Programy inwestycyjne specjalistycznych firm (takie jak Aegon czy Skandia) mają pewne zalety, których brak przy innych sposobach inwestowania w celu zabezpieczenia przyszłości dziecka. Jest to np. możliwość konwersji (przenoszenia środków) między funduszami należącymi do różnych TFI czy brak możliwości zajęcia komorniczego zainwestowanych środków. Należy się więc zastanowić, czy możemy z tych zalet skorzystać. Jeśli natomiast ważniejsza jest stopa zwrotu, bardziej opłacalne będzie inwestowanie samodzielne lub skorzystanie z programu systematycznego oszczędzania w którymś z TFI. Programy specjalistyczne wiążą się bowiem z licznymi opłatami, a ponadto z podjęciem zobowiązań na długi czas.
Przyszłość dziecka można zabezpieczyć, oszczędzając lub inwestując na różne sposoby. Poniżej zajmiemy się sposobami najbardziej efektywnymi i przynoszącymi relatywnie najwyższą stopę zwrotu (a to właśnie wielkość stopy zwrotu przesądza o opłacalności całego przedsięwzięcia). Obecnie najbardziej popularne jest oszczędzanie w funduszach inwestycyjnych.
W fundusze można inwestować w różny sposób:
• samodzielnie wybrać fundusz i dokonywać wpłat
• zdecydować się na program inwestycyjny oferowany przez konkretne Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI)
• powierzyć swoje oszczędności firmie oferującej programy inwestycyjne (właśnie takiej, jak Skandia, Aegon, Axa czy inne)
Inwestowanie samodzielne
Pierwszy sposób jest najłatwiejszy i zarazem najbardziej efektywny. Poza tym nie jest związany z dodatkowymi kosztami. Z TFI klient nie podpisuje również żadnej specjalnej, wiążącej go umowy. Dokonując pierwszej wpłaty na rachunek wybranego funduszu, otwiera w nim rejestr. Minimalna pierwsza wpłata to zazwyczaj 100 zł, a kolejne mogą wynosić już od 50 zł.
Po każdorazowej wpłacie na rachunek funduszu klient otrzyma (na adres korespondencyjny) potwierdzenie dokonania transakcji. Znajdzie w nim informację na temat bieżącego salda na rachunku (liczby jednostek) oraz cenę, po jakiej nabył jednostki uczestnictwa funduszu. Znając liczbę oraz rodzaj nabytych jednostek, można na bieżąco śledzić stan swoich aktywów. Wycena jednostek uczestnictwa jest publikowana w prasie oraz na stronach internetowych poszczególnych TFI, jak również na niezależnych portalach finansowych.
W przypadku długiego horyzontu inwestycyjnego (zakładamy, że pieniądze będą odkładane minimum przez 18 lat) zasadny jest wybór funduszu akcyjnego inwestującego głównie w akcje spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.
Obecnie dostępnych jest kilkanaście takich funduszy. Więcej informacji na ich temat można znaleźć np. na portalu finansowym www.fundi.pl. Oprócz ogólnej charakterystyki funduszu znajdziemy tam również ich notowania za ostatnie pięć lat. Oczywiście wyniki osiągnięte w przeszłości nie gwarantują nam osiągnięcia podobnych stóp zwrotu z inwestycji w przyszłości. Doświadczenie pokazuje jednak, że fundusze inwestujące większość aktywów w akcje osiągają ponadprzeciętne wyniki w tak długim okresie. Wyniki wybranych funduszy akcyjnych (działających minimum od pięciu lat) ilustruje tabela 1.
Tabela. Wyniki wybranych funduszy akcyjnych w ciągu ostatnich pięciu lat
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Warto również dodać, że do samodzielnego oszczędzania w funduszach inwestycyjnych nie jest potrzebna specjalistyczna wiedza. Oszczędzający określa tylko strategię inwestycyjną (konkretnego funduszu). Samym inwestowaniem powierzonych TFI środków zajmują się już specjaliści (którzy działają zgodnie ze statusem funduszu). To oni decydują, w które akcje zainwestować i w jakich proporcjach.
