WSA, SKO i MOPS: powołano się na klasyfikację chorób ICD-11. Przecież ona jeszcze nie obowiązuje

Nowa klasyfikacja chorób ICD-11 - dopiero w przyszłości (być może) zostanie wprowadzone do MOPS/GOPS

Mamy przykład takiego wyroku:

Wyrok wydali sędziowie:

1. Pan Dariusz Kurkiewicz
2. Pani Justyna Dudek-Sienkiewicz
3. Pani Katarzyna Krzysztofowicz /przewodniczący sprawozdawca/\

Sąd podkreślił, że klasyfikację chorób ICD-11jeszcze nie obowiązuje w polskim porządku prawnym. Nie ma więc znaczenia, że według nowej klasyfikacji całościowe zaburzenia rozwoju (F84) zostały połączone w jedną kategorię zaburzeń ze spektrum autyzmu, albowiem klasyfikacja ta nie ma mocy prawnej. Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia, od dnia 1 stycznia 2022 r. jedenasta rewizja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób dla Statystyki Śmiertelności i zachorowalności (ICD-11) obowiązuje jako klasyfikacja międzynarodowa. Polska, podobnie jak inne kraje, ma około pięcioletni okres na wdrożenie tej rewizji klasyfikacji i dostosowanie jej do systemu krajowego. W wyniku prac prowadzonych przy Projekcie nr FERS.04.15-IP.07-0004/24 przetłumaczono elektroniczną wersję ICD-11 i materiały towarzyszące (CMKP), opracowano polskie wersje narzędzi WHO wspomagające przyszłych użytkowników (CeZ), opracowano i przeprowadzono pierwsze szkolenia e-learningowe i warsztaty online (CMKP, CeZ). Decyzja o dacie oficjalnego wprowadzenia w życie w Polsce ICD-11 zostanie podjęta po stwierdzeniu, że system opieki zdrowotnej jest gotowy na jej wdrożenie.

W sprawie ocenianej przez sąd niezależnie od faktu, że powoływana przez Kolegium klasyfikacja ICD-11 nie obowiązuje, nadal zaburzenia ze spektrum autyzmu i razem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi znalazły się w rozdziale pn. Zaburzenia psychiczne, behawioralne i nieprorozwojowe.

Z jakim poglądem SKO walczył WSA?

SKO przeprowadził wywód dotyczący tego, czy zdiagnozowany u dzieci wnioskodawczyni autyzm jest zaburzeniem psychicznym i stanął na stanowisku, że jest to zaburzenie rozwoju, które nie oznacza upośledzenia umysłowego.

Klasyfikacja chorób ICD-10 obowiązywała do dnia 1 stycznia 2022 r. Została zastąpiona klasyfikacją chorób ICD-11, zgodnie z którą wszystkie całościowe zaburzenia rozwoju (F84) zostały połączone w jedną kategorię, zaburzenia ze spektrum autyzmu (6A02). W klasyfikacji zrezygnowano z podziału na autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera i in., zamiast tego wprowadzając rozróżnienie na podstawie możliwych zaburzeń rozwoju intelektualnego i upośledzeń języka funkcjonalnego. Z kolei zaburzenia hiperkinetyczne (F90) zmieniono na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (6A05) i wprowadzono podział na podtypy. Zaburzenia ze spektrum autyzmu (6A02) oraz zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (6A05) znalazły się w aktualnej międzynarodowej klasyfikacji chorób w rozdziale pn. Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe. Oznacza to, że obie wskazane międzynarodowe klasyfikacje chorób rozstrzygają, iż autyzm oraz zaburzenia hiperkinetyczne nie stanowią zaburzeń psychicznych, o których mowa w przepisie § 2 pkt 5 rozporządzenia s.u.o.

Co to jest IDC-11 (źródło Wikipedia) link

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 – jedenasta wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych sporządzona przez Światową Organizację Zdrowia WHO.

