Pozwy
Odpowiedź na pytanie kiedy i kogo można pozwać jest bardzo skomplikowana. Istnieją bowiem rożne rodzaje pozwu, jaki chcemy wnieść do sądu.
Zasadniczo pozwy dzielą się na trzy kategorie:
- Pozwy o świadczenie,
- Pozwy o ukształtowanie,
- Pozwy o ustalenie.
Dodatkowo w ramach tych trzech grup istnieją dalsze podziały na szczegółowe pozwy.
Pozwy o świadczenie to m.in.:
- Pozew o zapłatę,
- Pozew o alimenty,
- Pozew o wydanie rzeczy,
- Pozew o naruszenie posiadania,
- Pozew o odszkodowanie.
Pozwy o ukształtowanie to m.in.:
- Pozew o rozwód,
- Pozew separację,
- Pozew o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej.
Pozwy o ustalenie istnienia stosunku pranego lub prawa to, w szczególności:
- Pozew o ustalenie istnienia stosunku najmu,
- Pozew o ustalenie stosunku pracy.
Jeżeli dodamy do tego mnogość sytuacji faktycznych jakie mogą zaistnieć w życiu codziennym, widzimy jak trudno jest odpowiedzieć na pytanie kogo i kiedy można pozwać. Na dobrą sprawę ustala się to w konkretnej sytuacji.
Kogo można pozwać
Każdy człowiek posiada zdolność sądową. Tak samo każda osoba prawna posiada zdolność sądową. Gorzej jest z innymi tworami prawnymi. A więc takimi podmiotami, które nie są osobami prawnymi. W takiej sytuacji przepis ustawy musi przyznawać im zdolność sądową (np. spółka jawna, spółka partnerska, wspólnota mieszkaniowa). Posiadanie zdolności sądowej powoduje, że taka osoba może być pozwana i może pozywać innych przed sądem.
Zdolność procesowa odnosi się do tego czy taka osoba może sama dokonywać czynności przed sądem. Zdolność procesową mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych (pełnoletnie i nie ubezwłasnowolnione) oraz osoby prawne a także jednostki, którym prawo taką zdolność przyznaje.
W wypadku gdy osoba jest uprawniona do występowania w konkretnym procesie mówimy, że posiada legitymacje procesową w sprawie. Legitymacja procesowa może być czynna (posiada ją powód) i bierna (dotyczy pozwanego). Legitymacja procesowa wynika z prawa materialnego
Na skutek pozwu o ustalenie sąd wydaje wyrok w którym określa, że dany stosunek prawny istnieje albo, że powodowi przysługuje dane prawo. Pozew taki można wnieść do sądu prawie zawsze. Ważne jest jednak, że osoba wnosząca takie powództwo musi posiadać w tym interes prawny
Jan P. pracuje w spółce G. Strony podpisały umowę zlecenia. Jednak Jan P. do pracy przychodzi codziennie i jest w niej 8 godzin, wykonuje pracę za pomocą sprzętu należącego do spółki G., wykonuje polecenie prezesa spółki G.. Jan P. może żądać ustalenia przez sąd, że jest pracownikiem i stosuje się do niego przepisy prawa pracy. Pozwanym w takim procesie będzie spółka G.
W pozwach o świadczenie powodem będzie wierzyciel a pozwanym osoba zobowiązana do świadczenia (dłużnik). W wypadku gdy dochodzi się roszczeń z umowy będzie to druga strona takiej umowy. Gdy dochodzi się roszczeń z czynu niedozwolonego osoba, która wyrządziła szkodę. Gdy dochodzi się roszczeń z bezpodstawnego wzbogacenia, bezpodstawnie wzbogacony.
Kiedy można pozwać
Dochodzić co do zasady można tylko świadczeń wymagalnych. A więc takich do których pozwany jest zobowiązany. Data wymagalność świadczenia może wynikać z umowy. Zawsze jednak przepisy prawa określają datę wymagalności. W przypadku zobowiązań z innego tytułu niż umowa (delikt, bezpodstawne wzbogacenie) termin wymagalności wynika zawsze z ustawy.
Dochodzić, z praktycznego punktu widzenia, można roszczeń nie przedawnionych. O roszczenia przedawnione też można wytoczyć powództwo. Sąd nie bierze pod uwagę z urzędu zarzutu przedawnienia. Strona pozwana musi sama zgłosić taki zarzut. Jeżeli tego nie zrobi sąd wyda orzeczenie nakazujące spełnienie świadczenia.