W ostatnich latach coraz więcej osób decyduje się na zabiegi okulistyczne – laserowe korekcje wzroku, operacje zaćmy, implanty soczewek. Niestety, rośnie też liczba nieudanych zabiegów, które kończą się powikłaniami, a czasem trwałym pogorszeniem wzroku. Dlaczego tak się dzieje? Czy można się przed tym uchronić?
- Nieudane operacje oczu – jak uniknąć tragedii? Sprawdź, zanim podpiszesz zgodę
- Jak powinna wyglądać prawidłowa zgoda na zabieg?
- Nieudane zabiegi okulistyczne: prawne aspekty zgody pacjenta oraz ryzyka medycznego
- Zgoda pacjenta – fundament odpowiedzialności lekarza
- Dopiero na podstawie takiej informacji pacjent może wyrazić świadomą zgodę na wykonanie zabiegu medycznego
- Na co zwracać uwagę, czytając zgodę na zabieg?
- Tego pacjent nie powinien podpisywać
Nieudane operacje oczu – jak uniknąć tragedii? Sprawdź, zanim podpiszesz zgodę
Gdzie najczęściej pojawiają się błędy?
- Niedokładna kwalifikacja pacjenta – nie każdy nadaje się np. do laserowej korekcji wzroku.
- Błędy w trakcie zabiegu – np. nieodpowiednie ustawienia lasera, źle dobrana soczewka.
- Niewystarczające poinformowanie pacjenta o ryzyku – pacjent podpisuje zgodę, nie wiedząc, co mu naprawdę grozi.
Jak powinna wyglądać prawidłowa zgoda na zabieg?
Prawidłowa zgoda na zabieg t nie może być tylko sucha kartka do podpisu! W takim razie na co zwrócić uwagę?
- Czy zgoda jest konkretna? Powinna zawierać nazwę zabiegu, opis, cel, możliwe powikłania, alternatywy.
- Czy wiesz, jakie są realne ryzyka? Jeśli zgoda mówi tylko o „ryzyku infekcji” czy „bólu”, a nie o utracie wzroku czy konieczności kolejnej operacji – coś tu jest nie tak.
- Czy lekarz odpowiada na Twoje pytania? Masz prawo dopytywać, a jeśli lekarz się irytuje lub unika odpowiedzi – uważaj.
- Czy zgoda jest podpisywana na spokojnie? Nigdy nie podpisuj niczego na szybko, np. tuż przed zabiegiem, gdy jesteś zestresowany.
Nieudane zabiegi okulistyczne: prawne aspekty zgody pacjenta oraz ryzyka medycznego
Współczesna medycyna oferuje pacjentom coraz bardziej zaawansowane metody leczenia chorób oczu. Zabiegi laserowej korekcji wzroku, operacje zaćmy czy wszczepienia soczewek fakijnych stały się codziennością. Jednak wraz ze wzrostem liczby przeprowadzanych procedur, obserwujemy również zwiększającą się liczbę powikłań i nieudanych zabiegów okulistycznych, które niejednokrotnie skutkują trwałym uszczerbkiem na zdrowiu pacjenta.
Z perspektywy prawnej kluczowe znaczenie ma nie tylko sposób przeprowadzenia zabiegu, ale również to, czy pacjent został należycie poinformowany o ryzykach i alternatywach leczenia. To właśnie prawidłowo udzielona zgoda stanowi fundament legalności działań medycznych.
Zgoda pacjenta – fundament odpowiedzialności lekarza
Zgodnie z art. 31 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz ma obowiązek udzielenia pacjentowi informacji o rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, przewidywanych następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.
Dopiero na podstawie takiej informacji pacjent może wyrazić świadomą zgodę na wykonanie zabiegu medycznego
W przypadku zabiegów okulistycznych oznacza to, że pacjent powinien być poinformowany między innymi o:
- celu i charakterze planowanego zabiegu,
- możliwych powikłaniach, w tym także rzadkich, ale poważnych (jak utrata wzroku, infekcje, blizny rogówkowe),
- alternatywnych metodach leczenia (np. w przypadku wad wzroku – możliwości stosowania okularów lub soczewek kontaktowych zamiast laserowej korekcji),
- przewidywanym czasie rekonwalescencji oraz ewentualnej konieczności przeprowadzenia dodatkowych zabiegów.
Na co zwracać uwagę, czytając zgodę na zabieg?
W praktyce klinicznej niejednokrotnie spotykamy się z dokumentami, które mają formę ogólnikowych formularzy, zawierających jedynie ogólne sformułowania, jak np. „pacjent został poinformowany o ryzyku zabiegu” lub „pacjent akceptuje ryzyko”. Takie zgody nie spełniają wymogu świadomej zgody, ponieważ nie pozwalają pacjentowi realnie ocenić ryzyka.
Pacjent powinien szczególnie zwrócić uwagę na to, czy w dokumencie znajdują się następujące elementy:
- Szczegółowy opis zabiegu – nie tylko nazwa, ale też informacje, na czym polega procedura.
- Wskazanie ryzyk – w tym tych najpoważniejszych, nawet jeśli występują rzadko.
- Opis alternatyw – pacjent powinien wiedzieć, że np. nie musi poddawać się operacji i jakie są konsekwencje alternatywnych rozwiązań.
- Czas na refleksję – pacjent nie może być zmuszany do podpisania zgody w ostatniej chwili, bez czasu na spokojne zapoznanie się z dokumentami.
Tego pacjent nie powinien podpisywać
Szczególnie alarmujące są sytuacje, gdy:
- lekarz przedstawia zgodę dopiero tuż przed zabiegiem, np. na sali operacyjnej, gdy pacjent jest pod wpływem stresu,
- w dokumentach znajdują się klauzule o „całkowitym zrzeczeniu się roszczeń” wobec placówki – takie zapisy są nieważne w świetle prawa cywilnego,
- dokumenty są napisane niezrozumiałym, prawniczym lub medycznym żargonem, który uniemożliwia pacjentowi zrozumienie treści.
Warto pamiętać, że zgoda pacjenta nie „legalizuje” błędów lekarskich. Nawet jeśli pacjent został poinformowany o ryzykach, lekarz zawsze ma obowiązek dochować należytej staranności, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1287, 1897)