Ustawa o statusie osoby najbliższej: zwolnienie z podatku od spadków, wspólne rozliczenie PIT, dziedziczenie i dostęp do dokumentacji medycznej partnera. Co zrobi Prezydent Nawrocki?

• Umowa przed notariuszem
• Umowa o wspólnym pożyciu przed notariuszem
• Kiedy nowe przepisy mają wejść w życie?
• Szef gabinetu Prezydenta RP: nie ma na to zgody Prezydenta

Umowa przed notariuszem

Osoby żyjące w związkach nieformalnych zyskają możliwość kształtowania wzajemnych praw i obowiązków w sferze majątkowej, rodzinnej oraz osobistej, dzięki zawarciu umowy cywilnoprawnej przed notariuszem. Chodzi o najważniejsze kwestie dotyczące codziennego życia – wspólne rozliczanie PIT, zwolnienie z podatku od spadku i darowizn, dostęp do informacji i dokumentacji medycznej, prawo do mieszkania, dziedziczenie testamentowe oraz uprawnienia dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego, renty rodzinnej, prawa do pochówku czy zasiłku opiekuńczego.

Te nowe przepisy zwiększą ochronę osób tworzących niesformalizowane związki, niezależnie od płci. Zapewnią im także realny dostęp do uprawnień, które wynikają z pozostawania w trwałej relacji.

Umowa o wspólnym pożyciu przed notariuszem

Osoby, które ukończyły 18 lat, bez względu na płeć, będą mogły zawrzeć przed notariuszem umowę cywilnoprawną o wspólnym pożyciu. Umowa zostanie następnie zarejestrowana w urzędzie stanu cywilnego. Dzięki temu uzyskany zostanie status osoby najbliższej w związku.

Umowa o wspólnym pożyciu umożliwi:
- wybór wspólności majątkowej, dzięki czemu osoby w związku zyskają możliwość wspólnego rozliczania się PIT (po pełnym roku podatkowym),
- zwolnienie z podatku od spadków i darowizn;
- uzyskanie prawa do korzystania ze wspólnego mieszkania;
- nadanie drugiej osobie uprawnień do dostępu do informacji i dokumentacji medycznych;
- uzyskanie pełnomocnictwa do działania w imieniu drugiej osoby przed sądami i administracją publiczną;
- uprawnienia dotyczące m.in. ubezpieczenia zdrowotnego, renty rodzinnej, prawa do pochówku oraz zasiłku opiekuńczego;
- ustanowienie obowiązku alimentacyjnego w przypadku rozwiązania umowy;
- dziedziczenie testamentowe.

W ramach umowy o wspólnym pożyciu nie będzie możliwa wspólna adopcja dzieci. Nie będzie też możliwe przysposobienie dziecka drugiej strony.

Umowa o wspólnym pożyciu będzie mogła zostać rozwiązana bez postępowania sądowego, na podstawie oświadczeń złożonych przed notariuszem.

Kiedy nowe przepisy mają wejść w życie?

Zgodnie z projektem ustawa o statusie osoby najbliższej w związku i umowie o wspólnym pożyciu ma wejść w życie 1 stycznia 2027 roku.

Źródła:
Projekt ustawy o statusie osoby najbliższej w związku i umowie o wspólnym pożyciu (dawniej: Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich) UD87,
Projekt ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o statusie osoby najbliższej w związku i umowie o wspólnym pożyciu (dawniej: Projekt ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich) UD88

Szef gabinetu Prezydenta RP: nie ma na to zgody Prezydenta

Szef gabinetu Prezydenta RP Paweł Szefernaker był tego samego dnia pytany przez dziennikarza Polsat News, czy prezydent Karol Nawrocki podpisze taką ustawę. Szefernaker przypomniał, że jeszcze w kampanii wyborczej Nawrocki zapowiadał podpisanie ustawy, która będzie pomagać ludziom poprzez regulowanie statusu osoby najbliższej tak, by pomóc w sprawach codziennych – w sprawie dostępu do informacji w urzędach, czy dostępu do informacji medycznej.

Według Szefernakera, jednak przyjęta przez rząd ustawa „przywileje małżeńskie przenosi na związki partnerskie”. - To nie jest ustawa o statusie osoby najbliższej, która ma przekładać pomoc Polakom, tylko jest to po prostu kwestia takiej ideologii. Nie ma zgody pana prezydenta na to, aby zrównywać małżeństwo ze związkiem partnerskim – podkreślił minister.

Pytany, jakie kwestie należałoby wykreślić z projektu, aby prezydent podpisał ustawę, Szefernaker wskazał kwestię wspólnoty majątkowej. Projekt zakłada bowiem wybór dla stron umowy pomiędzy pozostaniem w rozdzielności (narzuconej automatycznie – odwrotnie niż w małżeństwie), a zdecydowaniem się na wspólność majątkową.

Według Szefernakera, prezydent „nie zgodzi się także na otwarcie furtki do adopcji dzieci przez pary homoseksualne w przyszłości”. Jak zauważył Szef gabinetu Prezydenta RP, z konsultacji społecznych, a konkretnie z sygnałów organizacji zajmujących się prawami osób LBGT wynika, że „tutaj brakuje jeszcze tylko adopcji”.
- To pokazuje jaki jest cel ostateczny przyjęcia tych rozwiązań: to znaczy najpierw zrównanie związków partnerskich, utworzenie związków partnerskich w polskim prawie, zrównanie je z przywilejami małżeńskimi, a na koniec adopcja dzieci – ocenił Szefernaker.
Szef gabinetu Nawrockiego relacjonował, że na temat tej ustawy zaplecze prezydenta rozmawiało już wcześniej z przedstawicielami koalicji rządzącej. - Wskazaliśmy, jakie są kwestie, których pan prezydent nie zaakceptuje w ostatecznym projekcie. Pomimo to one dzisiaj są tutaj zapisane – powiedział Paweł Szefernaker.