Bony skarbowe posiadają gwarancję rządu - są pozbawione ryzyka kredytowego. Bony skarbowe sprzedaje się na przetargach, organizowanych przez Narodowy Bank Polski na rzecz Ministerstwa Finansów. Bony skarbowe to papiery dyskontowe lub inaczej zerokuponowe (nie płacą odsetek, w zamian za co są sprzedawane po niższej cenie). W momencie wykupu, przez Ministerstwo Finansów, bony podlegają spłacie według wartości nominalnej (inwestor otrzymuje kwotę nominalną, tj. 10 tys. zł z jednego bonu). Różnica między zdyskontowaną ceną a wartością bonu w chwili wykupu (zapadalności bonu) stanowi dochód z zainwestowanego kapitału. Rentowność tego instrumentu jest podawana na bazie 360 dni (baza dla depozytów i większości innych instrumentów to 365 dni). Bony emitowane są na okres 8, 13, 26, 39 i 52 tygodni. Na rynku wtórnym można kupić bony o zapadalności nawet kilku dni.
Z racji krótkiego okresu inwestycji (maksymalnie jeden rok) oraz nominału pojedynczego bonu (10 tys. zł) instrumentami tymi zainteresowane są głównie duże instytucje szukające krótkoterminowych inwestycji z gwarancją państwa. Z powodu niskich podaży bonów od kilku lat rynek na te papiery wartościowe jest znikomy. Niskie emisje bonów są, z jednej strony, konsekwencją strategii, finansowania się dłuższymi obligacjami, przyjętej przez resort finansów. Z drugiej strony, kondycja i płynność budżetu państwa w ostatnich latach są na tyle dobre, że potrzeby emisji krótkoterminowego długu krajowego zmalały. To właśnie ze względu na dobrą sytuację w zakresie płynności budżetu państwa, w styczniu 2008 r. przetarg sprzedaży 52-tygodniowych bonów skarbowych został odwołany. Dopiero w lutym sprzedano roczne bony skarbowe, o nominale 500 mln zł ze średnią rentownością 5,652 proc. W marcu sprzedano bony 5-tygodniowe o nominale 735 mln zł i bony roczne o nominale 1,417 mld zł, z rentownościami, odpowiednio: 5,608 proc. i 6,230 proc. Są to kwoty nikłe (w sumie 2,7 mld zł) w porównaniu z emisjami obligacji (prawie 14 mld zł od początku 2008 roku). W kwietniu planowana jest emisja bonów o wartości nominalnej 2-3 mld zł.
Mimo zanikania rynku na bony skarbowe, nadal odgrywają one istotną rolę dla rynku finansowego. Przede wszystkim służą do określania rentowności innych instrumentów (o dłuższym okresie inwestycji, o wyższym ryzyku lub jako parametr do wyznaczania oprocentowania obligacji o zmiennym oprocentowaniu). Wyniki przetargów bonów pokazują nastroje inwestorów i pozwalają określić krótkookresowe trendy na rynku stopy procentowej. Ponadto bony są punktem odniesienia, z którym zarządzający funduszami porównują swoje wyniki.
Adam Wiśniewski
specjalista ds. inwestycji AXA Życie