Tworzenie ICD-11 rozpoczęło się w 2007 roku^[1] i objęło ponad dekadę pracy, w którą zaangażowanych było ponad 300 specjalistów z 55 krajów, podzielonych na 30 grup roboczych^[2][3][4]; ponadto wpłynęło około 10 000 propozycji od ludzi z całego świata^[5]. Wersja ICD-11 została pierwotnie opublikowana na stronach WHO 18 czerwca 2018 roku^[6], a następnie oficjalnie zatwierdzona 25 maja 2019 roku przez wszystkich członków WHO podczas 72. Światowego Zgromadzenia Zdrowia^[7]. ICD-11 jest rozpowszechniana na licencji Creative Commons BY-ND^[8] i jest dostępna na stronie WHO w języku francuskim, arabskim, chińskim, angielskim i hiszpańskim^[9].

Oficjalnie zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2022^[10]. 11 lutego Światowa Organizacja Zdrowia oświadczyła, że 35 krajów korzysta z ICD-11^[9]. Prace nad polską wersją miały się zakończyć w 2023 roku^[11][12][13] i 23 listopada 2023 opublikowana została wersja „przedostateczna” na licencji CC BY-ND 4.0^[14]. Całkowite przejście na ICD-11 planowane jest do końca 2026 roku^[15].

ICD-11 rozdziały (źródło Wikipedia) - link jw.

Numer Kody Nazwa rozdziału

1 1A00–1H0Z Wybrane choroby zakaźne lub pasożytnicze

2 2A00–2F9Z Nowotwory

3 3A00–3C0Z Choroby krwi i narządów krwiotwórczych

4 4A00–4B4Z Choroby układu odpornościowego

5 5A00–5D46 Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywienia i przemian metabolicznych

6 6A00–6E8Z Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe

7 7A00–7B2Z Zaburzenia snu i czuwania

8 8A00–8E7Z Choroby układu nerwowego

9 9A00–9E1Z Choroby układu wzrokowego

10 AA00–AC0Z Choroby ucha i wyrostka sutkowego

11 BA00–BE2Z Choroby układu krążenia

12 CA00–CB7Z Choroby układu oddechowego

13 DA00–DE2Z Choroby układu pokarmowego

14 EA00–EM0Z Choroby skóry

15 FA00–FC0Z Choroby układu mięśniowo-szkieletowego lub tkanki łącznej

16 GA00–GC8Z Choroby układu moczowo-płciowego

17 HA00–HA8Z Stany związane ze zdrowiem seksualnym

18 JA00–JB6Z Ciąża, poród, połóg

19 KA00–KD5Z Wybrane stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym

20 LA00–LD9Z Wady rozwojowe

21 MA00–MH2Y Objawy podmiotowe, przedmiotowe i wyniki badań dodatkowych, niesklasyfikowane gdzie indziej

22 NA00–NF2Z Urazy, zatrucia i określone skutki działania czynników zewnętrznych

23 PA00–PL2Z Zewnętrzne przyczyny śmiertelności i zachorowalności

24 QA00–QF4Z Czynniki wpływające na stan zdrowia i kontakt z systemem opieki zdrowotnej

25 RA00–RA26 Kody przeznaczone do celów specjalnych

26 SA00–SJ3Z Rozdział dodatkowy: Zaburzenia w ujęciu medycyny tradycyjnej

27 VA00–VC50 Sekcja uzupełniająca ocenę funkcjonowania

28 XA0060–XY9U Kody rozszerzone

Odpowiedzi na zadawane pytania dotyczące ICD-11 (źródło gov.pl)

Gdzie jest opublikowane polskie tłumaczenie ICD-11 i Przewodnika do ICD-11?

Dokumenty te zostały opublikowane na stronie Centrum e-Zdrowia (CeZ)
​​​​
Link: https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource/structure/icd11/99ICD1/2023-01/mms/details

Polskie tłumaczenie klasyfikacji ICD-11 można pobrać zarówno w formacie xml jak i pdf, a Przewodnika tylko w pdf.

