Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Gdy dojdzie do przedawnienia, fiskus nie może domagać się zapłaty podatku.
Przepisy dotyczące przedawnienia znajdują się w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.; dalej Ordynacja podatkowa). Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. I tak na przykład, podatek wykazany w rocznym zeznaniu PIT za 2005 rok, złożonym najpóźniej 2 maja 2006 r., przedawni się dopiero z końcem 2011 roku.
W wyroku z 26 stycznia 2004 r. (sygn. akt III SA 999/02; niepublikowany) WSA w Warszawie zwrócił uwagę, że istotą przedawnienia uregulowanego w art. 70 Ordynacji podatkowej jest to, że na skutek upływu czasu zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa i organ podatkowy nie może skutecznie domagać się od podatnika jego zapłaty. Zobowiązanie podatkowe przestaje bowiem istnieć.
Zawieszenie lub przerwanie biegu
Obowiązujące przepisy przewidują także takie sytuacje, gdy bieg przedawnienia nie rozpocznie się lub zostanie zawieszony.
Z takimi sytuacjami będziemy mieć do czynienia:
• od dnia wydania decyzji dotyczącej odroczenia terminu płatności podatku (zaległości podatkowej) lub rozłożenia go na raty do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej;
• od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu.
Bieg terminu przedawnienia przerywa również ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego. Ponadto bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.
W wyroku z 29 września 2004 r. (sygn. akt III SA 1531/03; niepublikowany) WSA w Warszawie przypomniał, że pięcioletni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego ulega przerwaniu lub zawieszeniu w wypadkach enumeratywnie wymienionych w art. 70 Ordynacji podatkowej. Nie ma wśród nich np. zdarzenia w postaci doręczenia stronie decyzji przez organ pierwszej instancji. Oznacza to, że wspomniane zdarzenie nie wpływa w żaden sposób na bieg terminu przedawnienia.
Za zdarzenie przerywające bieg przedawnienia nie może być też uważane, przewidziane w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, warunkowe przekształcenie zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne – wyrok WSA w Warszawie z 8 marca 2005 r. (sygn. akt III SA/Wa 1753/04; niepublikowany).
Warto jeszcze wspomnieć, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego zostaje zawieszony z dniem:
• wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania;
• wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania;
• wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.
Jednak termin przedawnienia biegnie dalej od dnia następującego po dniu:
• prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe;
• doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności;
• uprawomocnienia
się orzeczenia sądu powszechnego w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.
Zobowiązania z decyzji
Zobowiązanie podatkowe, które powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania (tak na przykład powstaje zobowiązanie podatkowe dla podatników karty podatkowej), nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Termin doręczenia decyzji
Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok WSA w Warszawie z 25 marca 2004 r. (sygn. akt III SA 2807/02; niepublikowany), w uzasadnieniu którego sąd przypomniał, że zobowiązanie podatkowe kreowane poprzez wydanie i doręczenie decyzji ustalającej dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie powstanie, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie trzech lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Bieg tego terminu należy liczyć od końca tego roku kalendarzowego, w którym zaistniały nieprawidłowości w składanych przez podatnika deklaracjach podatkowych.
Jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego, w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, opisane zobowiązanie podatkowe nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Natomiast dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Zobowiązanie z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych za rok podatkowy, którego dotyczy decyzja.
Bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.
Ważne!
Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednak po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu
Ważne!
Przedawnienie to upływ czasu powodujący utratę pewnych praw
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ewa Matyszewska