ograniczono w 2008 r., gdy Sąd Okręgowy w Zamościu powołał się na tajemnicę prowadzonego śledztwa. I prezes SN przypomniał, że wiele sądów ogranicza udział w posiedzeniach przedstawicieli radia, telewizji i prasy.

I prezes argumentuje, że skoro w konstytucji zagwarantowano jawność rozpatrzenia sprawy sądowej, to wtórne znaczenie powinno mieć, czy następuje to na rozprawie, czy na posiedzeniu; a wymóg jawności odnieść należy także do posiedzeń. Jego zdaniem podobne znaczenie należy nadać Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, która zapewnia jawne rozpatrzenie kwestii zasadności oskarżenia w sprawie karnej.

Dąbrowski uważa za zasadne przyjęcie, że jawne są te posiedzenia, których przedmiotem jest kwestia odpowiedzialności karnej sprawcy lub kwestia dopuszczalności procesu. Według niego te kryteria spełniać mogą też posiedzenia dotyczące: umorzenia postępowania, warunkowego umorzenia postępowania, skazania bez rozprawy, wniosku o dobrowolne poddanie się karze, wniosku państwa obcego o wydanie osoby ściganej oraz dostosowania orzeczenia sądu obcego państwa do polskiego prawa.

Według Dąbrowskiego pewne wątpliwości mogą zaś dotyczyć posiedzeń, co do których ustawodawca wyłączył udział stron, np. przesłuchania świadka incognito, kwestii zgody sądu na podsłuch, spraw z trybu uproszczonego i nakazowego, kwestii odrzucenia kasacji czy wznowienia procesu.

Dąbrowski podkreśla, że w przygotowanym przez komisję kodyfikacyjną prawa karnego projekcie nowelizacji Kpk proponuje się zasadę jawności posiedzeń m.in. ws. umorzenia procesu, poddania się karze, posiedzeń pojednawczych, spraw o ekstradycję.

Infor.pl
Problemy z zasiłkami przedsiębiorców. ZUS odmawia wypłaty. Rzecznik MŚP interweniuje
29 maja 2025

Do końca 2021 roku brak opłaty składki chorobowej w terminie albo opłacenie jej w niepełnej wysokości skutkowało automatyczną utratą ubezpieczenia chorobowego przez przedsiębiorcę. Obecnie przepisy zostały zmienione i nie dochodzi do tego, jeśli niedopłata wynosi do 1% minimalnego wynagrodzenia. Aktualnie, mimo zmiany przepisów, ZUS odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, gdy przedsiębiorcy nie podlegali ubezpieczeniu chorobowemu w okresie przed 2022 r. Rzecznik MŚP interweniuje.

Kto i kiedy może ponieść odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość spółki handlowej (np. sp. z o.o.)
29 maja 2025

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki handlowej to obowiązek, który spoczywa na barkach między innymi członków zarządu i likwidatorów. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki jest przestępstwem, które zostało uregulowane nie w Kodeksie karnym, a w Kodeksie spółek handlowych.

Co z polskim PKB? Prognoza jest jednoznaczna
29 maja 2025

Polska gospodarka ma się nieźle – według analityków wzrost PKB wyniesie 3,5 proc. w 2025 roku i 3,4 proc. w 2026. Eksperci podkreślają, że nasz kraj pozostaje jednym z liderów wzrostu w UE. Wsparciem będą spadająca inflacja i rosnące realne dochody. Nie brakuje jednak wyzwań – słaby eksport, niedobór siły roboczej i napięcia handlowe z USA mogą osłabić ten pozytywny trend.

Komunikat ZUS: 2 czerwca 2025 r. mija ważny termin dla przedsiębiorców. Chodzi o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej
29 maja 2025

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina przedsiębiorcom, że do 2 czerwca 2025 r. należy zweryfikować i odesłać przez PUE/eZUS wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej.

ZUS odbiera zasiłki za błędy dotyczące składek sprzed 2022 roku – Rzecznik MŚP interweniuje
29 maja 2025

Do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wpływa coraz więcej dramatycznych spraw dotyczących decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w których organ odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, wskazując, że przedsiębiorcy nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu za okres sprzed 2022 roku.

ZFŚS: Do 31 maja 2025 r. pracodawcy muszą przekazać 75% odpisu – co warto wiedzieć?
29 maja 2025

Do 31 maja 2025 r. pracodawcy mają czas na przekazanie 75 proc. odpisu na na rachunek bankowy Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Kto ma obowiązek tworzenia ZFŚS? Jak nalicza się odpisy podstawowe?

Szczególne przypadki odwołania dyrektora szkoły w trakcie roku szkolnego
29 maja 2025

Odwołanie dyrektora placówki bez wypowiedzenia w trakcie roku szkolnego możliwe jest tylko w sytuacjach wyjątkowych i nagłych, które mogą zdestabilizować jej funkcjonowanie. W takim przypadku reakcja organu prowadzącego szkołę musi być natychmiastowa.

Nocna prohibicja – jakich błędów unikać przy podejmowaniu uchwały
29 maja 2025

Rady gmin mają możliwość wprowadzenia ograniczeń w godzinach nocnej sprzedaży napojów alkoholowych. Jednak, aby skutecznie podjąć w tym zakresie uchwałę, muszą przestrzegać określonych zasad. Jakie błędy gminy popełniają najczęściej?

Podatnik zapłacił zaległy podatek ale nie zatrzymało to egzekucji. Urząd skarbowy wykorzystał pomyłkę w przelewie. Winą obarczył podatnika i automatyzację systemu
29 maja 2025

Absurdów podatkowych nie brakuje. Dla przykładu można podać historię przedsiębiorcy, który nie uregulował w terminie podatku, za co otrzymał upomnienie z urzędu skarbowego. Dokonując wpłaty, popełnił niezamierzony błąd, który spowodował kolejne konsekwencje. W efekcie na jego koncie jednocześnie wystąpiła niedopłata i nadpłata podatku. Ministerstwo Finansów, komentując ww. sprawę, wskazuje obowiązujące przepisy, zaś eksperci przekonują, że urzędnicy mogli zachować się inaczej. Resort zaznacza, że proces obsługi wpłat podatników jest zautomatyzowany, a w opisywanej sytuacji nie można mówić o błędzie systemowym. Wśród znawców tematu nie brakuje opinii, że zbyt sztywne przepisy i procedury podatkowe mogą właściwie stanowić pułapkę dla przedsiębiorców.

300 zł na wyprawkę szkolną w roku szkolnym 2025/2026 dla uczniów w wieku do 24 r.ż. Świadczenie przyznawane jest bez względu na dochód
29 maja 2025

Rodzice i opiekunowie mogą ubiegać się o świadczenie "Dobry start", które wynosi 300 zł i przysługuje na każde uczące się dziecko w wieku od 7 do 20 lat. W przypadku dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności, wsparcie przysługuje aż do ukończenia 24. roku życia.

pokaż więcej
Proszę czekać...