4 134 zł miesięcznie, czyli świadczenie wspierające w najwyższej dopuszczalnej ustawowo wysokości, bez konieczności uczestniczenia w procedurze ustalania poziomu potrzeby wsparcia przez osoby legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, które są niezdolne do samodzielnej egzystencji, aby nie „narażać ich na stres związanych z dodatkowymi komisjami lekarskimi, na których kolejny raz muszą udowadniać swoją niepełnosprawność” – to postulat, który trafił niedawno na biurko Prezydenta.
- Świadczenie wspierające – komu przysługuje?
- Świadczenie wspierające – w jakiej wysokości przysługuje?
- Świadczenie wspierające – kto wydaje decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, a kto ustala prawo do świadczenia?
- Świadczenie wspierające w pełnej wysokości bez konieczności uczestniczenia w procedurze ustalania poziomu potrzeby wsparcia – koniec z koniecznością wielokrotnego udowadniania swojej niepełnosprawności
- RPO: Osoby niepełnosprawne umierają, zanim uzyskają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, na podstawie której mogą ubiegać się w ZUS o przyznanie świadczenia wspierającego
Świadczenie wspierające – komu przysługuje?
Świadczenie wspierające przysługuje na podstawie ustawy z dnia z dnia 7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym – osobom niepełnosprawnym, które ukończyły 18 rok życia i posiadają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, w której ową potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70-100 pkt.
Celem powyższego świadczenia, jest udzielenie osobom niepełnosprawnym, mającym potrzebę wsparcia, pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.
Od powyższych zasad – ustawodawca zastrzegł jednak pewne wyjątki, zgodnie z którymi – świadczenie wspierające nie przysługuje, jeżeli:
- osoba niepełnosprawna została umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich, jak również, jeżeli
- osobie niepełnosprawnej przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wspierającego lub jej opiekunowi przysługuje za granicą świadczenie w związku ze sprawowaniem opieki, chyba, że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Świadczenie wspierające – w jakiej wysokości przysługuje?
Świadczenie wspierające przysługuje co miesiąc – w zależności od ustalonego poziomu potrzeby wsparcia – w kwocie od 40% do maksymalnie 220% wysokości renty socjalnej. Aktualnie, tj. od 1 marca 2025 r. – renta socjalna opiewa na kwotę 1 878,91 zł, świadczenie wspierające przysługuje zatem w wysokości:
- w przypadku poziomu potrzeby wsparcia ustalonego na poziomie 95-100 pkt – 220% renty socjalnej, a zatem – 4 134 zł,
- 90-94 pkt – 180% renty socjalnej, a zatem – 3 382 zł,
- 85-89 pkt – 120% renty socjalnej, a zatem – 2 255 zł,
- 80-84 pkt – 80% renty socjalnej, a zatem – 1 503 zł,
- 75-79 pkt – 60% renty socjalnej, a zatem – 1 127 zł i odpowiednio
- 70-74 pkt – 40% renty socjalnej, a zatem – 752 zł.
Wysokość świadczenia wspierającego ustalonego w powyższy sposób, zaokrąglana jest do pełnych złotych w górę. W związku z coroczną waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych – od 1 marca 2026 r. ww. kwoty ulegną odpowiedniemu podwyższeniu (o wskaźnik waloryzacji emerytur i rent).
Świadczenie wspierające – kto wydaje decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, a kto ustala prawo do świadczenia?
Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, której posiadanie (i to pod warunkiem poziomu potrzeby wsparcia ustalonego w niej na wymaganym poziomie) – warunkuje prawo do ubiegania się o świadczenie wspierające – wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności (wojewoda) na wniosek osoby niepełnosprawnej, jej przedstawiciela ustawowego (np. opiekuna prawnego) albo za ich zgodą – na wniosek ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych.
Na wydanie ww. decyzji – od dnia wpływu wniosku o jej wydanie – zgodnie z art. 6b4 ust. 5 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności ma 3 miesiące. Jak wynika z interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 lutego 2025 r. (znak III.7064.478.2024.JA) – termin ten, jest jednak niejednokrotnie drastycznie przekraczany przez organy orzecznicze na terenie całego kraju, nawet o kilkanaście miesięcy.
Po uzyskaniu decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia – celem ustalenia prawa do świadczenia wspierającego – należy następnie złożyć stosowny wniosek do ZUS, który zajmuje się przyznawaniem i wypłatą tego świadczenia.
Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzone jest przez ZUS w formie elektronicznej, a przyznanie świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Osoby ubiegające się o świadczenie otrzymują informację o jego przyznaniu za pośrednictwem PUE ZUS. Decyzje administracyjne wydawane są natomiast przez ZUS wyłącznie w przypadku odmowy przyznania świadczenia oraz uchylenia lub zmiany prawa do świadczenia, a także w sprawach nienależnie pobranych świadczeń.
Świadczenie wspierające w pełnej wysokości bez konieczności uczestniczenia w procedurze ustalania poziomu potrzeby wsparcia – koniec z koniecznością wielokrotnego udowadniania swojej niepełnosprawności
W dniu 28 sierpnia 2025 r., na biurko Prezydenta Karola Nawrockiego, trafiła petycja obywatelska, w której jej autorka domaga się podjęcia przez Prezydenta inicjatywy ustawodawczej, mającej na celu taką zmianę ustawy z dnia 7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym, aby świadczenie wspierające przysługiwało w pełnej wysokości (czyli na obecną chwilę – w kwocie 4 134 zł miesięcznie), bez konieczności uczestniczenia w procedurze ustalania poziomu potrzeby wsparcia – osobom legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, które są niezdolne do samodzielnej egzystencji.
