Dostęp do detalicznych usług brokerskich w Polsce jest możliwy dopiero od kilku lat. Rynek ten cały czas znajduje się w fazie rozwoju. Wybór brokera oraz platformy transakcyjnej jest bardzo istotny, przede wszystkim ze względu na bezpieczeństwo inwestycji oraz warunki handlu.
Analizując oferty poszczególnych brokerów, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na następujące parametry:
• Gdzie jest zarejestrowana firma - innymi słowy, czy przedstawiciel firmy, z którym rozmawiamy, oferuje swoje własne usługi, czy jest tylko pośrednikiem (tzw. introducing broker) i reprezentuje inną (działającą czasem w innym państwie) firmę. Jest to bardzo ważne w przypadku, gdy firma, z którą podpisujemy umowę, przestanie się z niej wywiązywać. Czy w razie wystąpienia nieporozumień interesy i pieniądze klienta będą chronione przez polskie, czy może przez obce regulacje prawne. Jakie właściwie korzyści odnosimy z korzystania z usług pośrednika. Wiadomo przecież, że znacznie prościej dochodzić swoich praw od firmy polskiej, działającej w Polsce w oparciu o polskie prawo, niż od firmy zagranicznej.
• Gdzie znajduje się konto, na które wpłacamy pieniądze - bardzo często spotykaną praktyką na rynku jest wpłata pieniędzy na konto znajdujące się poza granicami Polski (bank zagraniczny). Koszt takiego przelewu wynosi kilkadziesiąt dolarów amerykańskich lub euro (w zależności od tego, czy jest to bank amerykański czy europejski). W przeliczeniu na złotówki jest to często kilkaset złotych za jedną operację. Poza kosztami, jakie trzeba ponieść zarówno przy wpłacie, jak i przy wypłacie (przelewie) pieniędzy z konta, trzeba pamiętać również o tym, że transfer środków (z zagranicznego banku) jest znacznie dłuższy niż w przypadku przelewu z (na) konta w banku polskim. Może to mieć niebagatelne znaczenie w momencie, gdy chcemy pilnie wycofać nasze środki znajdujące się na koncie w banku zagranicznym. Dodatkowo pieniądze znajdujące się na rachunkach w polskich bankach są gwarantowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny1. W przypadku banków zagranicznych są to inne, często bliżej nieznane regulacje.
• Czy warunki na platformie demo są takie same jak na platformie rzeczywistej - zanim zaczniemy inwestować rzeczywiste pieniądze na rynku FOREX, warto spróbować swoich sił, inwestując na rachunku demo. Obracamy na nim wirtualnymi pieniędzmi i nie możemy ponieść żadnej wymiernej straty. Dlatego warto sprawdzić, czy zasady inwestowania i rozliczania transakcji na platformie demo są takie same jak na rzeczywistej platformie transakcyjnej, do której jesteśmy już przyzwyczajeni.
Czy wartość spreadu jest stała czy zmienna? Wartość spreadu (czyli różnica między ceną kupna i sprzedaży danej pary walut) jest bardzo ważnym parametrem. Stanowi bowiem o wielkości realizowanej przez daną platformę wartości prowizji (marży) od zawieranych przez jej uczestników transakcji. Im mniejsza wartość spreadu, tym lepiej (platforma jest tańsza) dla inwestora. Niektórzy brokerzy oferują pozornie niski spread na kilku głównych parach walutowych, rekompensując to kosztem klientów dokonujących transakcji na mniej płynnych rynkach. Należy pamiętać też, że atrakcyjny poziom kwotowań może być utrzymywany przez brokera tylko przez krótki czas w ciągu dnia. Warto więc sprawdzić, czy spread jest stały, czy też może się zmieniać i w jakich okolicznościach to nastąpi (zmiany następują często przed ogłoszeniem ważnych informacji gospodarczych).
• Czy istnieją ukryte opłaty, które trzeba ponosić za użytkowanie konta - założenie konta z reguły jest darmowe. Ma to stanowić zachętę dla potencjalnych inwestorów. Trzeba się jednak upewnić, czy z jego posiadaniem nie wiążą się inne, dodatkowe koszty. Warto zatem zapytać np. o zasady codziennego rolowania pozycji - w odpowiedzi powinniśmy otrzymać tabelę z aktualnym zestawieniem tzw. punktów swapowych2 (wartości te powinny być podawane przez brokera cyklicznie). Utrzymywanie przez noc otwartych pozycji może przynosić zysk w zależności od strony rynku, którą zajmujemy, i w zależności od różnicy stóp procentowych dla danej pary walut. Niestety, według ofert niektórych firm brokerskich utrzymywanie przez noc otwartej pozycji oznacza wyłącznie koszt. Przy zajęciu pozycji krótkiej punkty swapowe powinny być dodatnie, a przy długiej - ujemne (lub odwrotnie, w zależności od pary walut, na której otworzyliśmy pozycję).
