Komisja lekarska ds. orzekania o niepełnosprawności to dla wielu osób jedno z najważniejszych spotkań w życiu. Od jej decyzji zależy dostęp do świadczeń, ulg i wsparcia. Od sierpnia 2025 roku obowiązują nowe zasady orzekania, które mają przyspieszyć procedury i zwiększyć przejrzystość. Warto więc wiedzieć, jak wygląda przebieg komisji i jak dobrze przygotować się do rozmowy z lekarzami, by rzetelnie przedstawić swoją sytuację.
- Nowe przepisy – krócej, szybciej, przejrzyściej
- Jak wygląda komisja w praktyce
- Jak rozmawiać z komisją
- Jak przygotować się do komisji
- Stopnie niepełnosprawności – co oznaczają w praktyce
- Jakie świadczenia można uzyskać po orzeczeniu?
- Podsumowanie
- Podstawa prawna
Nowe przepisy – krócej, szybciej, przejrzyściej
Od 14 sierpnia 2025 r. komisje lekarskie obowiązują nowe procedury. Do ich składu mogą być powoływani nie tylko doświadczeni specjaliści, ale także lekarze w trakcie specjalizacji oraz osoby z minimum pięcioletnim stażem. Dzięki temu liczba orzeczników znacząco wzrosła, a terminy powinny być łatwiej dostępne.
Zwiększamy liczbę osób uprawnionych do orzekania, aby pacjenci nie czekali miesiącami na decyzję. Każdy wnioskodawca otrzyma też ustne uzasadnienie zaraz po badaniu – podkreśla Łukasz Krasoń, Pełnomocnik Rządu ds. Osób z Niepełnosprawnościami.
Nowością jest właśnie obowiązek wyjaśnienia decyzji od ręki, bezpośrednio po spotkaniu. Sam dokument trafia później do systemu SOW albo pocztą, zwykle w ciągu 14 dni. Wprowadzono też minimalne okresy ważności orzeczeń: trzy lata w przypadku dzieci i siedem lat w przypadku osób z rzadkimi chorobami. Co istotne, przepisy obejmują także starsze wnioski złożone przed reformą, jeśli nie zostały jeszcze rozpatrzone.
Jak wygląda komisja w praktyce
Spotkanie trwa zwykle od 5 do 15 minut. Komisja analizuje dokumentację medyczną, przeprowadza krótki wywiad, a czasem także proste badanie, np. ocenę chodu, równowagi czy zakresu ruchu. Lekarze pytają nie tylko o diagnozę, ale przede wszystkim o to, jak stan zdrowia wpływa na codzienne życie.
Komisja interesuje się tym, czy pacjent może samodzielnie się poruszać, potrzebuje wsparcia w domu, jest zdolny do pracy czy zmaga się z objawami psychicznymi – tłumaczy dr Anna Wiśniewska, lekarz medycyny rodzinnej współpracująca z jednym z powiatowych zespołów.
Dla wielu osób to spotkanie jest bardzo stresujące. Jeden z pacjentów przyznał:
Od kilku minut rozmowy zależało, czy będę miał z czego żyć. Komisja mnie nie zna, nie widzi moich codziennych zmagań, a musi oprzeć się na kilku zdaniach i dokumentach.
Jak rozmawiać z komisją
Komisja nie ocenia zaradności, ale realne ograniczenia zdrowotne. Dlatego, zamiast mówić: "Jakoś sobie radzę", opisz, ile wysiłku kosztują Cię codzienne czynności i jak często musisz korzystać z pomocy. Dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsze spisanie objawów, by w stresie nie zapomnieć o istotnych szczegółach.
Wypowiedzi w rodzaju: "Nie potrzebuję pomocy, nie chcę nikomu zabierać pieniędzy" mogą zostać odebrane jako dowód na brak potrzeby wsparcia. Tak samo sugerowanie, że skoro samodzielnie dotarłeś na komisję, jesteś sprawny. Jeśli wymagało to wysiłku, transportu specjalistycznego albo pomocy bliskich, warto to jasno powiedzieć.
Jak przygotować się do komisji
Najważniejsze jest zebranie aktualnej dokumentacji: opinii lekarzy, wypisów ze szpitala, wyników badań obrazowych i laboratoryjnych. Komisja ocenia przede wszystkim aktualne skutki choroby, a nie tylko historię leczenia.
Przydatne jest też przygotowanie listy codziennych problemów, od bólu i ograniczeń ruchowych po lęki czy problemy z koncentracją. Warto spisać to wcześniej, aby w stresie nie zapomnieć o ważnych kwestiach.
Eksperci radzą również, by nie lekceważyć aspektów psychicznych.
Depresja, przewlekły stres czy zaburzenia lękowe mają ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie. Jeśli są udokumentowane, komisja powinna je uwzględnić – podkreśla psycholog kliniczna Katarzyna Rogowska.
Pomocna może być obecność osoby towarzyszącej, która wesprze emocjonalnie, przypomni szczegóły lub potwierdzi objawy.
Stopnie niepełnosprawności – co oznaczają w praktyce
Orzeczenie może zostać przyznane w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym. Lekki stopień dotyczy osób, które mają naruszoną sprawność organizmu i trudności w pracy, ale są samodzielne w codziennym życiu. Stopień umiarkowany oznacza konieczność częściowej pomocy lub możliwość pracy jedynie w warunkach chronionych. Stopień znaczny to całkowita niezdolność do pracy i potrzeba stałej opieki.
Od stopnia zależą prawa i wsparcie. Lekkie orzeczenie wiąże się głównie z ulgami lokalnymi, umiarkowane otwiera dostęp do zasiłków, dopłat do leków i wsparcia PFRON, a znaczne, do pomocy, w tym zasiłku stałego, dodatku pielęgnacyjnego, darmowych przejazdów, asystenta osoby niepełnosprawnej i możliwości wcześniejszej emerytury.
Jakie świadczenia można uzyskać po orzeczeniu?
Najczęściej przyznawane formy wsparcia:
- zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł miesięcznie),
- świadczenie wspierające (do 4134 zł miesięcznie w zależności od punktacji WZON),
- zasiłek stały z MOPS,
- ulga rehabilitacyjna w PIT,
- dopłaty do leków i turnusów rehabilitacyjnych,
- ulgi komunikacyjne, karta parkingowa, darmowe przejazdy (w wybranych przypadkach),
- dofinansowania z PFRON do sprzętu, szkoleń, zatrudnienia.
Podsumowanie
Komisja lekarska w 2025 roku działa szybciej i bardziej przejrzyście, ale stres związany z jej przebiegiem pozostaje ogromny. Najlepszą strategią jest solidne przygotowanie: zebranie dokumentów, spisanie objawów i szczere opisanie codziennych ograniczeń. To, jak przedstawisz swoją sytuację, może zdecydować o dostępie do świadczeń i ulg.
Złota zasada brzmi: nie udowadniaj, że świetnie sobie radzisz – pokaż, z czym naprawdę się zmagasz każdego dnia.
Podstawa prawna
Artykuł opiera się na aktualnych przepisach regulujących zasady orzekania o niepełnosprawności:
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – Dz.U. 2023 poz. 100, z późn. zm.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – Dz.U. 2021 poz. 857, z późn. zm.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2025 r. zmieniające zasady powoływania członków komisji oraz wprowadzające obowiązek ustnego uzasadnienia decyzji – Dz.U. 2025 poz. 1033.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 maja 2025 r. w sprawie minimalnych okresów ważności orzeczeń – Dz.U. 2025 poz. 682.
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – Dz.U. 2025 poz. 1033.