WSA, SKO i MOPS: powołano się na klasyfikację chorób ICD-11. Przecież ona jeszcze nie obowiązuje

Nowa klasyfikacja chorób ICD-11 - dopiero w przyszłości (być może) zostanie wprowadzone do MOPS/GOPS

Mamy przykład takiego wyroku:

Wyrok wydali sędziowie:

1. Pan Dariusz Kurkiewicz
2. Pani Justyna Dudek-Sienkiewicz
3. Pani Katarzyna Krzysztofowicz /przewodniczący sprawozdawca/\

Sąd podkreślił, że klasyfikację chorób ICD-11jeszcze nie obowiązuje w polskim porządku prawnym. Nie ma więc znaczenia, że według nowej klasyfikacji całościowe zaburzenia rozwoju (F84) zostały połączone w jedną kategorię zaburzeń ze spektrum autyzmu, albowiem klasyfikacja ta nie ma mocy prawnej. Zgodnie z komunikatem Ministerstwa Zdrowia, od dnia 1 stycznia 2022 r. jedenasta rewizja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób dla Statystyki Śmiertelności i zachorowalności (ICD-11) obowiązuje jako klasyfikacja międzynarodowa. Polska, podobnie jak inne kraje, ma około pięcioletni okres na wdrożenie tej rewizji klasyfikacji i dostosowanie jej do systemu krajowego. W wyniku prac prowadzonych przy Projekcie nr FERS.04.15-IP.07-0004/24 przetłumaczono elektroniczną wersję ICD-11 i materiały towarzyszące (CMKP), opracowano polskie wersje narzędzi WHO wspomagające przyszłych użytkowników (CeZ), opracowano i przeprowadzono pierwsze szkolenia e-learningowe i warsztaty online (CMKP, CeZ). Decyzja o dacie oficjalnego wprowadzenia w życie w Polsce ICD-11 zostanie podjęta po stwierdzeniu, że system opieki zdrowotnej jest gotowy na jej wdrożenie.

W sprawie ocenianej przez sąd niezależnie od faktu, że powoływana przez Kolegium klasyfikacja ICD-11 nie obowiązuje, nadal zaburzenia ze spektrum autyzmu i razem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi znalazły się w rozdziale pn. Zaburzenia psychiczne, behawioralne i nieprorozwojowe.

Z jakim poglądem SKO walczył WSA?

SKO przeprowadził wywód dotyczący tego, czy zdiagnozowany u dzieci wnioskodawczyni autyzm jest zaburzeniem psychicznym i stanął na stanowisku, że jest to zaburzenie rozwoju, które nie oznacza upośledzenia umysłowego.

Klasyfikacja chorób ICD-10 obowiązywała do dnia 1 stycznia 2022 r. Została zastąpiona klasyfikacją chorób ICD-11, zgodnie z którą wszystkie całościowe zaburzenia rozwoju (F84) zostały połączone w jedną kategorię, zaburzenia ze spektrum autyzmu (6A02). W klasyfikacji zrezygnowano z podziału na autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera i in., zamiast tego wprowadzając rozróżnienie na podstawie możliwych zaburzeń rozwoju intelektualnego i upośledzeń języka funkcjonalnego. Z kolei zaburzenia hiperkinetyczne (F90) zmieniono na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (6A05) i wprowadzono podział na podtypy. Zaburzenia ze spektrum autyzmu (6A02) oraz zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (6A05) znalazły się w aktualnej międzynarodowej klasyfikacji chorób w rozdziale pn. Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe. Oznacza to, że obie wskazane międzynarodowe klasyfikacje chorób rozstrzygają, iż autyzm oraz zaburzenia hiperkinetyczne nie stanowią zaburzeń psychicznych, o których mowa w przepisie § 2 pkt 5 rozporządzenia s.u.o.

Co to jest IDC-11 (źródło Wikipedia) link

Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 – jedenasta wersja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych sporządzona przez Światową Organizację Zdrowia WHO.

