Idą na sądową wojnę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i wychodzą z sądu jako zwycięzcy. Seniorzy, którzy skorzystali z wcześniejszej emerytury, a później ZUS obniżył im wysokość świadczenia docelowego, przystąpili do prawnej ofensywy. W wielu sprawach zapadają korzystne wyroki, a niektórzy emeryci otrzymują nawet po 30 tysięcy złotych wyrównania
- Emeryci kontra państwo. Spór, który nie powinien się wydarzyć
- Gdy ZUS mówi „nie”, sądy mówią „tak”
- Wyrównanie bliskie 30 tysiącom złotych
- ZUS gra na zwłokę
- Kolejny spór na horyzoncie: emerytury czerwcowe
Emeryci kontra państwo. Spór, który nie powinien się wydarzyć
Blisko 100 tysięcy osób znalazło się w pułapce prawnej, której nie stworzyli sami, lecz państwo. To emeryci, którzy lata temu skorzystali z możliwości przejścia na wcześniejsze świadczenie, a później zostali zaskoczeni zmianą zasad. Po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego ZUS obniżył im emerytury, potrącając kwoty wcześniej pobrane. Mechanizm ten wprowadzono ustawą z 6 czerwca 2012 roku.
Problem w tym, że Trybunał Konstytucyjny uznał takie rozwiązanie za niezgodne z konstytucją w odniesieniu do tych, którzy zdecydowali się na wcześniejszą emeryturę przed tą datą. Orzeczenie otworzyło drogę do wyrównań i ponownego przeliczenia świadczeń. Mimo to rząd do dziś nie opublikował wyroku. Powstałą lukę ZUS wykorzystuje, odmawiając seniorom i wskazując właśnie na brak podstawy prawnej.
Gdy ZUS mówi „nie”, sądy mówią „tak”
Jedyną drogą pozostaje walka w sądzie. Coraz więcej emerytów decyduje się na batalię prawną, a sądy coraz częściej stają po ich stronie. Radca prawny dr Andrzej Hańderek w rozmowie z „Faktem” przywoływał dwa wyroki, które okazały się dla ZUS wyjątkowo niekorzystne.
Pierwsza sprawa dotyczy nauczycielki z rocznika 1956. Kobieta pobierała wcześniejszą emeryturę, a po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego jej docelowe świadczenie miało być niższe niż dotychczasowe nauczycielskie. ZUS odmówił korzystniejszego przeliczenia, jednak sąd zobowiązał instytucję do ponownego wyliczenia świadczenia. Efekt? Od lipca bieżącego roku emerytura kobiety wzrosła o 988,20 zł miesięcznie, a jednocześnie wypłacono jej 11 751,40 zł wyrównania.
Wyrównanie bliskie 30 tysiącom złotych
Podobny finał miała sprawa nauczyciela urodzonego w 1957 roku. On również przeszedł na wcześniejszą emeryturę i również spotkał się z odmową korzystniejszego przeliczenia. Sąd nakazał jednak wypłatę i uwzględnienie jego roszczeń. We wrześniu tego roku jego świadczenie wzrosło o 2097,54 zł miesięcznie, a na konto trafiło także 29 642,66 zł wyrównania.
Oboje seniorzy nie zamierzają poprzestawać na tym etapie. Ogłosili plany skierowania pozwów przeciwko państwu o odszkodowania – odpowiednio na 50 tys. zł i 60 tys. zł.
ZUS gra na zwłokę
Jak wskazywał Hańderek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosuje różne mechanizmy, by odwlekać wykonanie wyroków. – Składane są wnioski o wykładnię wyroku czy o wstrzymanie jego wykonalności. Niedawno podobne działania podjął ZUS Oddział w Gdańsku. Sąd Apelacyjny w Białymstoku oddalił je błyskawicznie – wyjaśniał prawnik.
Nie wygląda na to, by rząd planował ustawowe rozwiązanie tej sytuacji. To oznacza, że emeryci nadal będą musieli dochodzić swoich praw w sądach.
Kolejny spór na horyzoncie: emerytury czerwcowe
Problem różnic w świadczeniach nie kończy się na wcześniejszych emeryturach. Na wokandach znajdzie się także kwestia tak zwanych emerytur czerwcowych – świadczeń przyznawanych w latach 2009–2019. Trybunał Konstytucyjny 15 listopada 2023 roku uznał, że sposób ich wyliczenia naruszał zasadę równości wobec prawa i był sprzeczny z art. 32 Konstytucji RP w związku z art. 67 ust. 1.
ZUS zapowiada, że od stycznia 2026 roku rozpocznie ponowną waloryzację tych świadczeń, jednak bez wypłaty wyrównań za wcześniejsze lata. Wielu seniorów już deklaruje, że i w tej sprawie spotkają się z państwową instytucją w sądzie.