Osoba, która po utracie statusu bezrobotnego nadal otrzymywała świadczenia z Funduszu Pracy, będzie musiała je zwrócić.
Za nienależnie pobrane świadczenie uważa się świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, pod warunkiem jednak, że pobierający to świadczenie był pouczony o tych okolicznościach (zainteresowana osoba powinna otrzymać w powiatowym urzędzie pracy (PUP) pisemną informację o sytuacjach, w których ustaje prawo do pobieranego przez nią świadczenia). Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 grudnia 1998 r. (II SA 1606/98, LEX nr 41902), zgodnie z którym warunkiem do domagania się przez urząd pracy zwrotu nienależnego świadczenia jest konieczność pouczenia osoby otrzymującej to świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do niego.
Co to znaczy nienależne
Nienależnie pobranym świadczeniem według ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest również:
• świadczenie wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych okolicznościach świadomego wprowadzenia w błąd powiatowego urzędu pracy przez osobę pobierającą to świadczenie,
• zasiłek, dodatek szkoleniowy, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy, wypłacone za okres, za który nabyła ona prawo do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, chyba że organ, który świadczenie przyznał, dokonał jego pomniejszenia o kwotę pobraną z Funduszu Pracy (zasady pomniejszania zawarte zostały w art. 78 ustawy),
• koszty szkolenia, jeśli osoba na nie skierowana nie ukończyła go z własnej winy (nie dotyczy to sytuacji, w których przerwanie szkolenia spowodowane zostało podjęciem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej),
• zasiłek wypłacony za okres, za który na podstawie orzeczenia sądu wypłacono wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy lub odszkodowanie z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę,
• świadczenie pieniężne wypłacone z Funduszu Pracy za okres po śmierci uprawnionej do jego otrzymania osoby,
• świadczenie przedemerytalne wypłacone w kwocie zaliczkowej, jeżeli organ rentowy odmówił wydania decyzji ustalającej wysokość emerytury w celu ustalenia wysokości świadczenia przedemerytalnego.
PRZYKŁAD
Monika S. po zwolnieniu z pracy zarejestrowała się w PUP i otrzymała zasiłek. Nie poinformowała jednak urzędu pracy, iż w toczącym się sporze o zasadność wręczonego jej wypowiedzenia uzyskała odszkodowanie na podstawie przepisów kodeksu pracy (sąd uznał wypowiedzenie za nieuzasadnione). Wyrok zapadł po dwóch tygodniach od rejestracji, pani Monice przyznano odszkodowanie w wysokości miesięcznych zarobków. Pobierany w tym okresie zasiłek dla bezrobotnych jest nienależnym świadczeniem.
Kiedy zwrot
Osoba, która pobrała nienależne świadczenie, zobowiązana jest do jego zwrotu w terminie 14 dni od doręczenia stosownej decyzji. Zwrot obejmuje kwotę otrzymanego świadczenia wraz z przekazaną od niego zaliczką na podatek dochodowy i składką na ubezpieczenie zdrowotne.
Roszczenia powiatowego urzędu pracy o zwrot tych kwot przedawniają się z upływem 3 lat od dnia ich wypłaty. Podlegają one ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy daje staroście (albo działającemu z jego upoważnienia dyrektorowi PUP) możliwość odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty nienależnie pobranych świadczeń albo nawet (po obligatoryjnym zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia) umorzenia tych należności w całości albo w części. Dotyczy to także zwrotu refundacji oraz jednorazowo przyznanych środków, w przypadkach gdy podmiot je otrzymujący nie wypełnił wymogu zatrudniania przez określony czas skierowanego bezrobotnego lub prowadzenia działalności gospodarczej (odnosi się to do formy wsparcia unormowanej w art. 46 ustawy).
Decyzje w tej sprawie (pozytywne dla dłużnika) mogą jednak zostać wydane tylko wtedy, gdy:
• w postępowaniu egzekucyjnym lub na podstawie innych okoliczności lub dokumentów stwierdzono, że osoba lub inny podmiot, które pobrały nienależne świadczenie, refundację lub otrzymały jednorazowo środki na wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego lub na podjęcie działalności gospodarczej nie posiadają majątku, z którego można dochodzić należności;
• dochodzenie należności mogłoby pozbawić osobę, która pobrała nienależne świadczenie lub otrzymała jednorazowo środki podlegające zwrotowi z powodu niewywiązania się z wymogu prowadzenia działalności przez określony czas (nie dotyczy to więc podmiotów, które otrzymały dofinansowanie na utworzenie miejsca pracy dla bezrobotnego) albo osobę pozostającą na jej utrzymaniu, niezbędnych środków utrzymania;
• osoba, która pobrała nienależne świadczenie lub otrzymała jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, zmarła, nie pozostawiając majątku, z którego można dochodzić należności;
• zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty nienależnie pobranego świadczenia, refundacji lub jednorazowo przyznanych środków, o których mowa w art. 46 ust. 1, przewyższającej wydatki egzekucyjne.
Opinie rady zatrudnienia
Powiatowa rada zatrudnienia wyraża swoją opinię w sprawach należących do zakresu jej kompetencji w formie uchwały lub odpowiedniego zapisu w protokole posiedzenia rady. Uchwały w sprawach opinii rady zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy członków rady zatrudnienia (par. 7 rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z dnia 6 października 2004 r. w sprawie rad zatrudnienia – Dz.U. nr 224, poz. 2281). W konsekwencji brak podczas posiedzenia, na którym przedstawiany jest do zaopiniowania wniosek o umorzenie nienależnie pobranego świadczenia, przynajmniej połowy jej składu powoduje nieważność ewentualnej uchwały powiatowej rady zatrudnienia, która by w tej kwestii zapadła.
Jakie odsetki
Od należności, której termin zapłaty odroczono lub którą rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę za okres od wydania decyzji do dnia upływu terminu zapłaty określonego w tej decyzji. Odsetki będą jednak naliczane od kwot pozostałych do spłaty od pierwotnego terminu płatności (czyli 14 dni od dnia otrzymania decyzji w sprawie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia), jeżeli w terminie określonym w decyzji o odroczeniu lub rozłożeniu na raty świadczenia nie zostanie dokonana zapłata odroczonej należności lub należności rozłożonej na raty.
Marek Rotkiewicz
PODSTAWA PRAWNA
• Artykuł 76 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001 z późn. zm.).