Przyszły emeryt sam musi podjąć działania, aby ZUS przyznał mu emeryturę. Za wniosek w tej sprawie ZUS uznaje zgłoszone na piśmie lub ustnie do protokołu żądanie przyznania świadczenia. Wniosek taki powinien zawierać imię i nazwisko zainteresowanego, datę jego urodzenia, miejsce zamieszkania, wskazanie rodzaju świadczenia, o które się ubiega, i podpis.
Jak wypełnić wniosek
W celu ułatwienia ubiegania się o świadczenia ZUS opracował formularz wniosku - ZUS Rp-1 - wniosek o emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy. Można go uzyskać w placówkach ZUS lub u pracodawcy. Jest też dostępny na stronie www. zus. pl.
Wniosek o emeryturę powinien być wypełniony drukowanymi literami. Składa się on z kilku części. Pierwsze wiersze wniosku dotyczą danych płatnika składek (pracodawcy). Pracodawcy są bowiem zobowiązani do przygotowania wniosku o emeryturę i przedłożenia go za zgodą pracownika do ZUS nie później niż na 30 dni przed zamierzonym terminem przejścia pracownika na emeryturę. Kompletowanie wniosku przez pracodawcę nie jest jednak bezwzględnym wymogiem. Z wnioskiem o świadczenie występuje sam zainteresowany i to on może go złożyć bezpośrednio do ZUS, czyli bez pośrednictwa pracodawcy.
Dane identyfikacyjne trzeba wpisać do wniosku zgodnie z wpisem w dowodzie osobistym. Jeżeli ubezpieczony nie posiada dowodu, wpisuje dane z karty stałego pobytu lub z paszportu. We wniosku znajduje się też rubryka dotycząca kodu zawodu. Gdy wniosek wypełniany jest bez pośrednictwa zakładu pracy, wystarczy podanie zwięzłej nazwy wykonywanego zawodu.
W części dotyczącej danych adresowych istotne jest podanie miejsca zameldowania. Informacja o miejscu zameldowania jest ważna, bo decyzje w sprawach świadczeń wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe znajdujące się na terenie miejsca zameldowania.
Najwięcej problemów może stwarzać wypełnienie tej części wniosku, która dotyczy przyjęcia do ustalenia podstawy wymiaru zarobków z określonego okresu. Jeśli wnioskodawca nie jest w stanie sprecyzować, jakiego okresu (z jakich lat - 20 dowolnych czy 10 kolejnych) mają być przyjęte wynagrodzenia do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, możliwe jest dopisanie we wniosku prośby o wybranie najkorzystniejszego wariantu przez ZUS.
Ważne są też informacje podawane w oświadczeniu wnioskodawcy. Informacja o ustaniu zatrudnienia (w przypadku pracownika) ma istotne znaczenie przy podejmowaniu przez ZUS decyzji dotyczącej wypłaty przyznanej emerytury. Prawo do niej ulega zawieszeniu, niezależnie od wysokości osiąganego przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego, bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał ją bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Jeśli więc przyszły emeryt wciąż pracuje w tej samej firmie, w której był zatrudniony w momencie składania wniosku, ZUS wprawdzie przyzna mu emeryturę, ale nie podejmie jej wypłaty. Rozpocznie jej wypłacanie od miesiąca, w którym udokumentowane zostanie rozwiązanie stosunku pracy. Przepis ten dotyczy wszystkich zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, bez względu na to, czy ubiegają się o przyznanie emerytury tzw. wcześniejszej czy też po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Po wypełnieniu wniosku konieczne jest złożenie własnoręcznego podpisu. Bez tego wypełniony formularz nie jest wnioskiem.