– „Dużo się ostatnio mówi w przestrzeni publicznej o pomocy państwa w kontekście przyznawania świadczenia wspierającej osobom niepełnosprawnym. Jest to z pewnością dobry program tylko, że nie funkcjonuje w sposób zaplanowany i wprowadza wielki chaos oraz wielką niesprawiedliwość w przyznawaniu tej pomocy ludziom faktycznie potrzebującym.
Pozbawiono chorych świadczenia pielęgnacyjnego dla ich opiekunów, a w zamian tego obiecywano cudowne rozwiązanie w postaci świadczenia wspierającego, które miało rozwiązać większość problemów i potrzeb ludzi z niepełnosprawnościami. Dziś mamy obraz chorych bez opieki i bez świadczenia od państwa, na które ci najbardziej potrzebujących czekają po kilka a nawet kilkanaście miesięcy. Wśród chorych panuje wielki strach przed niepewnym bytem oraz niesprawiedliwością w trakcie przyznawania punktów przez Wojewódzkie Zespoły Orzekające Niepełnosprawność. (…) Do składu WZON należą najczęściej pracownicy socjalni, pedagog, psycholog, pielęgniarka czy fizjoterapeuta, lecz nie lekarz. A to wcześniej Komisja Lekarska po badaniu pacjenta i weryfikacji dokumentacji medycznej orzekała o niepełnosprawności i potrzebach danego chorego.” – wypunktowała autorka petycji i zwróciła się do Prezydenta z prośbą o „pochylenie się jako naród nad seniorami i sprawienie, aby osoba legitymująca się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym oraz niezdolna do samodzielnej egzystencji, była potraktowana w sposób szczególny i nie była narażana na niepotrzebny stres związany z dodatkowymi komisjami lekarskimi, na których kolejny raz musi udowadniać swoją niepełnosprawność.” „Ci ludzie zasługują na 100% wsparcia od państwa bez punktowania i podważania ich niepełnosprawności.” – podsumowała petytorka.
Podjęcie przez Prezydenta inicjatywy ustawodawczej, mającej na celu zmianę ustawy z dnia 7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym, zgodnie z żądaniem zawartym w powyższej petycji, oznaczałoby, że świadczenie wspierające miałoby przysługiwać osobom, które legitymują się znacznym stopniem niepełnosprawności, ponieważ posiadanie orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – jest równoznaczne z niezdolnością danej osoby do samodzielnej egzystencji, przez którą rozumie się naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych (przede wszystkim takich jak samoobsługa, poruszanie się i komunikacja).
Na dzień dzisiejszy, petycja nie została jeszcze rozpatrzona przez Prezydenta.
RPO: Osoby niepełnosprawne umierają, zanim uzyskają decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, na podstawie której mogą ubiegać się w ZUS o przyznanie świadczenia wspierającego
Za zwolnieniem osób legitymujących się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności z konieczności uzyskania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, aby móc ubiegać się o przyznanie świadczenia wspierającego, przemawia jeszcze jeden argument, który nie został wprost uwzględniony w powyższej petycji, ale na który zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO), w swojej interwencji do MRPiPS z dnia 3 lutego 2025 r. (pismo znak III.7064.478.2024.JA). Chodzi o problem drastycznego przekraczania przez wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności 3-miesięcznego terminu na wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, który, dla ubiegających się o wsparcie osób niepełnosprawnych, niesie za sobą poważne konsekwencje. Jak poinformował RPO – skutkuje to bowiem pozbawieniem możliwości uzyskania przez osoby z niepełnosprawnościami niezbędnego wsparcia nie tylko w rozsądnym terminie, ale w ogóle, ponieważ – „istnieje duża grupa osób, które wystąpiły z wnioskami o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia i zmarły przed wydaniem rozstrzygnięcia przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności ze względu na długotrwałe procedowanie wniosku (powyżej 3 miesięcy), albo też uzyskały decyzję, ale zmarły w trakcie postępowania o ustalenie świadczenia wspierającego przez ZUS.” W związku ze znacznym „przeciąganiem” się postępowań w sprawie wydania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (na co zwróciła uwagę również petytorka) – nierzadko zdarza się, że osoby niepełnosprawne (zwłaszcza te, które są już w wieku senioralnym) umierają, zanim uzyskają ww. decyzję, która pozwala im na ubieganie się o przyznanie świadczenia wspierającego w ZUS.
W odpowiedzi na ww. wystąpienie RPO (pismem z dnia 10 kwietnia 2025 r., znak BON-IV.070.16.2025) – w imieniu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, Łukasz Krasoń, poinformował, że – ustawodawca (w art. 69 ustawy o świadczeniu wspierającym) przewidział mechanizm pozwalający na ocenę funkcjonowania ustawy oraz dokonanie niezbędnych korekt. Na jego podstawie – ww. przegląd jest przygotowywany przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, a poruszony przez Rzecznika problem jest – w ramach tego przeglądu – analizowany. Po zakończeniu prac, przegląd wraz z rekomendacjami, ma zostać przekazany do akceptacji Rady Ministrów.
Jeżeli uwagi zgłoszone przez RPO, spotkają się z uznaniem ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, a w dalszej kolejności Rady Ministrów – istnieje więc szansa na zaostrzenie przepisów dotyczących terminu, w jakim wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, zobowiązane są do wydawania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, od której uzależnione jest prawo osoby niepełnosprawnej do ubiegania się o przyznanie świadczenia wspierającego.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7.07.2023 r. o świadczeniu wspierającym (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1429 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 913 z późn. zm.)