Osoby, które pracowały w szczególnych branżach gospodarki, mogą ubiegać się o świadczenie kompensacyjne, będące formą wcześniejszej emerytury pomostowej. Przysługuje ono pracownikom, którzy osiągnęli wymagany wiek, wypracowali określony staż pracy i zakończyli zatrudnienie w danym sektorze. Oto szczegóły.
- Zasady ubiegania się o świadczenie kompensacyjne dla nauczycieli
- Warunki otrzymania świadczenia kompensacyjnego
- Świadczenie kompensacyjne - kwoty i czas trwania świadczenia
- Świadczenie kompensacyjne a gwarantowana kwota
- Okres wypłacania świadczenia kompensacyjnego
- Świadczenie kompensacyjne a składanie wniosku do ZUS
- Świadczenie kompensacyjne a ważne zmiany od 2025 i 2026 roku
Zasady ubiegania się o świadczenie kompensacyjne dla nauczycieli
Świadczenie kompensacyjne to wsparcie finansowe dla nauczycieli i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w różnych placówkach edukacyjnych (publicznych i niepublicznych, np. szkoły, poradnie, ośrodki młodzieżowe). Jest ono wypłacane osobom, które kończą pracę przed osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego.
Warunki otrzymania świadczenia kompensacyjnego
Aby uzyskać świadczenie kompensacyjne, trzeba spełnić kilka kryteriów:
- Wiek: Wiek uprawniający wzrasta stopniowo w latach 2025-2031: 2025-2026: Kobiety 56 lat, Mężczyźni 61 lat; 2027: Kobiety 57 lat, Mężczyźni 62 lata; 2029: Kobiety 58 lat, Mężczyźni 63 lata; 2031: Kobiety 59 lat, Mężczyźni 64 lata.
- Staże pracy: Wymagany jest co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy. Z tego 20 lat musi stanowić praca "nauczycielska" (pedagogiczna) wykonywana w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego czasu pracy.
- Zakończenie pracy: Konieczne jest rozwiązanie stosunku pracy na wniosek pracownika, w wyniku restrukturyzacji lub z innych przyczyn uznanych przez ZUS (np. likwidacja stanowiska).
Świadczenie kompensacyjne - kwoty i czas trwania świadczenia
Obliczanie wysokości świadczenia:
- Podstawę kalkulacji stanowi:
- Kwota zgromadzonych składek na koncie ZUS (wraz z kapitałem początkowym).
- Ta suma jest dzielona przez średnią dalszą długość życia dla osób w wieku 60 lat, ustaloną na podstawie tablic GUS.
- Jeśli pracownik był w OFE, składki są dodatkowo korygowane specjalnym współczynnikiem (19,52/12,22).
Świadczenie kompensacyjne a gwarantowana kwota
Świadczenie nie może być niższe niż minimalna emerytura. W 2025 r. ta kwota wynosi około 1878,91 zł brutto. Średnia wypłacana kwota tzw. "kompensówki" to ponad 4300 zł brutto (dane z października 2024 roku, kiedy pobierało je 11,5 tys. osób).
Okres wypłacania świadczenia kompensacyjnego
Świadczenie kompensacyjne jest wypłacane do momentu uzyskania prawa do emerytury (zróżnicowanej wiekowo dla kobiet i mężczyzn) lub osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn).
Świadczenie kompensacyjne a składanie wniosku do ZUS
- Wniosek: Składa się go w ZUS na formularzu ENSK, dołączając dokumenty potwierdzające staże pracy (nauczycielskiej i ogólne) oraz inne okresy ubezpieczeniowe (np. służba wojskowa, zasiłki, urlop wychowawczy, nauka).
- Termin Złożenia: Wniosek należy złożyć najwcześniej 30 dni przed spełnieniem wszystkich kryteriów lub planowaną datą zakończenia pracy.
- Wcześniejsze złożenie spowoduje odmowę. Późniejsze złożenie skutkuje przyznaniem świadczenia dopiero od dnia złożenia wniosku.
- Początek Wypłaty: Prawo do świadczenia przysługuje od miesiąca złożenia wniosku lub od miesiąca spełnienia kryteriów (co nastąpi później). Jeśli ubezpieczony jest na zasiłku chorobowym, wypłata świadczenia kompensacyjnego nastąpi po jego zakończeniu.
Świadczenie kompensacyjne a ważne zmiany od 2025 i 2026 roku
Zmiany od 1 lipca 2025 roku:
- Łączenie z rentą rodzinną: Możliwe będzie jednoczesne pobieranie świadczenia kompensacyjnego i renty rodzinnej. Do końca 2026 roku łączona renta rodzinna będzie wypłacana w wysokości 15 proc. jej pełnej kwoty. Wskaźnik ten ma zostać zweryfikowany w 2028 roku.
- Brak wpływu na emeryturę: Kwota pobranego świadczenia kompensacyjnego nie pomniejsza podstawy obliczenia przyszłej emerytury.
- Wstrzymanie wypłat: Jeśli nauczyciel ponownie podejmie zatrudnienie w placówce edukacyjnej (pracę pedagogiczną), wypłata świadczenia zostanie wstrzymana.
Zmiany od 1 stycznia 2026 roku:
- Szerszy dostęp: Rozszerzenie grupy uprawnionych na wszystkich nauczycieli i pracowników pedagogicznych pracujących w każdej placówce edukacyjnej (także niepublicznej).
- Połączenie z odprawą: Możliwość połączenia świadczenia kompensacyjnego z wyższą odprawą emerytalno-rentową (zgodnie z planowanymi zmianami w Karcie Nauczyciela).
- Uwaga: Mimo wcześniejszych planów, ustawa o świadczeniach kompensacyjnych traci ważność w 2032 roku – okres jej przyznawania nie zostanie wydłużony.