Część jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych (kilkudziesięciu funduszy) dostępna jest w ramach Supermarketu Funduszy Inwestycyjnych mBanku oraz Centrum Oszczędzania Multibanku. Główną ich zaletą jest dostęp do wszystkich funduszy w ramach jednego konta bankowego (m.in. z niego przelewane są pieniądze na zakup jednostek uczestnictwa funduszu), a także brak opłat za ich nabycie i zbycie. Pobierana jest jedynie opłata za zarządzanie (uwzględniona w wycenie jednostek).
W ostatnich kilku latach fundusze inwestujące w akcje osiągały bardzo dobre wyniki. Jest to efekt panującej na GPW hossy. Zdaniem ekspertów obecnie i w najbliższej przyszłości sytuacja na giełdzie prawdopodobnie nie będzie aż tak rewelacyjna. Można jednak założyć, że średnia stopa zwrotu w kolejnych 18 latach wyniesie 10-15% rocznie1.
Przykład 1
Jeżeli zdecydujemy się na oszczędzanie 200 zł miesięcznie, to po 18 latach i przy zakładanej stopie zwrotu 10% rocznie zaoszczędzona kwota wyniesie 120 113 zł2. Kwota 43 200 zł to wpłacony kapitał (18 lat × 200 zł × 12 miesięcy), natomiast 76 913 zł to osiągnięty zysk. Do obliczeń wykorzystaliśmy wzór na kapitał końcowy.
Przykład 2
Do problemu można również podejść od innej strony. Po 18 latach oszczędzania chcielibyśmy, aby nasze dziecko posiadało kapitał w wysokości 150 000 zł. Średnia, roczna stopa zwrotu z inwestycji to 10%. Jaką kwotę należy wpłacać do funduszu miesięcznie? Korzystając ponownie z kalkulatora inwestycyjnego (wzór na obliczenie składki miesięcznej), obliczamy, że będzie to około 250 zł miesięcznie.
Przykład 3
W opcji trzeciej istnieje możliwość dokonania jednorazowej wpłaty na początku okresu oszczędzania. Aby uzyskać 150 000 zł po 18 latach przy średniej stopie zwrotu w wysokości 10% miesięcznie, kapitał startowy powinien wynieść 24 980 zł.
Z przytoczonych przykładów wynika, że określoną kwotę można uzyskać w przyszłości na kilka sposobów. Jednak najpopularniejszym z nich jest systematyczne (miesięczne) wpłacanie na konto wybranego funduszu inwestycyjnego.
Indywidualnie skonstruowany „program oszczędnościowy dla dziecka” może wyglądać następująco:
Przykład 4
Dziecko urodziło się we wrześniu 2005 r. Rodzice postanowili otworzyć dla niego rejestr w funduszu inwestycyjnym. Wpłacają tam miesięcznie 100 zł + kwoty, jakie wnuk otrzymuje okazjonalnie (nieregularnie) od dziadków. Po 25 miesiącach oszczędzania na jego koncie znajduje się (przykładowo) 7200,33 zł, z czego 2500 zł to wpłaty comiesięczne (po 100 zł), a 2100 zł to dodatkowe prezenty uzyskane od dziadków. Wypracowany przez fundusz zysk to około 2600 zł. Stanowi on 57% aktualnego salda rejestru.
Warto również dodać, że optymalnym rozwiązaniem jest otwarcie rejestru w TFI na jednego z rodziców. W razie jakiejś sytuacji losowej z rejestru założonego bezpośrednio na dziecko można wypłacić bowiem tylko określoną kwotę pieniędzy w miesiącu (do wysokości zwykłego zarządu - około 1000 zł). Na wypłatę (umorzenie jednostek) na wyższą kwotę zgodę musi wyrazić sąd.
