Stypendia wypłacane uczniom przez szkołę, organizacje i samorządy są zwolnione z podatku. Opodatkowaniu będą natomiast podlegały stypendia ufundowane przez przedsiębiorców.
Uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych często korzystają z różnych form pomocy materialnej i pieniężnej przyznawanej im w formie stypendiów i zapomóg. Zazwyczaj otrzymane kwoty są zwolnione z podatku, niejednokrotnie jednak stanowi to dla nich przychód, z którego muszą się rozliczyć i zapłacić podatek. Darmowe świadczenie dla ucznia stanowi u niego przychód z innych źródeł, chyba że ustawa o PIT zwalnia otrzymane świadczenie z opodatkowania.
Pomoc materialna
Jedną z form pomocy dla uczniów jest przyznanie stypendium socjalnego lub szkolnego dla uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Świadczeniami pomocy materialnej o charakterze socjalnym są: stypendium szkolne oraz zasiłek szkolny. Świadczeniami pomocy materialnej o charakterze motywacyjnym są: stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe oraz inne przyznawane przez prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
Pomoc materialna jest udzielana uczniom w celu zmniejszenia różnic w dostępie do edukacji, umożliwienia pokonywania barier dostępu do edukacji wynikających z trudnej sytuacji materialnej ucznia, a także wspierania edukacji uczniów zdolnych. Pomoc taką mogą otrzymać uczniowie szkół publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych dla młodzieży i dla dorosłych oraz słuchacze publicznych kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych i kolegiów pracowników służb społecznych. Z tej pomocy skorzystają też wychowankowie publicznych i niepublicznych ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami.
Świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni – przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty, prawa o szkolnictwie wyższym, a także przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Stypendia takie nie będą więc objęte podatkiem i nie trzeba się z nich rozliczać.
STYPENDIUM SZKOLNE
Stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie, w szczególności gdy w rodzinie tej występuje: bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długotrwała choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm lub narkomania, a także gdy rodzina jest niepełna lub wystąpiło zdarzenie losowe.
Zwolnienie do kwoty
Nie zawsze stypendia i inne formy pomocy uczniom skorzystają ze zwolnienia z podatku. W niektórych sytuacjach będą one opodatkowane w całości lub w części będą podlegały opodatkowaniu, a w części będą zwolnione. Z takim przypadkiem mamy do czynienia, gdy stypendia dla uczniów i studentów zostały ufundowane przez jednostki samorządu terytorialnego lub przyznane przez organizacje, o których mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Stypendia takie są zwolnione z podatku do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 380 zł.
Trzeba tylko pamiętać, że to częściowe zwolnienie stosuje się, jeśli wysokość i zasady udzielania stypendiów zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Z kolei stypendia przyznane przez organizacje działające w oparciu o ustawę o pożytku publicznym muszą być określone na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe tych organizacji udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych.
WYGRANE W KONKURSACH
Wygrane i nagrody otrzymane przez uczniów za udział w konkursach, turniejach i olimpiadach organizowanych na podstawie przepisów o systemie oświaty są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Do wspomnianych organizacji zalicza się organizacje pozarządowe, czyli niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia. Do nich należą również:
• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła katolickiego, o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
Oświadczenie ucznia
Częściowe zwolnienie do kwoty 380 zł będzie przysługiwało, ale tylko gdy podmiot wypłacający stypendium otrzyma od ucznia odpowiednie oświadczenie PIT-2C. Oczywiście w przypadku, gdy miesięczne stypendium przyznane jest w kwocie wyższej niż 380 zł, opodatkowaniu podlega nadwyżka ponad tę kwotę.
Zwolnienie stosuje się, jeżeli uczeń przed pierwszą wypłatą świadczenia złoży płatnikowi oświadczenie według ustalonego wzoru na druku PIT-2C, że nie uzyskuje równocześnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu, z wyjątkiem:
• renty rodzinnej,
• przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych,
• opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym określonym w ustawie o PIT,
• dochodów z odsetek i udziału w zyskach osób prawnych,
• dochodów ze zbycia papierów wartościowych.
Należy zawiadomić płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, przed wypłatą stypendium za miesiąc, w którym zaszła zmiana. Jeśli uczeń nie będzie spełniał przesłanek do zwolnienia, np. będzie otrzymywał wynagrodzenie ze stosunku pracy, to opodatkowaniu będzie podlegała cała kwota stypendium. Całość udzielonego uczniowi stypendium będzie też opodatkowana, jeśli stypendium zostanie przyznane przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą.
Podstawa prawna
• Art. 21 ust. 1 pkt 40, 40b i 115 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Art. 90b i 90c ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
Czy opodatkować stypendium dla małoletniego
Zarząd miasta ufundował stypendia dla najlepszych uczniów, które nie zostały określone uchwałą Rady Miejskiej. Umowy zostały podpisane z rodzicami małoletnich stypendystów. Czy wypłacone kwoty powinny być opodatkowane i czy należy pobrać zaliczki na podatek?
Tak
Stypendia przyznane bez odpowiedniej uchwały przez jednostki samorządu terytorialnego nie korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Pobór podatku dochodowego od takich stypendiów następuje na zasadach określonych w art. 35 ustawy o PIT. Oznacza to, że należy pobrać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i przekazać je w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego. Ponadto w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym trzeba sporządzić informację o wysokości wypłaconego stypendium PIT-8B i przekazać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu według miejsca zamieszkania podatnika. Informację należy wystawić na małoletniego, mimo iż umowy zawarto z rodzicami małoletnich uczniów.
Stypendia przyznane bez odpowiedniej uchwały przez jednostki samorządu terytorialnego nie korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Pobór podatku dochodowego od takich stypendiów następuje na zasadach określonych w art. 35 ustawy o PIT. Oznacza to, że należy pobrać zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i przekazać je w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego. Ponadto w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym trzeba sporządzić informację o wysokości wypłaconego stypendium PIT-8B i przekazać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu według miejsca zamieszkania podatnika. Informację należy wystawić na małoletniego, mimo iż umowy zawarto z rodzicami małoletnich uczniów.
Podstawa prawna
• Art. 21 ust. 1 pkt 40b i art. 35 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy opodatkować pomoc otrzymaną z urzędu gminy
Nasza szkoła otrzymała z urzędu miasta i gminy środki na pomoc materialną dla uczniów ze środowisk wiejskich na podstawie przepisów o systemie oświaty. Ze środków tych wypłacane są stypendia socjalne. Czy należy je opodatkować?
Nie
Zasilenie szkoły środkami pochodzącymi z budżetu gminy w celu wspomagania uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji według zasad przewidzianych w przepisach o systemie oświaty daje możliwość zwolnienia tych świadczeń w całości z opodatkowania.
Zasilenie szkoły środkami pochodzącymi z budżetu gminy w celu wspomagania uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji według zasad przewidzianych w przepisach o systemie oświaty daje możliwość zwolnienia tych świadczeń w całości z opodatkowania.
Zwalnia się z podatku zarówno stypendia, jak i innego rodzaju świadczenia (np. świadczenia jednorazowe), mające charakter pomocy materialnej dla uczniów, gdy pochodzą one m.in. ze środków budżetu jednostki samorządu terytorialnego i są przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty. Przepisy te określają, że uczniowi przysługuje prawo do pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa, budżecie właściwej jednostki samorządu terytorialnego oraz ze środków Funduszu im. Komisji Edukacji Narodowej.
Podstawa prawna
• Art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Art. 90b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
Bogdan Świąder
Bogdan Świąder