Przewodnik referencyjny do ICD-11, zawiera bardzo dużo informacji zarówno o klasyfikacji ICD-11 jak również o poszczególnych jej rozdziałach oraz opis różnić między ICD-11 i ICD-10.

Czy jest to ostateczne tłumaczenie klasyfikacji ICD-11 i Przewodnika?

Tłumaczenie tych dwóch dokumentów ma charakter przedostateczny (pre-released).

Oficjalne wersje obu dokumentów zostaną przygotowane po przeprowadzeniu szerokich konsultacji, głównie ze środowiskami medycznymi i po przeanalizowaniu zasadności zgłoszonych uwag.

Przedostateczne wersje tłumaczenia zostały też opublikowane w innych krajach, takich jak Niemcy czy Słowacja. Przyjęcie takiego rozwiązania wynika z faktu, że ICD-10 i elektroniczna wersja ICD-11 bardzo różnią się od siebie. ICD-11 jest znacznie bardziej skomplikowana niż poprzednia rewizja tej klasyfikacji i znacznie większa, dlatego wiele krajów zdecydowało się opublikować przedostateczną wersję tłumaczenia i dalej pracować nad ostateczną wersją.

Czy opublikowana wersja ICD-11 była weryfikowana przez ekspertów medycznych?

Tak. Tłumaczenie ICD-11 zostało wykonane przez firmę tłumaczeniową, która została wybrana w konkursie ofert. Tłumaczenie to było weryfikowane przez ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych wybranych przez CMKP. Kolejna weryfikacja została wykonana przez wybranych Konsultantów Krajowych w poszczególnych dziedzinach medycyny.

Obecnie tłumaczenie udostępnione jest m.in. w celu uzyskania opinii i uwag środowisk medycznych oraz innych użytkowników.

W celu umożliwienia osobom zainteresowanym dokonywania porównań wersji oryginalnej z polskim jej tłumaczeniem, na podanej wyżej stronie CeZ (https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource /structure /icd11/99ICD1/2023-01/mms/details) zamieszono również oryginalną wersję anglojęzyczną w pdf, którą tłumaczono na język polski w listopadzie 2023 r., a przeglądarkę do najbardziej aktualnej anglojęzycznej wersji ICD-11 można znaleźć na stronie WHO pod adresem: https://icd.who.int/browse/latest-release/mms/en.

Czy polskie tłumaczenie ICD-11 dotyczy najnowszej wersji tej klasyfikacji?

Opublikowane polskie tłumaczenie dotyczy wersji ICD-11 z listopada 2023 r. tj. według stanu jaki był aktualny w momencie zakończenia Projektu, w ramach którego powstało tłumaczenie.

Co roku WHO publikuje oficjalną wersję uwzględniającą aktualizacje. Ostatnia została opublikowana w styczniu 2024 r. ze wskazaniem wszystkich wprowadzany zmian (https://icd.who.int/browse/releases/mms). Kontynuacja prac dotyczących tłumaczenia prowadzona jest w ramach uruchomionego w październiku Projektu FERS.

Więcej informacji można znaleźć w Przewodniku do ICD-11.

Gdzie znajdują się polskojęzyczne wersje narzędzi WHO wspomagających korzystanie z  ICD-11?

Narzędzia te znajdują się także na wymienionej wyżej stronie CeZ: https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource/structure/icd11/99ICD1/2023-01/mms/details

Narzędzia te to:

• Wyszukiwarka umożliwiająca wyszukiwanie kodów po numerze kodu lub jego nazwie,
• Narzędzie do kodowania,
• Trzy tabele mapujące kody ICD-10 i ICD-11.

Do czego służą Tabele mapujące i jak z nich korzystać?

