Wśród członków rodziny, którzy mogą uzyskać rentę rodzinną po osobie zmarłej, są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej. Do czasu ukończenia 16. roku życia mogą pobierać rentę bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków. Po ukończeniu tego wieku dalsze posiadanie uprawnień do tego świadczenia uzależnione jest od podjęcia i kontynuowania nauki. Renta rodzinna wypłacana jest do terminu jej ukończenia lub zakończenia programowego toku studiów, wskazanego w zaświadczeniu odpowiedniej placówki. Przepisy przewidują jednak pewną granicę wiekową, po której przekroczeniu świadczenie już nie przysługuje. Granicę tę wyznacza ukończenie przez ucznia lub studenta 25. roku życia. Jeśli osiągnął on 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, ZUS przedłuża mu prawo do renty rodzinnej do zakończenia tego roku studiów.
Renta nie tylko w okresie nauki
Do renty rodzinnej uprawnia nauka zarówno w publicznych, jak i niepublicznych szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych, szkołach wyższych państwowych lub niepaństwowych, a także w szkołach prowadzonych przez Kościół katolicki. Renta przysługuje również w razie dokształcania lub doskonalenia zawodowego w formach pozaszkolnych (np. w ramach różnego rodzaju kursów lub praktyk zawodowych trwających odpowiednią liczbę godzin). Prawo do renty rodzinnej przysługuje zarówno wtedy, gdy nauka odbywa się w systemie stacjonarnym, jak i zaocznym, wieczorowym czy też korespondencyjnym.
WAŻNE!
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny nie tylko w czasie pobierania nauki, ale przez cały rok szkolny lub akademicki, tj. do 31 sierpnia lub do 30 września. Uprawniony członek rodziny może więc pobierać to świadczenie również za okres wakacji.
W przypadku gdy poprzedzają one naukę w kolejnej klasie lub na kolejnym roku studiów, sytuacja jest dosyć prosta. Uczeń szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej ma prawo do renty również za lipiec i sierpień, a student – za lipiec, sierpień i wrzesień.
Przykład
Anna D. jest uprawniona do renty rodzinnej od marca 2005 r. We wrześniu 2010 r. rozpoczęła naukę w liceum. W czerwcu br. otrzymała promocję do drugiej klasy. Mimo niepobierania nauki w okresie wakacji ZUS wypłaci rentę rodzinną również za lipiec i sierpień 2011 r., a następnie będzie kontynuował wypłatę tego świadczenia w nowym roku szkolnym.
Gdy uczeń lub student kończy szkołę
Renta rodzinna może przysługiwać za okres ferii letnich nie tylko wtedy, gdy osoba uprawniona kontynuuje naukę w kolejnej klasie lub na kolejnym roku studiów, ale również wówczas, gdy kończy naukę w szkole lub uczelni w maju bądź w czerwcu danego roku szkolnego lub akademickiego. Ukończenie nauki we wcześniejszych miesiącach uprawnia do renty rodzinnej za okres wakacji jedynie absolwentów szkoły ponadgimazjalnej, którzy zgodnie z przepisami kończą naukę już w kwietniu danego roku (otrzymując świadectwo ukończenia szkoły) w związku z możliwością przystąpienia do egzaminu dojrzałości. Nie ma przy tym znaczenia, czy po ukończeniu szkoły ponadgimnazjalnej przystąpili następnie do egzaminu maturalnego.
Zasadą jest, że osoba, która ukończyła naukę w szkole ponadgimnazjalnej, ma prawo do renty rodzinnej za maj, czerwiec, lipiec i sierpień danego roku. Jeśli jednak dostała się na studia wyższe, świadczenie to przysługuje jej również za wrzesień. ZUS uznaje bowiem, że dla osób kończących szkołę ponadgimnazjalną i podejmujących naukę w szkole wyższej również wrzesień zaliczany jest do okresu wakacji. Warunkiem kontynuowania wypłaty renty rodzinnej w tym miesiącu jest jednak przedłożenie własnego oświadczenia o przyjęciu na studia wyższe, na których nauka rozpoczyna się w październiku. W takiej sytuacji ZUS nie wstrzymuje wypłaty renty rodzinnej od września, a jedynie zobowiązuje do nadesłania zaświadczenia uczelni o podjęciu nauki w szkole wyższej. W przypadku nienadesłania takiego zaświadczenia do końca października ZUS wydaje decyzję o wstrzymaniu wypłaty renty rodzinnej oraz zobowiązuje zainteresowanego do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Może się zdarzyć, szczególnie w prywatnych szkołach wyższych, że rok akademicki rozpoczyna się w innym miesiącu niż październik (np. od 1 marca następnego roku). W takim przypadku ZUS uznaje, że okres wakacji kończy się w sierpniu i nie wypłaca renty rodzinnej za wrzesień. Wypłatę świadczenia podejmuje dopiero wraz z rozpoczęciem roku akademickiego.
Przykłady
Tomasz K. (urodzony 15 lutego 1991 r.) od lipca 2009 r. ma przyznaną rentę rodzinną do czasu programowego zakończenia nauki. W bieżącym roku szkolnym uczęszczał do klasy maturalnej w liceum ogólnokształcącym. Programowe zakończenie nauki w tej szkole nastąpiło w kwietniu 2011 r. Mimo to ZUS nadal wypłaca mu rentę rodzinną. Świadczenie to wypłacił w maju i czerwcu 2011 r., wypłaty dokona również w lipcu i sierpniu. Aby uprawniony mógł otrzymać świadczenie za wrzesień, musi dostarczyć oświadczenie potwierdzające podjęcie nauki na studiach od października 2011 r., a do końca tego miesiąca – dostarczyć zaświadczenie uczelni potwierdzające ten fakt.
***
Hanna J. ma obecnie 19 lat i jest uprawniona do renty rodzinnej. W kwietniu br. ukończyła szkołę ponadgimnazjalną. Naukę w prywatnej szkole wyższej ma zamiar rozpocząć dopiero od 1 marca 2012 r. i jeszcze w tym samym miesiącu dostarczyć do ZUS zaświadczenie o podjęciu nauki na studiach. ZUS wypłaci uprawnionej rentę za okres wakacji, który w tym przypadku będzie obejmował maj, czerwiec, lipiec i sierpień 2011 r. Wypłata renty rodzinnej za wrzesień 2011 r. nie będzie w tym przypadku możliwa, gdyż miesiąc ten nie zostanie zaliczony do okresu wakacji ze względu na podjęcie nauki na studiach dopiero od 1 marca 2012 r. Od tej daty ZUS ponownie będzie wypłacał rentę rodzinną.
Osoba, która nie przedłożyła oświadczenia o przyjęciu na studia, musi liczyć się z tym, że od 1 września ZUS wstrzyma jej wypłatę świadczenia. Jeśli jednak do końca października nadeśle do ZUS zaświadczenie o podjęciu nauki w szkole wyższej, otrzyma rentę rodzinną z wyrównaniem od 1 września.
Podstawa prawna:
- Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.).