Koncerny komputerowe Hewlett-Packard, IBM i Dell przyjęły wspólny kodeks postępowania na rynku pracy. Jego krytycy twierdzą, że nie chroni dostatecznie praw pracowniczych. Nowy kodeks będzie obowiązywał także w przedsiębiorstwach współpracujących z nimi, dostawcami części komputerowych. Uczestniczyły one wszystkie w jego opracowaniu. Zalecany jest także dla całej sieci poddostawców.
Przedstawiciel zarządu HP powiedział, że jeśli jakieś przedsiębiorstwo będzie łamało te zasady, to narazi się na utratę kontraktów. Teraz trwa dyskusja, czy kontrolę nad jego wprowadzeniem będzie sprawował każdy koncern osobno, czy też powstanie jedna komisja wspólna. Tak więc kodeks obejmie ogromną część, niemal całość, przemysłu elektronicznego na świecie.
Praca globalna, płaca lokalna
HP twierdzi, że większość zasad obowiązywała w przedsiębiorstwie już od trzech lat. Obecnie doprecyzowano je i rozszerzono zasięg oddziaływania. Już w roku bieżącym przeprowadzono 50 kontroli przestrzegania praw pracowniczych w fabrykach tego koncernu w Meksyku, Chinach, Azji Południowo-Wschodniej i w Europie.
Kodeks opracowano, jak stwierdzono, w związku z globalnym działaniem tych przedsiębiorstw. W części dotyczącej pracy stwierdza się np., że pracownicy muszą być traktowani zgodnie z prawem danego kraju, a wynagrodzenie nie może być niższe niż obowiązująca tam płaca minimalna. Tydzień pracy nie może przekroczyć 60 godzin łącznie z nadgodzinami, a pracownikowi należy się przynajmniej jeden dzień wolny. Zabrania się zatrudniania dzieci oraz więźniów wbrew ich woli. Pracownicy mogą przystępować do organizacji i związków zawodowych, zgodnie z prawem danego kraju.
Zapóźniona sfera społeczna
Kodeks być może jest też odpowiedzią na raport brytyjskiej Katolickiej Agencji Rozwoju Zagranicznego (Catholic Agency for Overseas Development – CAFOD), która w styczniu br. oskarżyła właśnie HP, IBM i Dell o niewłaściwe traktowanie pracowników w Meksyku, Chinach i Tajlandii. Napisano, że pracują oni w nieludzkich warunkach za ekstremalnie niską płacę. Zasady obowiązujące w tamtejszych przedsiębiorstwach znacznie odbiegały od standardów przyjętych przez Międzynarodową Organizację Pracy onZ.
Dołączono listę skandalicznych zachowań w tych fabrykach: wymuszano nadgodziny, wynagrodzenie było niższe niż obowiązująca płaca minimalna, pracownicy byli pozbawieni opieki zdrowotnej, nie płacono składek na ubezpieczenia społeczne, pozbawiano dodatków. Pewien pracownik nie został zwolniony na pogrzeb ojca. Podczas rekrutacji niektórym kobietom kazano rozebrać się do naga i sprawdzano, czy nie mają tatuaży. Przedstawiciele agencji stwierdzili wówczas, że przemysł IT być może jest awangardą w technologii, ale w dziedzinie standardów pracowniczych jest zapóźniony.
Skandaliczna rozpiętość płac
CAFOD oceniła kodeks pozytywnie, chociaż, zdaniem agencji, nadal nie odpowiada na niektóre pytania. Nie gwarantuje np. pracownikom prawa do organizowania się w związki zawodowe w ramach tego samego przedsiębiorstwa w skali globalnej. Jest to ważne, gdyż wiele fabryk zlokalizowano w tych częściach świata, w których prawa pracownicze nie są chronione w dostatecznym stopniu. Szokująca też jest rozpiętość zarobków, np. pracownik w Tajlandii zarabia 4 dolary dziennie, a dyrektor generalny tej samej firmy 200 tys. dolarów dziennie.
Stanisław Klimaszewski