WHO - w celu ułatwienia ustalenia odpowiedników kodów ICD-10 w ICD-11 i  odpowiedników kodów ICD-11 w ICD-10 - przygotowało zestaw trzech różnych tabel mapujących - tabelę (A) ICD-11/ICD-10 (jeden do jednego[1], (B) ICD-10/ICD-11 (jeden do wielu) i (C) [ICD-10/ICD-11 (jeden do jednego). Zastosowanie każdej z tych tabel powoduje ustalenie innej liczby relacji między kodami ICD-10 i ICD-11. Na przykład przy zastosowaniu tabeli (A) wszystkie powiązania między ICD-10 i ICD-11 dotyczące chorób oka zostały przedstawione w 736 wierszach, wg tabeli mapującej (B) powiązania te zostały wymienione w 469 wierszach, a w przypadku trzeciej z tych tabel w 320 wierszach. Wynika z tego, że jednym z zadań realizowanych przez ekspertów medycznych będzie analiza wszystkich tych powiązań, by m.in. umożliwić ustalenie jakie zmiany trzeba będzie wprowadzić w poszczególnych regulacjach prawnych.

Im więcej powiązań tym więcej odpowiedników jednego kodu ICD-10 w kodach ICD-11. Na przykład kod H00.0 (Jęczmień i inne głębokie zapalenie powiek) ma następujące odpowiedniki w ICD-11 wg Tabel Mapujących.

Tabela Kody ICD-11 wykazywane w trzech tabelach mapujących WHO joko powiązane z kodem H00.0 Jęczmień i inne głębokie zapalenie powiek

Z Tabeli tej wynika m.in. nie tylko różna liczba odpowiedników w zależności od tabeli mapującej (6, 3 albo 1), ale także fakt, że stosowanie tabeli ICD-11/ICD-10 oraz ICD-10/ICD-11 (jeden do wielu) nie daje takich samych wyników. Z wyjaśnień przedstawionych w dokumencie opisującym mapy wynika, że dzieje się tak, gdy kod w ICD-11 stanowi tylko część ogólniejszego kodu w ICD-10[2].

W tabelach mapujących mogą/powinny być uwzględnione następujące informacje o relacjach między kodami ICD-10 i ICD-11:

• pełna zgodność co do zakresu i treści Kodu ICD-10 i jego odpowiednika w ICD-11,
• relacja szersze pojęcie do węższego.

Przykładem pierwszej relacji między kodami, podanej w opracowaniu nt. tabel mapujących jest relacja pomiędzy kodem C93.1 białaczka monocytowa i jej odpowiednikiem w ICD-11 o tej samej nazwie.

Z kolei przykładem informacji o relacji: pojęcie szersze do węższego jest nazwa w ICD-11: Zakłócenia koloru skóry w stosunku do węższej nazwy w ICD-10: L81.8 Inne zakłócenia w pigmentacji skóry.

W niektórych mapach pokazuje się informacja o relacjach między jedną nazwą kodu i wieloma kodami. Ma to miejsce w przypadku, gdy jeden kod ma szerszy zakres od zestawu kodów. Podany w opracowaniu WHO przykład dotyczy pojęcia: Niedokrwistość. Pojęcie to odniesiono do: kodów D64 Inne niedokrwistości, D64.1 Wtórna niedokrwistość syderoblastyczna w przebiegu innych chorób, D64.8 Inne określone niedokrwistości, D64.9 Niedokrwistość, nieokreślona.

W omówionym przykładzie dotyczącym odpowiednika kodu H00.0 ustalonych według tabeli A mamy do czynienia z także z tego rodzaju relacją.

Niestety w tabelach mapujących udostępnionych przez WHO nie podaje się informacji o opisanych wyżej relacjach między kodami, w związku z tym konieczne jest, by te relacje były ustalane przez ekspertów medycznych, w procesie określania odpowiedników ICD-11 dla kodów ICD-10.

Poza tym według tabeli C (ICD-10/ICD-11 - jeden do jednego) kod wynikający z mapowania ma literę końcową Z, co stanowi odpowiednik rozszerzenia kodu ICD-10 o 9 (…), tj. nieokreślony[3].

