FAS - Alkoholowy zespół płodowy (ang. fetal alcohol syndrome) to zespół chorobowy, który jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym. Alkohol, działając na nienarodzone dziecko, powoduje m.in. powstawanie zmian w budowie ciała, wad rozwojowych wielu narządów, może uszkodzić ośrodkowy układ nerwowy. Alkoholowy zespół płodowy jest nieuleczalny.
"Mając na celu ochronę dobra dziecka nieurodzonego, w ocenie Rzecznika Praw Dziecka, należy uruchomić procedurę, na podstawie której kobieta będąca w ciąży, działająca na szkodę swojego dziecka poprzez spożywanie alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych, może zostać skierowana przez sąd na leczenie szpitalne we wskazanym zakładzie leczniczym. Procedura ta powinna być uregulowana na poziomie ustawowym, a odpowiednim miejscem dla nowych przepisów – zdaniem Rzecznika – jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy, jako podstawa materialna oraz Kodeks postępowania cywilnego, jako podstawa procesowa" - napisał rzecznik praw dziecka Marek Michalak w wystąpieniu do prezydenta Andrzeja Dudy. Rzecznik praw dziecka przygotował projekt ustawy.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
"Założeniem opracowanego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, jest ochrona dobra dziecka nieurodzonego oraz małoletniej kobiety w ciąży. Projekt przewiduje nie tylko izolację kobiety w ciąży, mającą na celu zabezpieczenie jej nieurodzonego dziecka, ale także opiekę lekarską nad kobietą w ciąży, pracę terapeutyczną w celu zachowania przez nią abstynencji, a także edukację w zakresie wpływu alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych na rozwój płodu" - czytamy w wystąpieniu.
Według RPD, proponowana regulacja kładzie nacisk na sprawność i szybkość postępowania: zakłada wprowadzenie ściśle określonych terminów trwania postępowania, długości przerw w posiedzeniach, terminów sporządzenia uzasadnienia, wniesienia i rozpoznania zażalenia, terminów przekazania akt sądowi odwoławczemu oraz terminów na sporządzenie wywiadu środowiskowego przez zawodowego kuratora sądowego.
"Projekt jednocześnie przewiduje liczne gwarancje procesowe chroniące jednostkę przed arbitralnością decyzji sądu. Zakłada bowiem obligatoryjny udział w postępowaniu przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kobiety w ciąży, adwokata dziecka nieurodzonego i prokuratora. Dodatkowo przewiduje gradację środka w postaci zarządzenia poddania się przez kobietę w ciąży leczeniu szpitalnemu we wskazanym zakładzie leczniczym" - zaznaczył rzecznik praw dziecka.
Jak wyjaśnił, w pierwszej kolejności sąd może wydać postanowienie o zarządzeniu poddania się przez kobietę w ciąży stacjonarnemu leczeniu szpitalnemu. Przed wydaniem postanowienia, sąd dopuszcza dowód z opinii biegłego lekarza psychiatry oraz psychologa, a w razie potrzeby także innego specjalisty. Niezwłocznie zleca zawodowemu kuratorowi sądowemu przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu pobytu kobiety w ciąży, nie później niż w terminie 48 godzin. W postanowieniu sąd określa czas umieszczenia kobiety w ciąży w stacjonarnym leczeniu szpitalnym oraz termin jej dobrowolnego stawienia się w zakładzie. W przypadku niestawienia się dobrowolnie na leczenie w oznaczonym dniu, sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie kobiety w ciąży, a ostatecznie po spełnieniu ściśle określonych przesłanek, zarządzić jej umieszczenie na leczeniu szpitalnym w oddziale zamkniętym.
Zobacz: Sprawy rodzinne
O wydaniu zarządzeń w przedmiocie leczenia, sąd ma obowiązek zawiadomić osobę wskazaną przez kobietę w ciąży, a gdy jest ona małoletnia - także jej przedstawiciela ustawowego.
Projekt przewiduje możliwość zawieszenia wykonania postanowienia o zarządzeniu poddania się przez kobietę w ciąży leczeniu szpitalnemu we wskazanym zakładzie leczniczym i oddania jej pod nadzór zawodowego kuratora sądowego oraz podjęcia zawieszonego postępowania i umieszczenia kobiety w ciąży ponownie na leczeniu szpitalnym. Kurator nie rzadziej niż co 14 dni przesyła do sądu informację o wykonywaniu przez kobietę w ciąży nałożonych na nią obowiązków lub o okolicznościach mających wpływ na rozwój płodu. Przedstawiona propozycja wprowadza nadzór sądu, który zarządził umieszczenie kobiety na leczeniu szpitalnym, nad prawidłowością umieszczenia, pobytu i jej leczenia w zakładzie, a w przypadku ustania przyczyn zarządzenia o poddaniu się leczeniu szpitalnemu – niezwłoczne uchylenie zarządzenia.
"Istotnym novum jest wprowadzenie w projekcie środka zabezpieczającego w postaci tymczasowego zarządzenia o umieszczeniu kobiety w ciąży na leczeniu szpitalnym w oddziale zamkniętym we wskazanym zakładzie leczniczym na czas trwania postępowania. Sąd może podjąć taką decyzję tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla ochrony życia lub zdrowia dziecka nieurodzonego lub dla ochrony życia lub zdrowia kobiety w ciąży, jeżeli jest ona małoletnią" - czytamy w wystąpieniu.
Według Michalaka, wykonanie zarządzenia o poddaniu się przez kobietę w ciąży leczeniu szpitalnemu odbywać się będzie w ściśle określonych zakładach leczniczych. Jest to związane z podejmowaniem wobec niej różnych form pomocy i wsparcia, w tym także odpowiedniej opieki lekarskiej nad dzieckiem nieurodzonym i nad kobietą w ciąży.
Z powyższych względów konieczne jest - w ocenie rzecznika praw dziecka - stworzenie w wyznaczonych zakładach leczniczych warunków dla realizacji tego środka.
Zobacz: Sprawy karne