Mało kto wie, że MOPS może wypłacić pieniądze nie tylko na żywność czy rachunki, ale też na rozwój zawodowy. W 2025 roku dostępna jest pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie. To bezzwrotne wsparcie finansowe do 2066 zł, które można przeznaczyć na sprzęt, kursy lub rozpoczęcie działalności. To świadczenie ma pomóc osobom, które chcą uniezależnić się od systemu pomocy społecznej i zacząć zarabiać samodzielnie. Wystarczy dobry pomysł, realny plan działania i wniosek złożony w lokalnym MOPS a resztą zajmie się gmina.
- Co to za świadczenie i komu przysługuje?
- Ile wynosi zasiłek w 2025 roku?
- Na co można przeznaczyć pieniądze z MOPS?
- Jak się ubiegać o zasiłek?
- Kiedy gmina może odmówić?
- Pomoc dla osób przekraczających kryterium dochodowe
- Czy warto skorzystać z tego świadczenia?
- Podstawa prawna
Co to za świadczenie i komu przysługuje?
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie to forma wsparcia z systemu pomocy społecznej. Wypłacają ją gminne ośrodki pomocy społecznej (MOPS) osobom, które chcą uniezależnić się od świadczeń i podjąć aktywność zawodową. Przyznaje się go tym, którzy chcą pracować, ale brakuje im środków na start.
Świadczenie przysługuje osobie lub rodzinie, która:
- ma niski dochód (poniżej kryteriów ustawowych – 1010 zł dla osoby samotnej lub 823 zł na osobę w rodzinie),
- złoży plan usamodzielnienia finansowego, np. rozpoczęcia działalności gospodarczej, szkolenia lub pracy zarobkowej,
- zobowiąże się do wykorzystania środków zgodnie z celem – zakupem sprzętu, narzędzi, maszyn czy kursów zawodowych.
Pomoc może otrzymać także osoba z niepełnosprawnością, repatriant, uchodźca lub absolwent pieczy zastępczej. Gmina ocenia indywidualnie każdą sytuację i decyduje, czy plan rzeczywiście pomoże w usamodzielnieniu.
Ile wynosi zasiłek w 2025 roku?
Od 1 stycznia 2025 r. maksymalna wysokość świadczenia wynosi 2066 zł. To efekt weryfikacji kryteriów dochodowych w pomocy społecznej, które wzrosły po raz pierwszy od 2022 r. Wcześniej maksymalna pomoc na usamodzielnienie wynosiła 1837 zł. Nowa kwota została określona w rozporządzeniu Rady Ministrów z 12 lipca 2024 r., które podniosło nie tylko progi dochodowe, ale też limity świadczeń przyznawanych przez gminy.
Środki mogą być wypłacone jako:
Jednorazowa pomoc pieniężna
To najprostsza i najczęściej wybierana forma wsparcia. MOPS może przyznać bezzwrotny zasiłek celowy, który pozwala sfinansować konkretne potrzeby, np. zakup sprzętu do pracy, materiałów, narzędzi, komputerów czy oprogramowania. Wsparcie ma pomóc osobie lub rodzinie rozpocząć działalność zarobkową, lub zwiększyć szanse na zatrudnienie. Warunkiem jest złożenie szczegółowego planu wydatków i udokumentowanie ich po wykorzystaniu środków.
Pożyczka z możliwością umorzenia
Gmina może także przyznać nieoprocentowaną pożyczkę. Jej wysokość, harmonogram spłat i ewentualne umorzenie, ustalane są indywidualnie w umowie z beneficjentem. Pożyczka ma charakter motywacyjny, pozwala zdobyć potrzebny kapitał, ale wymaga odpowiedzialności i rozliczenia się z wykorzystanych pieniędzy. Często gmina umarza część długu, jeśli cel został zrealizowany, np. osoba podjęła pracę lub utrzymała się na rynku.
Pomoc rzeczowa – sprzęt, który pomaga stanąć na nogi
Nie zawsze potrzebne są pieniądze, czasem bardziej przydatny okazuje się sprzęt. MOPS może więc przyznać pomoc rzeczową, np. w formie zakupu i użyczenia urządzeń, maszyn lub narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy. Gmina może też wypożyczyć sprzęt dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością, co ułatwia im podjęcie aktywności zawodowej. Tego rodzaju wsparcie często udzielane jest na podstawie umowy użyczenia, z obowiązkiem zwrotu sprzętu po zakończeniu programu lub po uzyskaniu samodzielności finansowej.