Tworzenie ICD-11 rozpoczęło się w 2007 roku^[1] i objęło ponad dekadę pracy, w którą zaangażowanych było ponad 300 specjalistów z 55 krajów, podzielonych na 30 grup roboczych^[2][3][4]; ponadto wpłynęło około 10 000 propozycji od ludzi z całego świata^[5]. Wersja ICD-11 została pierwotnie opublikowana na stronach WHO 18 czerwca 2018 roku^[6], a następnie oficjalnie zatwierdzona 25 maja 2019 roku przez wszystkich członków WHO podczas 72. Światowego Zgromadzenia Zdrowia^[7]. ICD-11 jest rozpowszechniana na licencji Creative Commons BY-ND^[8] i jest dostępna na stronie WHO w języku francuskim, arabskim, chińskim, angielskim i hiszpańskim^[9].

Oficjalnie zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2022^[10]. 11 lutego Światowa Organizacja Zdrowia oświadczyła, że 35 krajów korzysta z ICD-11^[9]. Prace nad polską wersją miały się zakończyć w 2023 roku^[11][12][13] i 23 listopada 2023 opublikowana została wersja „przedostateczna” na licencji CC BY-ND 4.0^[14]. Całkowite przejście na ICD-11 planowane jest do końca 2026 roku^[15].

ICD-11 rozdziały (źródło Wikipedia) - link jw.

Numer Kody Nazwa rozdziału

1 1A00–1H0Z Wybrane choroby zakaźne lub pasożytnicze

2 2A00–2F9Z Nowotwory

3 3A00–3C0Z Choroby krwi i narządów krwiotwórczych

4 4A00–4B4Z Choroby układu odpornościowego

5 5A00–5D46 Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywienia i przemian metabolicznych

6 6A00–6E8Z Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe

7 7A00–7B2Z Zaburzenia snu i czuwania

8 8A00–8E7Z Choroby układu nerwowego

9 9A00–9E1Z Choroby układu wzrokowego

10 AA00–AC0Z Choroby ucha i wyrostka sutkowego

11 BA00–BE2Z Choroby układu krążenia

12 CA00–CB7Z Choroby układu oddechowego

13 DA00–DE2Z Choroby układu pokarmowego

14 EA00–EM0Z Choroby skóry

15 FA00–FC0Z Choroby układu mięśniowo-szkieletowego lub tkanki łącznej

16 GA00–GC8Z Choroby układu moczowo-płciowego

17 HA00–HA8Z Stany związane ze zdrowiem seksualnym

18 JA00–JB6Z Ciąża, poród, połóg

19 KA00–KD5Z Wybrane stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym

20 LA00–LD9Z Wady rozwojowe

21 MA00–MH2Y Objawy podmiotowe, przedmiotowe i wyniki badań dodatkowych, niesklasyfikowane gdzie indziej

22 NA00–NF2Z Urazy, zatrucia i określone skutki działania czynników zewnętrznych

23 PA00–PL2Z Zewnętrzne przyczyny śmiertelności i zachorowalności

24 QA00–QF4Z Czynniki wpływające na stan zdrowia i kontakt z systemem opieki zdrowotnej

25 RA00–RA26 Kody przeznaczone do celów specjalnych

26 SA00–SJ3Z Rozdział dodatkowy: Zaburzenia w ujęciu medycyny tradycyjnej

27 VA00–VC50 Sekcja uzupełniająca ocenę funkcjonowania

28 XA0060–XY9U Kody rozszerzone

Odpowiedzi na zadawane pytania dotyczące ICD-11 (źródło gov.pl)

Gdzie jest opublikowane polskie tłumaczenie ICD-11 i Przewodnika do ICD-11?

Dokumenty te zostały opublikowane na stronie Centrum e-Zdrowia (CeZ)
​​​​
Link: https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource/structure/icd11/99ICD1/2023-01/mms/details

Polskie tłumaczenie klasyfikacji ICD-11 można pobrać zarówno w formacie xml jak i pdf, a Przewodnika tylko w pdf.

Przewodnik referencyjny do ICD-11, zawiera bardzo dużo informacji zarówno o klasyfikacji ICD-11 jak również o poszczególnych jej rozdziałach oraz opis różnić między ICD-11 i ICD-10.