Ponadto należy pamiętać, że obecnie obowiązująca w Polsce wersja ICD-10 jest z 2008 r. (późniejsze pojedyncze aktualizacje były tylko wyjątkowo uwzględniane), a w tabelach mapujących WHO stosowana jest wersja ICD-10 z 2019 r. W latach 2009-2019 WHO wprowadzało do ICD-10 wiele aktualizacji polegających na: dodaniu nowych kodów, wykreśleniu części z nich, zmianie ich nazwy, wprowadzeniu zmian w ich opisach. Stanowi to dodatkową trudność dla polskich użytkowników ICD-11 w szukaniu odpowiedników między kodami. Dlatego proponujemy, by przy ustalaniu odpowiedników kodów ICD-11 dla kodów ICD-10 zachować konieczną staranność.

[1]  Tabela ta umożliwia ustalenie jednego kodu ICD-11 dla kodu ICD-10, ale, gdy się ustala relacje między kodami ICD-10 i  ICD-11 wykorzystując tę tabelę, to do kodu ICD-10 jest więcej odniesień do kodów ICD-11.

[2] There is a relation which states A1 is a subclass of B1 4. A will be mapped to B, but the mapping will not be used in the reverse direction “WHO-FIC Classifications and Terminology Mapping Principles and Best Practice” Załącznik 1 do: ICD-10/ICD-11 Mapping Tools and Its Output Tabulation s. 70

[3] W ICD-10 w. 2008 nie ma kodu: H00.9.

Czy ustalony jest termin oficjalnego wprowadzenie w życie ICD-11 w Polsce?

Decyzja o dacie oficjalnego wprowadzenia w życie w Polsce ICD-11 zostanie podjęta po stwierdzeniu, że system opieki zdrowotnej jest gotowy na jej wdrożenie. Wymaga to co najmniej:

• nowelizacji aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) oraz zarządzeń Prezesa NFZ
• dostosowaniu przez NFZ systemu rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej i sprawozdawczości
• dostosowaniu systemów teleinformatycznych świadczeniodawców, NFZ, ZUS, KRUS, GUS do korzystania z ICD-11
• opracowaniu, prowadzeniu i udostępnieniu wszystkim zainteresowanym pełnego zestawu szkoleń e-learningowych i pomocy dydaktycznych umożliwiających samokształcenie przyszłych użytkowników ICD-11.

Informacja o terminie wdrożenia będzie podana do publicznej wiadomości z odpowiednim wyprzedzeniem.

Jakie były dotychczasowe prace dotyczące elektronicznej wersji ICD-11?

W grudniu 2023 r. zakończył się I etap prac nad wdrożeniem ICD-11, realizowany w  ramach Projektu w programie POWER pn. Poprawa jakości informacji medycznej dzięki wzrostowi kompetencji, wiedzy oraz umiejętności pracowników podmiotów leczniczych w zakresie prawidłowego posługiwanie się klasyfikacją ICD-11 (I etap prac). W wyniku realizacji tego Projektu m.in. powstał polski tekst klasyfikacji ICD-11, opracowano narzędzia wspomagające użytkowników korzystających z ICD (w  tym wyszukiwarkę (ICD-11 Browser), narzędzie do odszukiwania kodów ICD za  pomocą słów kluczowych (coding tool), przetłumaczono Przewodnik WHO dotyczący ICD-11 oraz przeprowadzono pierwsze szkolenia.

Na czym polegają dalsze planowane prace dotyczące elektronicznej wersji ICD-11

Dalsze prace będą realizowane głównie w ramach kolejnego projektu w programie FERS pn. „Wsparcie wdrożenia jedenastej rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) w polskim systemie ochrony zdrowia (II etap prac)”. Prace rozpoczęły się się w IV kwartale 2024 r. Opis tego Projektu znajduje się w tekście umieszczonym na tej stronie.