Przeszkoda wieku
Według prawa cywilnego nie można starać się o unieważnienie małżeństwa z powodu na przykład wieku, gdy ta przyczyna ustała. W kościelnym prawie małżeńskim również istnieje przeszkoda wieku.
Małżeństwo jest nieważnie zawarte, gdy zawierający je mężczyzna nie ukończył szesnastego roku życia, zaś kobieta – czternastego.
Wyższy wiek wymagany jest jedynie do godziwego zawarcia małżeństwa, nie zaś do jego ważności. Nawet gdy przeszkoda wieku ustaje według Kodeksu Prawa Kanonicznego (dalej jako: KPK), to małżeństwo nie staje się ważne w momencie ustania tej przyczyny. Stąd nawet po osiągnięciu wymaganego prawem wieku istnieje w dalszym ciągu możliwość starania się o uznanie jego nieważności. Ale też powinno się mieć przy tym od razu na uwadze inną instytucję, a to w postaci konwalidacji, czyli uważnienia nieważnie zawiązanego węzła małżeńskiego.
Wady zgody małżeńskiej: niezdolność natury psychicznej, podstępne wprowadzenie w błąd
Podobnie – jak powyżej - można rozpatrywać też inną kwestię, a mianowicie zakaz unieważnienia małżeństwa z racji na chorobę psychiczną, uzależnienie (narkomania, alkoholizm) po ich ustaniu (prawo cywilne). Co prawda wymienionych czynników w kościelnym prawie małżeńskim nie można rozpatrywać – jak wiek - w ramach małżeńskich przeszkód, a w świetle wad zgody małżeńskiej. Najczęściej można zatem je badać w aspekcie niezdolności natury psychicznej, ale też i podstępnego wprowadzenia w błąd. Jednak, tak samo jak powyżej, nawet gdy wymienione okoliczności ustały po zawartym małżeństwie, ale istniały przed jego zawarciem, to nie oznacza to braku prawa do starania się o przeprowadzenie małżeńskiego procesu w kierunku uznania małżeństwa za nieważne. Podobnie jak w przypadku przeszkody wieku, gdy związek został zawarty na sposób nieważny z racji na wadę zgody małżeńskiej, również należy wziąć pod uwagę prawo do uważnienia małżeństwa.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Śmierć małżonka
Jeszcze jedną z okoliczności uniemożliwiających staranie się o unieważnienie według cywilnego prawa jest np. śmierć jednego z małżonków. Według kościelnego prawa małżeńskiego, gdy następuje śmierć jednego ze współmałżonków co do zasady nie ma większego sensu staranie się o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Proces najczęściej bowiem wszczyna się w sytuacji chęci zawarcia nowego kościelnego ślubu. Istnieje jednak wyjątek, gdy strona starająca się o przeprowadzenie takiego procesu, mimo śmierci swojego małżonka, ma interes prawny – przykładowo – chęć wstąpienia do zakonu (kan. 1675 § 1 KPK).
Zaskarżenie małżeństwa przez rzecznika sprawiedliwości
Natomiast faktycznie także i KPK wymienia sytuację, która czyni niemożliwym rozpoczęcie procesu o nieważność małżeństwa, a mianowicie - starania się o orzeczenie w imieniu jednego ze współmałżonków. Istnieje jednak prawo do zainicjowania procesu przez tzw. promotora sprawiedliwości (gdyż instytucja małżeństwa nie ma prywatnego charakteru, a publiczny), gdy nieważność jest znana (kan. 1674 nr 2 KPK).
Podsumowanie
To niektóre naturalnie z przykładów, bez wchodzenia w szczegóły. Widać z nich na pewno zarówno różnice, jak i pewne podobieństwa.
Polecamy serwis: Rozwód kościelny