Rodzice dorosłych dzieci, które wyprowadziły się z domu, coraz częściej składają skargi na decyzje gmin odmawiających im zwolnienia z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że takie praktyki mijają się z celem ustawy o Karcie Dużej Rodziny i powinny zostać zmienione. O przedstawienie swojego stanowiska w sprawie poproszono MRPiPS.
- Kto aktualnie może skorzystać ze zwolnienia z opłat za wywóz odpadów?
- Zwolnienia z opłat za odpady. Gminy wydają decyzje odmowne
- Stawki za wywóz odpadów – przykład z wybranych gmin
- RPO: rodzice powinni zachować prawo do świadczenia
Kto aktualnie może skorzystać ze zwolnienia z opłat za wywóz odpadów?
Art. 6k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2024 poz. 399) umożliwia radzie gminy wprowadzenie częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat za wywóz odpadów dla określonych mieszkańców. Zakres i forma zwolnień zależą od lokalnych uchwał i możliwości finansowych gminy.
Najczęściej ulgi obejmują:
- osoby o niskich dochodach,
- osoby samotne – w tym emerytów i rencistów w jednoosobowych gospodarstwach,
- osoby kompostujące bioodpady,
- osoby z niepełnosprawnością lub przewlekle chore.
Przepisy wyraźnie przewidują też możliwość objęcia ulgą rodzin wielodzietnych, o których mowa w ustawie o Karcie Dużej Rodziny.
Zwolnienia z opłat za odpady. Gminy wydają decyzje odmowne
Do Rzecznika wpływają skargi od rodziców, którzy wychowali co najmniej troje dzieci, ale ich dzieci są już samodzielne i mieszkają osobno. Choć nadal mają status członków rodziny wielodzietnej i zachowują prawo do Karty Dużej Rodziny, gminy odmawiają im zwolnienia z opłat za śmieci.
Urzędy tłumaczą to literalnym brzmieniem art. 6k ust. 4 – który, ich zdaniem, odnosi zwolnienie nie do samego statusu rodziny wielodzietnej, ale do faktycznego zamieszkiwania wielodzietnej rodziny pod jednym dachem.
Stawki za wywóz odpadów – przykład z wybranych gmin
Choć program „tarczy ciepłowniczej” dobiegł końca, a ceny ciepła w wielu miejscach pozostały bez zmian, samorządy zapowiadają jednak korekty opłat za gospodarowanie odpadami. Poniżej aktualne przykłady:
Warszawa
- 91 zł – domy jednorodzinne
- 60 zł – zabudowa wielorodzinna
Kraków
- 35 zł za osobę – przy selektywnej zbiórce
- 70 zł za osobę – bez selektywnej zbiórki
Poznań
- 28 zł za osobę – nieruchomości do 4 lokali
- 25 zł za osobę – powyżej 4 lokali
Katowice
- 35,20 zł – przy segregacji
- 70,40 zł – przy braku segregacji
Lublin
- 36 zł – zabudowa wielorodzinna
- 42 zł – zabudowa jednorodzinna
RPO: rodzice powinni zachować prawo do świadczenia
Rzecznik Praw Obywatelskich przypomina, że po zmianie art. 4 ust. 1 ustawy o Karcie Dużej Rodziny zamiarem ustawodawcy było zapewnienie rodzicom co najmniej trojga dzieci możliwości korzystania z uprawnień KDR także wtedy, gdy dzieci są już dorosłe i niezależne.
Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Biura RPO, Piotr Mierzejewski, zwrócił się do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o ocenę, czy konieczna jest zmiana przepisów dotyczących zwolnień z opłat za odpady. O dalszym przebiegu tej sprawy będziemy informować na bieżąco.
Podstawa prawna:
Ustawa o Karcie Dużej Rodziny z 5 grudnia 2014 r. (Dz.U. 2024 poz. 1512)
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 13 września 1996 r. (Dz.U. 2025 poz. 733)
Informacje: UM Warszawa, MPO Kraków, Poznan.pl, Lublin.eu, Katowice.eu