Najbardziej oczekiwane zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych na rok 2009 zostały opublikowane już dwa lata temu. Chodzi o obniżkę progów i stawek podatkowych, uchwaloną jeszcze przez parlament poprzedniej kadencji, a wchodzącą w życie od 1 stycznia 2009 r. W sytuacji kryzysu gospodarczego taka zmiana, powodująca pozostawienie w kieszeniach znacznej część podatników istotnych środków, może wpłynąć pozytywnie na podtrzymanie popytu wewnętrznego.
Dwie stawki PIT
Największy proporcjonalnie efekt obniżenia skali PIT powinny odczuć osoby, których dochody mieściły się dotychczas w drugim progu podatkowym. Podatnicy ci zapłacą podatek według 18-proc., a nie 30-proc. stawki. Oznacza to, że ich obciążenia z tytułu podatków osobistych powinny zmniejszyć się o około jedną trzecią. Zmniejszenie ciężarów podatkowych odczują również pozostali podatnicy zarówno ci, którzy dotychczas płacili podatki według najwyższej stawki, jak również osoby, których dochody nie przekraczały granicy najniższego progu.
Wprowadzona zmiana stawek spowodowała, że wiele podmiotów zdecydowało się na działania optymalizacyjne, związane z dokonaniem wypłat przychodów pracowniczych należnych za rok 2008 - w styczniu 2009 r. Jeżeli taka operacja została przeprowadzona z uwzględnieniem wymogów prawa pracy, z podatkowego punktu widzenia jest to działanie mieszczące się w granicach dopuszczalnego planowania podatkowego. Ponadto gdyby ustawodawca zamierzał wykluczyć takie działania, wprowadziłby odpowiednie przepisy, tak jak zrobiono to np. w Czechach przy wprowadzaniu podatku liniowego.
PIT w Unii
Wśród zmian wprowadzonych przez nowelizację ustawy o PIT, tj. ustawę z 6 listopada 2008 r., należy wskazać te, które dostosowują regulacje krajowe do wymogów unijnych. Są to przepisy umożliwiające wspólne rozliczenie małżonków będących nierezydentami podatkowymi w Polsce, a mającymi miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w kraju Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii. Ponadto, co wymógł na ustawodawcy wyrok Trybunału Konstytucyjnego (K 18/06), wprowadzono możliwość odliczenia od dochodu lub podatku w Polsce składek ubezpieczeniowych zapłaconych w tych krajach.
Mimo że zmiany te są pozytywne, możliwość zastosowania tych preferencji została dopuszczona pod warunkiem spełnienia wielu wymogów formalnych. Może to skutecznie zniechęcić podatników do skorzystania z nowych możliwości. Dodatkowo, planując dostosowanie rozliczeń osób samotnie wychowujących dzieci do wymogów wspólnego rynku UE, wprowadzono przepisy, które de facto z mocą wsteczną ograniczają krąg osób mogących korzystać z takiego sposobu rozliczenia PIT. Zgodnie z nowymi regulacjami osoby niemające miejsca zamieszkania w krajach UE, EOG i Szwajcarii, nie będą mogły - już w zeznaniach za rok 2008 - rozliczyć się na zasadach określonych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Można się zatem spodziewać, że kwestią zgodności tych przepisów z konstytucją zajmie się w przyszłości TK.
Ważne!
Dzięki nowelizacji ustawy o PIT rozliczenie dochodów osobistych nie będzie prostsze. Wręcz przeciwnie, zarówno podatnicy, jak i płatnicy będą musieli podjąć znacznie większy wysiłek, aby prawidłowo rozliczyć podatki własne, swoich pracowników czy zleceniobiorców
MICHAŁ GRZYBOWSKI