Program Systematycznego Oszczędzania w TFI
Drugim sposobem oszczędzania jest skorzystanie z Programu Systematycznego Oszczędzania (PSO) oferowanego przez TFI. W tym celu należy podpisać umowę z TFI, w której określamy wysokość minimalnej (miesięcznej, kwartalnej, rocznej) kwoty, jaką zobowiązujemy się wpłacać na konto danego funduszu. W zamian towarzystwo zwolni nas z części opłaty dystrybucyjnej za nabycie jednostek. Ten sposób inwestowania ma taką zaletę, że wymusza na oszczędzającym systematyczne wpłaty. W razie zrezygnowania z programu przed datą zadeklarowaną w umowie TFI pobierze również opłaty, z których klient został wcześniej zwolniony. Może naliczyć też inne opłaty, zgodne z obowiązującą taryfą opłat i prowizji. Opłacalność takiego projektu - przy przestrzeganiu reguł umowy - jest taka sama jak w przypadku samodzielnego inwestowania.
Oferta firm specjalistycznych
Kolejną formą oszczędzania może być podpisanie umowy ze specjalistyczną firmą. Główną zaletą takiego rozwiązania jest to, że w ramach uczestnictwa w programie oszczędnościowym możliwa jest konwersja (przenoszenie środków) pomiędzy funduszami należącymi do różnych TFI. Przy konwersji jednostek uczestnictwa nie jest pobierany podatek dochodowy od inwestycji kapitałowych. Podatek zapłacimy dopiero w momencie umorzenia posiadanych jednostek. Może się to okazać istotne dla osób, które są zainteresowane bardzo aktywnym inwestowaniem i zamierzają często przenosić środki między funduszami.
W omawianym przypadku optymalnym rozwiązaniem będzie dokonywanie wpłat do jednego funduszu. Pozwala nam na to relatywnie długi horyzont inwestycyjny (kilkanaście lat). Dodatkowo, aby dokonywać konwersji, konieczna jest pewna wiedza inwestycyjna. Trzeba bowiem wiedzieć, kiedy konwersja ma sens, a kiedy nie. W tym celu warto na bieżąco śledzić koniunkturę na GPW. Firma, z którą podpisaliśmy umowę, może nam oczywiście sugerować, kiedy dokonać zmiany w portfelu funduszy. Ale sugestie te mogą być trafne lub nie - wszystko zależy od wiedzy i umiejętności analityka, który generuje sygnały dla oszczędzających.
Główną wadą oszczędzania w programach oferowanych m.in. przez Skandię, Aegon lub firmę Axa są opłaty związane z ewentualnym wcześniejszym zakończeniem inwestycji. Mogą one sięgnąć nawet 99% wpłaconego kapitału! Dlatego kluczową sprawą przy wyborze tego rodzaju usługi finansowej jest świadomość zarówno zalet, jak i wad (opłat) związanych z oszczędzaniem. Przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy koniecznie trzeba zapoznać się z jej warunkami oraz dokładnie przeanalizować tabelę opłat i prowizji.
Oprócz opłat za wcześniejsze zakończenie programu znajdziemy tam również prowizje od wpłaconych środków pobierane przez firmę, koszty związane z obsługą rachunku, opłaty pobierane po zakończeniu okresu oszczędzania (wypłata środków) i wiele innych.
Programy inwestycyjne są interesującą usługą finansową, ale dla klientów, którzy będą mogli skorzystać z oferowanych przez nie zalet (m.in. konwersje pomiędzy różnymi TFI, zwolnienie z zajęcia komorniczego itp.) Zalety te są szczegółowo opisane w prospektach i ulotkach dla klientów. Opowiedzą o nich również doradcy finansowi. Oszczędzający powinien mieć jednak również świadomość tego, że związuje się z firmą na wiele lat, a wcześniejsze „rozstanie” może być bardzo kosztowne.
Iwona Jabłońska
ekspert w dziedzinie finansów i bankowości
|
1 Mowa tu o stopie zwrotu netto (po odjęciu podatku dochodowego, który wynosi obecnie 19% zysku).
2 Kalkulator inwestycyjny ze strony www.allianz.pl.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.