Liczy się data złożenia wniosku
Dla ustalenia prawa do wypłaty świadczenia liczy się data zgłoszenia wniosku. Za taką datę przyjmuje się datę złożenia go na piśmie w ZUS lub datę ustnego zgłoszenia do protokołu, a także datę sporządzenia wniosku przez zakład pracy, zakład karny lub areszt śledczy uprawniony do przyjmowania wniosku o emeryturę, a w razie przesłania wniosku za pośrednictwem poczty datę nadania wniosku w polskim urzędzie pocztowo-telekomunikacyjnym. Za datę zgłoszenia wniosku uważa się też datę złożenia (wysłania) wniosku w innym organie niż wymienione wyżej, jeżeli do właściwości tych organów należą sprawy świadczeń emerytalno-rentowych, a także datę złożenia go w polskim urzędzie konsularnym.
Policzone załączniki
Do wniosku trzeba dołączyć określone dokumenty. Wszystkie powinny być policzone, a ich liczba wpisana w odpowiedniej rubryce.
Oprócz wypełnienia formularza wniosku konieczne jest też wypełnienie formularza ZUS Rp-6, w którym oprócz danych personalnych należy zamieścić informacje o przebytych okresach składkowych i nieskładkowych oraz informacje o dokumentach, jakie przedkładane są na potwierdzenie tych okresów.
W pierwszej kolumnie druku trzeba podawać dokładne daty, a więc dzień, miesiąc i rok rozpoczęcia i zakończenia danego okresu.
W drugiej kolumnie trzeba wpisać, jaki to był okres. Jeżeli był to na przykład okres zatrudnienia, to trzeba podać nazwę zakładu pracy, a jeżeli był to okres opieki nad dzieckiem, trzeba wpisać - opieka nad dzieckiem.
Ważne!
Postępowanie w sprawie świadczenia może być wszczęte nie tylko na wniosek osoby zainteresowanej. Wniosek może być zgłoszony przez jej pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być każda osoba fizyczna, która nie jest ograniczona w zdolności do czynności prawnych i działa na podstawie pełnomocnictwa. Może to być członek najbliższej rodziny, opiekun społeczny, przedstawiciel zakładu pracy. Wszyscy muszą jednak działać za zgodą zainteresowanego. Pełnomocnictwo lub zgoda powinny być udzielone przez zainteresowanego na piśmie.
Trzecia kolumna dotyczy osób ubiegających się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Podaje się tam rodzaj wykonywanej pracy i prowadzonej działalności.
Czwarta kolumna służy, aby podać informacje, jaki dokument jest przedkładany na potwierdzenie danego okresu. Dowody z dokumentów dotyczących zatrudnienia powinny być dołączone do wniosku w oryginale. Za oryginał uważa się też poświadczone notarialnie odpisy, wypisy i kserokopie. W oryginale muszą być również złożone zeznania świadków. Dokumenty z przebiegu zatrudnienia podlegają, na wniosek zainteresowanego, zwrotowi, jeżeli stanowią dla niego wartość pamiątkową, po uprzednim złożeniu kopii, potwierdzonej przez ZUS. Nie podlegają zwrotowi dokumenty dotyczące zarobków. Wskazane jest chronologiczne wpisywanie następujących po sobie okresów. Pod wypełnionym drukiem trzeba złożyć podpis.
Decyzja w ciągu 30 dni
ZUS wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy, w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.
Jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, ZUS przyznaje zainteresowanemu świadczenia w kwocie zaliczkowej zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń.
Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość i został rozwiązany stosunek pracy, ZUS dokonuje wypłaty świadczenia niezwłocznie po wydaniu decyzji.
Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez ZUS albo datę przedstawienia tych dowodów.
Wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednak nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji.
Gdzie się odwołać
Od decyzji ZUS przysługują tzw. środki odwoławcze. Ubezpieczony, który nie zgadza się z wydaną decyzją, ma prawo wnieść odwołanie. Musi być wniesione w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji, do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem ZUS. Informacja o tym jest zamieszczona w każdej decyzji organu rentowego.
BARTOSZ MARCZUK
bartosz.marczuk@infor.pl
Więcej: www.zus.pl/default.asp?p=4&id=812 - wyjaśnienia ZUS poświęcone postępowaniu w sprawie przyznania świadczenia