Czy jest to ostateczne tłumaczenie klasyfikacji ICD-11 i Przewodnika?

Tłumaczenie tych dwóch dokumentów ma charakter przedostateczny (pre-released).

Oficjalne wersje obu dokumentów zostaną przygotowane po przeprowadzeniu szerokich konsultacji, głównie ze środowiskami medycznymi i po przeanalizowaniu zasadności zgłoszonych uwag.

Przedostateczne wersje tłumaczenia zostały też opublikowane w innych krajach, takich jak Niemcy czy Słowacja. Przyjęcie takiego rozwiązania wynika z faktu, że ICD-10 i elektroniczna wersja ICD-11 bardzo różnią się od siebie. ICD-11 jest znacznie bardziej skomplikowana niż poprzednia rewizja tej klasyfikacji i znacznie większa, dlatego wiele krajów zdecydowało się opublikować przedostateczną wersję tłumaczenia i dalej pracować nad ostateczną wersją.

Czy opublikowana wersja ICD-11 była weryfikowana przez ekspertów medycznych?

Tak. Tłumaczenie ICD-11 zostało wykonane przez firmę tłumaczeniową, która została wybrana w konkursie ofert. Tłumaczenie to było weryfikowane przez ekspertów wewnętrznych i zewnętrznych wybranych przez CMKP. Kolejna weryfikacja została wykonana przez wybranych Konsultantów Krajowych w poszczególnych dziedzinach medycyny.

Obecnie tłumaczenie udostępnione jest m.in. w celu uzyskania opinii i uwag środowisk medycznych oraz innych użytkowników.

W celu umożliwienia osobom zainteresowanym dokonywania porównań wersji oryginalnej z polskim jej tłumaczeniem, na podanej wyżej stronie CeZ (https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource /structure /icd11/99ICD1/2023-01/mms/details) zamieszono również oryginalną wersję anglojęzyczną w pdf, którą tłumaczono na język polski w listopadzie 2023 r., a przeglądarkę do najbardziej aktualnej anglojęzycznej wersji ICD-11 można znaleźć na stronie WHO pod adresem: https://icd.who.int/browse/latest-release/mms/en.

Czy polskie tłumaczenie ICD-11 dotyczy najnowszej wersji tej klasyfikacji?

Opublikowane polskie tłumaczenie dotyczy wersji ICD-11 z listopada 2023 r. tj. według stanu jaki był aktualny w momencie zakończenia Projektu, w ramach którego powstało tłumaczenie.

Co roku WHO publikuje oficjalną wersję uwzględniającą aktualizacje. Ostatnia została opublikowana w styczniu 2024 r. ze wskazaniem wszystkich wprowadzany zmian (https://icd.who.int/browse/releases/mms). Kontynuacja prac dotyczących tłumaczenia prowadzona jest w ramach uruchomionego w październiku Projektu FERS.

Więcej informacji można znaleźć w Przewodniku do ICD-11.

Gdzie znajdują się polskojęzyczne wersje narzędzi WHO wspomagających korzystanie z  ICD-11?

Narzędzia te znajdują się także na wymienionej wyżej stronie CeZ: https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource/structure/icd11/99ICD1/2023-01/mms/details

Narzędzia te to:

• Wyszukiwarka umożliwiająca wyszukiwanie kodów po numerze kodu lub jego nazwie,
• Narzędzie do kodowania,
• Trzy tabele mapujące kody ICD-10 i ICD-11.

Do czego służą Tabele mapujące i jak z nich korzystać?

WHO - w celu ułatwienia ustalenia odpowiedników kodów ICD-10 w ICD-11 i  odpowiedników kodów ICD-11 w ICD-10 - przygotowało zestaw trzech różnych tabel mapujących - tabelę (A) ICD-11/ICD-10 (jeden do jednego[1], (B) ICD-10/ICD-11 (jeden do wielu) i (C) [ICD-10/ICD-11 (jeden do jednego). Zastosowanie każdej z tych tabel powoduje ustalenie innej liczby relacji między kodami ICD-10 i ICD-11. Na przykład przy zastosowaniu tabeli (A) wszystkie powiązania między ICD-10 i ICD-11 dotyczące chorób oka zostały przedstawione w 736 wierszach, wg tabeli mapującej (B) powiązania te zostały wymienione w 469 wierszach, a w przypadku trzeciej z tych tabel w 320 wierszach. Wynika z tego, że jednym z zadań realizowanych przez ekspertów medycznych będzie analiza wszystkich tych powiązań, by m.in. umożliwić ustalenie jakie zmiany trzeba będzie wprowadzić w poszczególnych regulacjach prawnych.

