O prawa podatnika zapytaliśmy specjalistę od prawa podatkowego - panią Agnieszkę Tałasiewicz:
Czy można określić prawa kontrolowanego
Czy kontrolowany może mieć wpływ na przebieg kontroli ?
Tak
Kontrolowany ma prawo uczestniczyć we wszystkich czynnościach kontrolnych osobiście lub przez wyznaczonego pełnomocnika. Kontrolowany powinien być również powiadomiony o miejscu i terminie przeprowadzania przesłuchań świadków, biegłych lub oględzin w sposób umożliwiający kontrolowanemu udział w przeprowadzeniu tych przesłuchań. Prawo daje więc szereg uprawnień kontrolowanemu, kluczowe jest jednak, aby ten z nich korzystał. Kontrolowany powinien aktywnie uczestniczyć w kontroli, monitorować jej przebieg i wykazywać inicjatywę. Nie powinno być tak, aby podatnik doprowadził do sytuacji, iż jest zaskoczony zawartością protokołu z kontroli.
Czy potrzebne jest upoważnienie do kontroli
Czy kontrolerzy muszą okazać jakieś dokumenty, rozpoczynając kontrolę ?
Tak
Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia udzielanego przez naczelnika US tak więc wchodząc do firmy bądź mieszkania podatnika, kontrolerzy muszą doręczyć kontrolowanemu (w przypadku osób prawnych będzie to osoba uprawniona do reprezentowania spółki) takie upoważnienie, a także powinni okazać legitymację służbową. Rozpoczęcie czynności kontrolnych bez stosownego upoważnienia, a jedynie na podstawie legitymacji służbowej może nastąpić wyłącznie w nadzwyczajnych przypadkach w szczególności, gdy istnieje ryzyko utraty materiału dowodowego lub też podejrzenie popełnienia przestępstwa.
Czy potrzebne są dokumenty
Czy można wcześniej ustalić zakres kontroli ?
Tak
Przede wszystkim należy pamiętać o tym, iż kontrolujący mogą żądać dokumentów tylko w takim zakresie, jaki wynika z upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Innymi słowy nie mają prawa żądać dokumentów nieobjętych czy też niedotyczących zakresu kontroli. Kontrolujący mają prawo żądać wszelkiego rodzaju dokumentów, mają prawo żądać udostępnienia akt, ksiąg, a także pobierania danych w formie elektronicznej. Należy również pamiętać o generalnej zasadzie, iż podatnicy zobowiązani są przechowywać wszystkie dokumenty dotyczące nieprzedawnionych zobowiązań podatkowych. To znaczy, że do końca tego roku należy przechowywać dokumenty od roku 2001 w zakresie podatku dochodowego i od grudnia 2002 w zakresie VAT.
Czy trzeba składać wyjaśnienia
Czy w trakcie kontroli można poprosić o czas potrzebny do przygotowania wyjaśnień ?
Tak
W pierwszym rzędzie należy pamiętać, iż podatnicy mają obowiązek udzielania wyjaśnień czy udostępniania dokumentów kontrolującym. Z uwagi na to, że wyjaśnienia te mogą mieć duże znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy, ważne jest, aby były udzielane przez osoby upoważnione, które posiadają odpowiednią wiedzę do wyjaśnienia danej kwestii. Aby móc udzielać precyzyjnych odpowiedzi, trzeba być nie tylko dobrze przygotowanym, ale przede wszystkim, co wydaje się oczywiste, a nie zawsze ma miejsce w praktyce, należy dobrze zrozumieć pytania. Nie jest niestosowne poproszenie o czas na przygotowanie odpowiedzi. Warto pamiętać, że zadawanie pytań nie jest wyłącznie domeną kontrolujących i nic nie stoi na przeszkodzie, aby podatnicy w trakcie kontroli też korzystali z tej możliwości.
Agnieszka Tałasiewicz
partner w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych, Ernst & Young