• Czy przerwa w korzystaniu z konta brokerskiego wiąże się z opłatami - nie powinniśmy mieć obowiązku inwestowania przez cały czas. W końcu każdemu należy się chwila oddechu. Jednak jak w takim przypadku zachowa się nasz broker? Jeżeli chcemy wyjechać na urlop, odpocząć od rynku lub zwyczajnie brakuje nam czasu, oczekujemy, że pieniądze pozostawione na koncie u brokera będą bezpieczne. Niestety, niektórzy brokerzy mogą nakładać karne opłaty za brak transakcji w czasie 30-60 dni. Wielkość tych opłat może sięgać nawet kilkuset złotych.
• Prowizje pobierane od transakcji - każdy broker realizuje marżę poprzez różnicę między kursem kupna i sprzedaży pary walut, czyli tzw. spread.
Jeżeli bierzemy pod uwagę jedynie prowizję brokera w postaci spreadu walutowego oraz kosztów przelewu (zagranicznego), musimy się zastanowić nad charakterem transakcji, jakich będziemy dokonywać za pomocą naszej platformy. Jeśli planujemy otwieranie i zamykanie wielu pozycji walutowych w ciągu dnia, to wartość spreadu będzie miała duże znaczenie. Ilustruje to przykład 1.
Przykład 1
Na platformie ALFA spread na danej parze walut wynosi 2 pipsy, a na innej - 3 pipsy. Przy założeniu, że wartość pipsa to około 15 zł, na jednej platformie będziemy płacić prowizję od transakcji w wysokości około 30 zł, a na innej za to samo zapłacimy 45 zł, czyli o 50% więcej. Dlatego grając krótkoterminowo (wiele transakcji w ciągu dnia), warto wybrać platformę z mniejszym spreadem. Natomiast w przypadku otwierania mniejszej liczby pozycji walutowych (np. kilka w miesiącu) koszt związany ze spreadem nie będzie miał znaczenia. Wtedy warto zwrócić uwagę na inne parametry, m.in. wygodę korzystania z platformy transakcyjnej.
Koszt przelewu zagranicznego to około 50 USD3 (zarówno wpłaty, jak i wypłaty). Jeżeli mamy zamiar dokonywać częstych transferów (wpłacając na konto nowe środki lub wypłacając zarobione pieniądze), to ta pozycja kosztów będzie miała dla nas duże znaczenie. W tym przypadku warto się zastanowić, czy bardziej korzystne nie byłoby założenie konta u krajowego brokera. Wiadomo bowiem, że przelewy krajowe są znacznie tańsze od zagranicznych. Jeśli natomiast mamy zamiar wpłacić na konto określoną kwotę i nie będziemy na bieżąco realizować zysków, to koszt przelewu będzie miał marginalne znaczenie. Ważniejsza wówczas będzie wielkość spreadu.
Ponadto może się zdarzyć, że prowizje i opłaty za przelew nie będą jedynymi kosztami, jakie będziemy musieli ponieść. Konto może być wprawdzie prowadzone bezpłatnie, a broker zarabia wówczas na spreadzie, jednak pobierane są jeszcze opłaty za każdy zamknięty kontrakt w wysokości nawet (w przeliczeniu) kilkudziesięciu złotych. Może to spowodować, że nawet małe transakcje, na których mieliśmy zarobić, przyniosą nam stratę.
• Jakie rodzaje kont oferuje nam broker - na wielu platformach występują minimum trzy rodzaje kont. Konta „standard” i „VIP” oraz tzw. konta „mini”, w których wpłata początkowa jest zwykle znacznie mniejsza niż dla konta „standard”, jednak pobierane są opłaty za zamknięcie pozycji. Zanim otworzymy konto, warto się zastanowić, do której grupy klientów chcemy się zaliczać. Dla aktywnych inwestorów korzystanie z konta typu „mini” będzie po prostu nieopłacalne. Koszty związane z otwieraniem i zamykaniem pozycji walutowych będą bardzo wysokie. Zaawansowani inwestorzy powinni korzystać ze standardowych kont. Wersja „mini” jest dobra dla początkujących inwestorów, którzy nie mogą zainwestować od razu więcej niż 5000 zł. Z wyborem rodzaju konta wiąże się również kwota, jaką należy na nim zdeponować na początku. Dla konta „mini” może to być 1000 lub 2000 zł (lub równowartość w innej walucie). Konto „standard” to około 5000 zł. Na konto „VIP” mogą zdecydować się klienci posiadający aktywa w kwocie minimum 100 000 zł.
• Firma oraz kwalifikacje jej przedstawicieli - warto się zainteresować, jakie jest dotychczasowe doświadczenie naszego brokera na rynku walutowym. Istotne jest ponadto, czy możemy odwiedzić siedzibę firmy i porozmawiać z brokerem osobiście. Powinniśmy też zapoznać się z firmą oraz osobą, która będzie nam służyła pomocą - kontakt osobisty bardzo pomaga.
Iwona Jabłońska
ekspert w dziedzinie finansów
1 Limity można znaleźć na stronie www.bfg.pl.
2 Tematyka związana z punktami swapowymi została szczegółowo omówiona w lipcowym (7/2005) dodatku do „Rachunkowości Finansowej i Audytu”.
3 Dokładna wartość jest zawsze określona na platformie.