Im więcej powiązań tym więcej odpowiedników jednego kodu ICD-10 w kodach ICD-11. Na przykład kod H00.0 (Jęczmień i inne głębokie zapalenie powiek) ma następujące odpowiedniki w ICD-11 wg Tabel Mapujących.

 

Tabela Kody ICD-11 wykazywane w trzech tabelach mapujących WHO joko powiązane z kodem H00.0 Jęczmień i inne głębokie zapalenie powiek

Tabela A	Tabela B	Tabela C	Nazwa kodu
9A01.0	9A01.0		Preseptal celulitis zapalenie przedprzegrodowe (zapalenie tkanki miękkiej oczodołu)
9A01.1	9A01.1		Abscess of eyelid (ropień, wrzód powieki)
9A01.2			Hordeolum (jęczmien na oku)
9A01.20			Hordeolum externum (jęczmień zewnętrzny)
9A01.21			Hordeolum internum (jęczmień wewnętrzny)
9A01.2Z	9A01.2Z	9A01.2Z	Hordeolum, unspecified (jęczmień na oku, nieokreślony)
Łącznie 6 kodów ICD-11	Łącznie 3 kody ICD-11	1 kod ICD-11

 

Z Tabeli tej wynika m.in. nie tylko różna liczba odpowiedników w zależności od tabeli mapującej (6, 3 albo 1), ale także fakt, że stosowanie tabeli ICD-11/ICD-10 oraz ICD-10/ICD-11 (jeden do wielu) nie daje takich samych wyników. Z wyjaśnień przedstawionych w dokumencie opisującym mapy wynika, że dzieje się tak, gdy kod w ICD-11 stanowi tylko część ogólniejszego kodu w ICD-10[2].

W tabelach mapujących mogą/powinny być uwzględnione następujące informacje o relacjach między kodami ICD-10 i ICD-11:

• pełna zgodność co do zakresu i treści Kodu ICD-10 i jego odpowiednika w ICD-11,
• relacja szersze pojęcie do węższego.

Przykładem pierwszej relacji między kodami, podanej w opracowaniu nt. tabel mapujących jest relacja pomiędzy kodem C93.1 białaczka monocytowa i jej odpowiednikiem w ICD-11 o tej samej nazwie.

Z kolei przykładem informacji o relacji: pojęcie szersze do węższego jest nazwa w ICD-11: Zakłócenia koloru skóry w stosunku do węższej nazwy w ICD-10: L81.8 Inne zakłócenia w pigmentacji skóry.

W niektórych mapach pokazuje się informacja o relacjach między jedną nazwą kodu i wieloma kodami. Ma to miejsce w przypadku, gdy jeden kod ma szerszy zakres od zestawu kodów. Podany w opracowaniu WHO przykład dotyczy pojęcia: Niedokrwistość. Pojęcie to odniesiono do: kodów D64 Inne niedokrwistości, D64.1 Wtórna niedokrwistość syderoblastyczna w przebiegu innych chorób, D64.8 Inne określone niedokrwistości, D64.9 Niedokrwistość, nieokreślona.

W omówionym przykładzie dotyczącym odpowiednika kodu H00.0 ustalonych według tabeli A mamy do czynienia z także z tego rodzaju relacją.

Niestety w tabelach mapujących udostępnionych przez WHO nie podaje się informacji o opisanych wyżej relacjach między kodami, w związku z tym konieczne jest, by te relacje były ustalane przez ekspertów medycznych, w procesie określania odpowiedników ICD-11 dla kodów ICD-10.

