Działalność obejmującą rozbiórkę obiektów budowlanych, a także zasady działania organów administracji publicznej w tej materii normuje ustawa Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016, z późn. zm.).
Roboty budowlane
Zgodnie z art. 28 tejże ustawy roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, a w związku z tym, iż przez roboty budowlane rozumie się także rozbiórkę, należy wskazać, iż również rozbiórkę można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji administracyjnej, wydanej przez właściwy organ, zezwalającej na jej prowadzenie. Prace zabezpieczające i rozbiórkowe można jednak w pewnych okolicznościach rozpocząć przed uzyskaniem ostatecznej decyzji pozwalającej na rozbiórkę lub przed zgłoszeniem rozbiórki – jeśli nie jest wymagane wydanie pozwolenia, a jedynie zgłoszenie – jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia.
Należy pamiętać, że rozpoczęcie takich robót w omawianym przypadku nie zwalnia od obowiązku bezzwłocznego uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub dokonania zgłoszenia o zamierzonej rozbiórce obiektu budowlanego. Ponadto ustawa Prawo budowlane wskazuje także sytuacje, w których wbrew generalnej zasadzie, pozwolenie na rozbiórkę nie jest w ogóle wymagane. Brak konieczności uzyskania pozwolenia dotyczy wyłącznie obiektów i urządzeń budowlanych, na budowę których nie jest wymagane pozwolenie na budowę, jeżeli nie podlegają ochronie jako zabytki oraz rozbiórki budynków i budowli – niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych ochroną konserwatorską o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości. W tym ostatnim przypadku rozbiórka wymaga jednak uprzedniego zgłoszenia właściwemu organowi, w którym należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót. Zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych, a do ich wykonywania można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia.
Ponadto właściwy organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na rozbiórkę obiektu niewpisanego do rejestru zabytków oraz nieobjętego ochroną konserwatorską – o wysokości poniżej 8 metra, którego odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości, czyli obiektu, dla którego, co do zasady wystarczające jest jedynie zgłoszenie, jeżeli rozbiórka tego obiektu może wpłynąć na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu środowiska lub wymaga zachowania warunków, od których spełnienia może być uzależnione prowadzenie robót związanych z rozbiórką.
Zobacz: Co to jest pozwolenie na budowę?
POBIERZ WZÓR: Umowa o roboty budowlane
Wniosek o pozwolenie na rozbiórkę
Należy również zwrócić uwagę, że właściwy organ może żądać, ze względu na bezpieczeństwo ludzi lub mienia, przedstawienia danych o obiekcie budowlanym lub danych dotyczących prowadzenia robót rozbiórkowych. Do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę, który można sporządzić własnoręcznie, bądź skorzystać z przygotowanych formularzy, należy dołączyć: zgodę właściciela obiektu, szkic usytuowania obiektu budowlanego, opis zakresu i sposobu prowadzenia robót rozbiórkowych, opis sposobu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia, pozwolenia, uzgodnienia lub opinie innych organów, a także inne dokumenty, wymagane przepisami szczególnymi (nie dotyczy to uzgodnienia i opinii uzyskiwanych w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000). W zależności od potrzeb należy dołączyć także projekt rozbiórki obiektu. W przypadku pozwolenia na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków może być ono wydane dopiero po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków. W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na rozbiórkę obiektów budowlanych w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych. Należy pamiętać także o tym, że przebieg rozbiórki dokumentuje się w postaci dziennika rozbiórki, do którego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy prawo budowlane dotyczące dziennika budowy.
Zobacz serwis: Nieruchomości
Ustawa przewiduje także sytuacje, w których właściwy organ nakaże w drodze decyzji rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie lub wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę. Od tego generalnego przepisu ustawa także przewiduje wyjątki. Jeśli chodzi o samo wykonywanie zadań z zakresu administracji architektoniczno – budowlanej, to należy wskazać, że zadania przewidziane w ustawie wykonują starosta, wojewoda oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. Do ich podstawowych obowiązków należy w szczególności wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach określonych w ustawie, czyli także w kwestii wydania decyzji administracyjnej pozwalającej na rozbiórkę. Starosta jest organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszego stopnia, natomiast wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia w stosunku do starosty. Oznacza to, że wniosek o wydanie decyzji w sprawie pozwolenia na rozbiórkę, lub zgłoszenia rozbiórki dokonujemy w starostwie powiatowym miejsca położenia nieruchomości, której rozbiórka dotyczy. W przypadku, gdy nieruchomość, położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości. Właściwy organ ma 65 dni na wydanie decyzji w sprawie pozwolenia. Do terminu tego nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa do dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony, albo z przyczyn niezależnych od organu.
Zobacz serwis: Powiat
Odwołanie wnosi się do wojewody, za pośrednictwem starosty, który wydał decyzję w sprawie pozwolenia na rozbiórkę, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu, natomiast wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. O wniesieniu odwołania organ który wydał decyzję zawiadamia strony.
W sprawach o wydanie decyzji administracyjnej dotyczącej pozwolenia na rozbiórkę trzeba również pamiętać o konieczności wniesienia opłaty skarbowej. Zgodnie z ustawą o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1635) opłata skarbowa z tytułu pozwolenia na rozbiórkę obiektu budowlanego wynosi 36 złotych. Zapłaty dokonuje się w kasie właściwego organu podatkowego lub na jego rachunek. Organem podatkowym właściwym w sprawach opłaty skarbowej jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), właściwy ze względu na siedzibę organu, który dokonał czynności urzędowej albo wydał zaświadczenie lub zezwolenie.
Zobacz serwis: Podatki