Na co można przeznaczyć pieniądze z MOPS?
Zasiłek ma pomóc w stworzeniu warunków do pracy lub podjęcia działalności. Najczęściej środki są wydawane na:
- zakup narzędzi i maszyn (np. sprzętu budowlanego, krawieckiego, komputerów),
- sfinansowanie kursów zawodowych,
- przystosowanie stanowiska pracy,
- zakup materiałów potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej,
- pomoc w dojeździe do miejsca pracy lub opłacenie pierwszych miesięcy wynajmu lokalu użytkowego.
Niektóre gminy umożliwiają także zakup sprzętu rehabilitacyjnego, jeśli jego brak uniemożliwia pracę osobie z niepełnosprawnością.
Jak się ubiegać o zasiłek?
Wniosek o pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie składa się w lokalnym ośrodku pomocy społecznej (MOPS lub MGOPS). Cała procedura jest dość prosta, ale wymaga dobrego przygotowania i uzasadnienia potrzeby wsparcia.
Najpierw należy wypełnić wniosek, który dostępny jest w urzędzie lub na stronie internetowej gminy. Trzeba w nim szczegółowo opisać swój plan usamodzielnienia, czyli w jaki sposób planuje się wykorzystać środki, by poprawić swoją sytuację finansową. Może to być np. zakup narzędzi do pracy, otwarcie własnej działalności gospodarczej, szkolenie zawodowe albo powrót do wykonywanego wcześniej zawodu.
Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające zasadność pomocy, takie jak kosztorys, oferty cenowe, potwierdzenie rejestracji w urzędzie pracy, zaświadczenia o dochodach lub opinie doradców zawodowych.
Kolejnym etapem jest rozmowa z pracownikiem socjalnym, który ocenia realność przedstawionego planu oraz szanse powodzenia przedsięwzięcia. Po pozytywnej decyzji następuje podpisanie umowy z gminą, w której określona jest wysokość świadczenia, sposób wykorzystania środków, termin rozliczenia oraz ewentualne zasady zwrotu.
Po otrzymaniu pomocy należy rozliczyć się z wydatków, przedstawiając faktury lub rachunki. Jeśli środki zostaną wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem lub nie zostaną rozliczone w terminie, gmina może zażądać ich zwrotu.
Kiedy gmina może odmówić?
Nie każdy wniosek o pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie kończy się pozytywną decyzją. MOPS przyznaje to świadczenie tylko wtedy, gdy widzi realną szansę, że środki faktycznie pomogą w osiągnięciu niezależności finansowej.
Gmina może odmówić przyznania wsparcia, jeśli osoba ubiegająca się o pomoc nie współpracuje z pracownikiem socjalnym lub unika działań zmierzających do poprawy swojej sytuacji, np. nie podejmuje pracy, szkolenia zawodowego czy kursu aktywizacyjnego. Odmowa może również nastąpić w przypadku, gdy wnioskodawca otrzymał już podobną pomoc z innego źródła, np. dotację z urzędu pracy, lub nie rozliczył poprzednich świadczeń przyznanych przez MOPS.
Warto pamiętać, że to świadczenie ma charakter motywacyjny, kierowane jest do osób aktywnych, które chcą stanąć na nogi i poprawić swoją sytuację życiową. Celem nie jest wsparcie osób biernych zawodowo, lecz tych, którzy potrzebują jednorazowego impulsu, by wrócić do pracy lub rozpocząć działalność na własny rachunek.
Pomoc dla osób przekraczających kryterium dochodowe
Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej z 2024 r. wprowadziła ważne doprecyzowanie: nawet osoby przekraczające kryterium dochodowe mogą otrzymać wsparcie, jeśli znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. W takich przypadkach gmina przyznaje świadczenie z obowiązkiem częściowego lub pełnego zwrotu kosztów.
Czy warto skorzystać z tego świadczenia?
Zdecydowanie tak. To jeden z nielicznych zasiłków, który nie tylko łagodzi skutki ubóstwa, ale realnie pomaga je przerwać. Dla wielu osób to pierwszy krok do podjęcia pracy lub otwarcia małej działalności.
Największą wartością tej pomocy jest to, że daje poczucie sprawczości. Ludzie nie dostają pieniędzy „na życie”, tylko narzędzie, by zarobić je sami – mówi pracownik socjalny z MOPS w Poznaniu.
Zasiłek może być przyznany tylko raz, ale jego skutki są trwałe, to inwestycja w samodzielność, a nie kolejna forma zależności od pomocy społecznej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej