Procesy konsolidacyjne w Europie nabrały wigoru nie notowanego od boomu z lat 1999- -2000. Od początku roku wartość fuzji i przejęć (M&A) na naszym kontynencie wzrosła do 675 mld dol., czyli jest o 55 proc. większa niż w tym samym okresie 2004 r. Operacje są lepiej przygotowane, także finansowo, coraz częściej mają charakter transgraniczny.
Polskę najbardziej zelektryzowała zapowiedź przejęcia niemieckiego banku HVB przez włoski UniCredtio, gdyż w wyniku tej fuzji dojdzie do połączenia dwóch polskich banków Pekao i BPH, których scalanie wyłoni najsilniejszego gracza na rodzimym rynku, zaraz po PKO BP. Duże zainteresowanie wywołały także zagraniczne akwizycje największej polskiej firmy, koncernu naftowego PKN Orlen, zwłaszcza kupno większościowego pakietu w czeskim Unipetrolu.
Casus Gas Natural
W Europie szczególnego rozgłosu fuzjom przysporzyła oferta największego w Hiszpanii dystrybutora gazu naturalnego, Gas Natural, który za 22,7 mld euro postanowił wykupić pierwszą firmę paliwową tego kraju – koncern Endesa. Plany być może pozostaną na papierze, bo Endesa zapowiedziała stanowczą obronę swej niezależności. Ale propozycja Gas Natural potwierdziła dużą aktywność firm z sektora użyteczności publicznej w Europie. Wartość ogłoszonych przejęć w tym dziale gospodarki w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 2005 r. wzrosła przeszło dwukrotnie, przy czym oferta Gas Natural jest nietypowa, gdyż ogranicza się do jednego kraju. Większość ma charakter transgraniczny.
W maju Electricte de France (EdF) zgodziło się wykupić włoskiego Edisona za 7,28 mld euro. Francuski koncern Suez postanowił w sierpniu przejąć większościowy pakiet belgijskiej spółki Electrabel za 11,4 mld euro, natomiast Centrica, największy dostawca energii elektrycznej na Wyspach Brytyjskich wspólnie z Gaz de France (GdF), zainteresował się belgijską spółką energetyczną SPE. Teraz koncern E. on, pierwsza w Niemczech firma użyteczności publicznej, wynajął bank inwestycyjny Lazard, aby mu doradzał w sprawie ewentualnego przejęcia Scottish Power, piątego dostawcę energii na brytyjskim rynku.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zdrowe spółki, zdrowe cele
Fuzjom sprzyja szereg obiektywnych okoliczności. Wspólny europejski rynek umożliwia wyjście poza wciąż sfragmentaryzowane gospodarki narodowe w celu zajęcia silniejszej pozycji i umocnienia własnej marki. Na rzecz konsolidacji przemawiają lepsze zyski firm, wiele dużych przedsiębiorstw ma zdrowe finanse. Według prognoz amerykańskiego banku inwestycyjnego Morgan Stanley w 2006 r. zadłużenie netto korporacji w Europie osiągnie 40 proc. ich akcji, co stanowi najniższy poziom od 1985 r. U szczytu konsolidacyjnego boomu w 2001 r. wskaźnik ten wynosił aż 75 proc. Większa płynność finansowa sprawia, że koncerny mają dzisiaj więcej gotówki, kierując jej nadwyżki na akwizycje. Jeszcze do niedawna przy podejmowaniu decyzji o fuzji bardzo często kierowano się dążeniem do osiągnięcia krótkoterminowych korzyści, czemu sprzyjała praktyka opcji na akcje dla kierownictwa firmy (które walczyło o sowite gratyfikacje). Obecnie górę biorą strategiczne cele i założenia, jak podniesienie wartości firmy w długofalowym okresie, co oczywiście nie wyklucza błędnych czy źle umotywowanych decyzji.
Nowym fenomenem konsolidacji w Europie jest coraz większy udział firm inwestycyjnych wśród inicjatorów M&A – od jednej piątej do jednej trzeciej wszystkich transakcji. Specjalizują się w wyszukiwaniu tanich spółek, często nisko wycenianych i źle zarządzanych. Przejęcie kontroli przez firmy inwestycyjne zazwyczaj zapowiada bolesną sanację przedsiębiorstwa, które musi wyjść na prostą.
Tadeusz Barzdo
OPINIA
Rafał Antczak, ekspert Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych
Fuzje mają miejsce w dwóch etapach. Etapie wzrostu, kiedy firmy widzą pozytywne objawy na rynku i podejmują działania wzmacniające swoją pozycję, zachowując większą agresywność i bardziej korzystnie patrząc w przyszłość. Widać, że na tym etapie w Polsce nie jesteśmy, bo w ogóle działalność inwestycyjna firm w naszym kraju jest ograniczona, co wynika z przyczyn ekonomicznych i psychologicznych. I drugi moment, kiedy sytuacja nie najlepiej się rozwija, a firmy próbują się łączyć, uciekając w ten sposób przed kosztami, prowadząc restrukturyzację. Jest to więc bardziej swoiste małżeństwo z rozsądku niż przykład dynamicznego wzrostu, agresji i walki na konkurencyjnym rynku. W Polsce ten etap też nie występuje, przeszliśmy go w latach 2000-2002. Teraz znajdujemy się pośrodku. Na pewno informacja o fuzjach i przejęciach, jeśli do takich dojdzie w Polsce na większą skalę, będzie sygnałem, że zmienia się nastawienie przedsiębiorców na bardziej korzystne i perspektywiczne. Taki sygnał plus sygnał ożywienia inwestycyjnego, a przede wszystkim spadku depozytów firm, będą oznaką, że gospodarka zaczyna wchodzić na szybszy tor. Póki do tego nie dojdzie, nie sądzę, żebyśmy mieli do czynienia z silnym ożywieniem.