Możliwość wystąpienia z otwartych funduszy emerytalnych stworzyła obowiązująca od lutego nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Mogą z niej skorzystać osoby urodzone po 1948 roku, które dobrowolnie wybrały OFE i przez to nie mogą teraz skorzystać z wcześniejszej emerytury.
Trzy grupy ubezpieczonych
Reforma emerytalna podzieliła osoby ubezpieczone na trzy grupy. Ci, którzy urodzili się do końca 1948 roku, pozostali w starym systemie emerytalnym. Nie wybierali OFE i przechodzą na emeryturę według dotychczasowych zasad. Z kolei wszystkie osoby urodzone po 1968 roku muszą obowiązkowo zawierać umowy z OFE. Trzecią grupę stanowią osoby urodzone po 1948 roku, a przed 1969 rokiem. Tym pozostawiono możliwość wyboru. Mogły zapisać się do OFE lub tego nie robić.
Decyzja o wyborze OFE przez osoby w średnim wieku formalnie jest ostateczna. Ustawodawca zastrzegł, że jeśli zdecydują się one na przynależność do II filara, nie mogą wrócić do starego systemu emerytalnego. Nieco inaczej rzecz wyglądała i wygląda w praktyce.
Ważne!
Możliwość wypisania się z OFE mają wyłącznie te osoby, dla których uczestnictwo w funduszu jest jedyną przeszkodą do skorzystania z wcześniejszej emerytury
Unieważnienie umowy
Praktycznie od samego początku reformy emerytalnej do OFE zgłaszały się osoby, które chciały unieważnienia podpisanych wcześniej z funduszami umów. Klienci, którzy przystąpili do II filara i którym decyzja ta nie pozwalała na skorzystanie z wcześniejszej emerytury, aby wycofać się z OFE do lutego tego roku powoływali się na tzw. wady oświadczenia woli. Składali więc indywidualnie do powszechnych towarzystw emerytalnych (zarządzają OFE) wnioski o unieważnienie umowy argumentując, że złożyli oświadczenie o przystąpieniu do OFE pod wpływem błędu i mają prawo uchylić się od jego skutków prawnych. Ten sposób unieważnienia umów często powodował, że członkowie OFE przechodzili długotrwałą procedurę unieważniania umowy, a czasem sprawy te kończyły się w sądzie.
Termin wydłużono do 2008 r.
Obecnie zainteresowanie unieważnianiem umów z OFE jest większe. Spowodowały to decyzje Sejmu, który wydłużył (do końca 2008 roku) mającą wygasnąć w 2006 roku możliwość przechodzenia na wcześniejsze emerytury. W efekcie osoby, które zapisywały się do OFE w 1999 roku, mając na uwadze, że nie skorzystają z przywilejów w latach 2007-2008, nieoczekiwanie zyskały taką możliwość, pod warunkiem że nie należą do OFE. Z tych względów ustawodawca zdecydował się ustawowo rozwiązać sprawę unieważnienia umów z OFE.
Jak wypisać się z OFE
Trzeba podkreślić, że możliwość wypisania się z OFE mają wyłącznie te osoby, dla których uczestnictwo w funduszu jest jedyną przeszkodą do skorzystania z wcześniejszej emerytury. Istnieją różne formy przywilejów emerytalnych, skorzystanie z których koliduje z przynależnością do OFE. Dotyczą one różnych grup osób urodzonych po 1948 roku. Przede wszystkim jednak dotyczy to osób, które mogą korzystać z wcześniejszych emerytur na tzw. ogólnych zasadach, górników, nauczycieli, kolejarzy i innych osób pracujących w tzw. szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (popularne warunki szkodliwe). Te osoby, jeśli zapisały się do OFE, mogą obecnie skorzystać z wcześniejszej emerytury, bo przepisy dały im możliwość wystąpienia z II filara.
Procedura wypisania się z OFE jest prosta. Osoby, którym OFE stoi na przeszkodzie do skorzystania ze świadczenia, mogą składać do ZUS wniosek o przyznanie emerytury. Razem z nim powinni też złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE (za pośrednictwem ZUS) do budżetu państwa.
Jeśli ZUS uzna, że tylko przez przynależność do II filara nie może przyznać świadczenia, ustali emeryturę na starych zasadach, a OFE przekaże zgromadzone składki do budżetu. Umowa z OFE straci wtedy ważność z mocy prawa. Klienci OFE nie są więc już narażeni na długotrwałą procedurę unieważnienia umowy z OFE. Składając jednak wniosek o emeryturę do ZUS, muszą spełniać wszystkie warunki konieczne do uzyskania wcześniejszej emerytury poza warunkiem nie podpisania umowy z OFE.
PRZYKŁAD:
EMERYTURA DLA 55-LETNIEJ KOBIETY
Urodzona w 1952 roku kobieta zapisała się w 1999 roku do OFE. W 2005 roku zorientowała się, że w 2007 roku będzie miała 30 lat pracy i w związku z tym będzie mogła w 2007 roku (po ukończeniu 55 lat) przejść na wcześniejszą emeryturę w ZUS. Rozpoczęła więc pod koniec 2005 roku starania o unieważnienie umowy z OFE, ale do stycznia 2007 r. nie uzyskała decyzji funduszu o pozytywnym rozpatrzeniu jej prośby. Po wejściu w życie 21 lutego tego roku nowych przepisów nie musi indywidualnie ubiegać się o unieważnienie umowy z OFE. Wystarczy, że złoży do ZUS wniosek o przyznanie emerytury i wniosek o przekazanie pieniędzy zgromadzonych na jej rachunku w OFE do budżetu. Jeśli ZUS uzna, że jedyną przeszkodą do skorzystania z emerytury jest przynależność do OFE, przyzna emeryturę z datą złożenia wniosku, a umowa z funduszem emerytalnym stanie się nieważna z mocy prawa.
PRZYKŁAD:
LICZY SIĘ NIE TYLKO WIEK
Kobieta urodzona w 1952 roku ukończy w tym roku 55 lat. W 1999 roku zapisała się do OFE. Wyliczyła, że na koniec tego roku będzie mieć 27 lat składkowych (okresy pracy) oraz dwa lata nieskładkowymi (okresy nauki). Oznacza to, że pani ta nie będzie miała unieważnionej umowy z OFE na podstawie złożonego do ZUS wniosku, ponieważ do końca tego roku nie spełni wszystkich warunków do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Nie będzie legitymować się 30 latami składkowymi i nieskładkowymi. Nie powinna więc składać do ZUS wniosku o emeryturę i wniosku o przekazanie zgromadzonych na jej rachunku w OFE pieniędzy do budżetu.
Bartosz Marczuk
bartosz.marczuk@infor.pl
Podstawa prawna
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).