Poza tym według tabeli C (ICD-10/ICD-11 - jeden do jednego) kod wynikający z mapowania ma literę końcową Z, co stanowi odpowiednik rozszerzenia kodu ICD-10 o 9 (…), tj. nieokreślony[3].

Ponadto należy pamiętać, że obecnie obowiązująca w Polsce wersja ICD-10 jest z 2008 r. (późniejsze pojedyncze aktualizacje były tylko wyjątkowo uwzględniane), a w tabelach mapujących WHO stosowana jest wersja ICD-10 z 2019 r. W latach 2009-2019 WHO wprowadzało do ICD-10 wiele aktualizacji polegających na: dodaniu nowych kodów, wykreśleniu części z nich, zmianie ich nazwy, wprowadzeniu zmian w ich opisach. Stanowi to dodatkową trudność dla polskich użytkowników ICD-11 w szukaniu odpowiedników między kodami. Dlatego proponujemy, by przy ustalaniu odpowiedników kodów ICD-11 dla kodów ICD-10 zachować konieczną staranność.

[1]  Tabela ta umożliwia ustalenie jednego kodu ICD-11 dla kodu ICD-10, ale, gdy się ustala relacje między kodami ICD-10 i  ICD-11 wykorzystując tę tabelę, to do kodu ICD-10 jest więcej odniesień do kodów ICD-11.

[2] There is a relation which states A1 is a subclass of B1 4. A will be mapped to B, but the mapping will not be used in the reverse direction “WHO-FIC Classifications and Terminology Mapping Principles and Best Practice” Załącznik 1 do: ICD-10/ICD-11 Mapping Tools and Its Output Tabulation s. 70

[3] W ICD-10 w. 2008 nie ma kodu: H00.9.

Czy ustalony jest termin oficjalnego wprowadzenie w życie ICD-11 w Polsce?

Decyzja o dacie oficjalnego wprowadzenia w życie w Polsce ICD-11 zostanie podjęta po stwierdzeniu, że system opieki zdrowotnej jest gotowy na jej wdrożenie. Wymaga to co najmniej:

• nowelizacji aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) oraz zarządzeń Prezesa NFZ
• dostosowaniu przez NFZ systemu rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej i sprawozdawczości
• dostosowaniu systemów teleinformatycznych świadczeniodawców, NFZ, ZUS, KRUS, GUS do korzystania z ICD-11
• opracowaniu, prowadzeniu i udostępnieniu wszystkim zainteresowanym pełnego zestawu szkoleń e-learningowych i pomocy dydaktycznych umożliwiających samokształcenie przyszłych użytkowników ICD-11.

Informacja o terminie wdrożenia będzie podana do publicznej wiadomości z odpowiednim wyprzedzeniem.

Jakie były dotychczasowe prace dotyczące elektronicznej wersji ICD-11?

W grudniu 2023 r. zakończył się I etap prac nad wdrożeniem ICD-11, realizowany w  ramach Projektu w programie POWER pn. Poprawa jakości informacji medycznej dzięki wzrostowi kompetencji, wiedzy oraz umiejętności pracowników podmiotów leczniczych w zakresie prawidłowego posługiwanie się klasyfikacją ICD-11 (I etap prac). W wyniku realizacji tego Projektu m.in. powstał polski tekst klasyfikacji ICD-11, opracowano narzędzia wspomagające użytkowników korzystających z ICD (w  tym wyszukiwarkę (ICD-11 Browser), narzędzie do odszukiwania kodów ICD za  pomocą słów kluczowych (coding tool), przetłumaczono Przewodnik WHO dotyczący ICD-11 oraz przeprowadzono pierwsze szkolenia.

Na czym polegają dalsze planowane prace dotyczące elektronicznej wersji ICD-11

Dalsze prace będą realizowane głównie w ramach kolejnego projektu w programie FERS pn. „Wsparcie wdrożenia jedenastej rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) w polskim systemie ochrony zdrowia (II etap prac)”. Prace rozpoczęły się się w IV kwartale 2024 r. Opis tego Projektu znajduje się w tekście umieszczonym na tej stronie.