uzasadnienie
Opisane wydatki, jako tzw. wydatki pracownicze, niewątpliwie wpływają na podniesienie komfortu pracownika. Zmniejszają także uciążliwość wykonywanej pracy, przez co przekładają się na jej efektywność. Potencjalnie mają wpływ na przychody spółki. Jednocześnie nie zostały też wyłączone przez ustawodawcę z katalogu kosztów podatkowych.
Poniesione przez spółkę wydatki na refundację okularów korekcyjnych dla pracownika będą kosztem uzyskania przychodów spółki. Wynika to także z faktu, że pracodawca ma nie tyle prawo, ile obowiązek zrekompensować pracownikowi koszt zakupu szkieł do okularów korekcyjnych, w sytuacji gdy pracownik otrzymał zaświadczenie od lekarza medycyny pracy wskazujące potrzebę zaopatrzenia pracownika w takie okulary.
Wskazane wydatki nie podlegają żadnym wyraźnym ograniczeniom kwotowym. Pomimo ich braku mogą być one kwestionowane przez organy podatkowe, w sytuacji gdy bez uzasadnienia przewyższają „rozsądne wielkości” (np. koszty nabycia okularów w kwocie 4000 zł, wynikające głównie z zakupu wyjątkowo drogich, modnych oprawek, a nie samych szkieł). Należy więc kierować się ogólnymi regułami oceny zasadności wydatku.
Stosownie do treści ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 11 updof).
W myśl Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach. Odrębnymi przepisami są tu zapisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. Nr 148, poz. 973). Na ich podstawie pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom profilaktyczną opiekę zdrowotną. Obowiązany jest również zapewnić okulary korygujące wzrok zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. Co istotne jednak, przepis ten dotyczy pracowników (a nie np. osoby wykonującej na rzecz pracodawcy czynności na podstawie umów o dzieło/zlecenia) użytkujących w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
WAŻNE!
Jeżeli pracownik otrzymał od lekarza medycyny pracy zaświadczenie wskazujące potrzebę użytkowania okularów w pracy przy monitorze, pracodawca zobligowany jest do zwrotu kosztów ich zakupu, a zwrócona pracownikowi kwota nie będzie podlegała opodatkowaniu.
Potwierdzają to interpretacje dokonywane przez organy podatkowe, w tym m.in. postanowienie z 7 września 2005 r., nr II US.PB-I-415/40a/05, w którym Naczelnik Urzędu Skarbowego w Rzeszowie stwierdza, iż:
uwzględniając unormowania art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stwierdzić należy, iż przychód uzyskany przez pracownika w związku ze zwrotem kosztów zakupu okularów jest wolny od podatku dochodowego, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Aby podlegać zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych, wydatki muszą być jednak zwracane na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, a nie na podstawie jakichkolwiek innych przepisów. Podkreślił to wyraźnie Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Białymstoku w postanowieniu z 30 maja 2006 r., nr II US pb IB/415-44/99c/40/06/KSz, stwierdzając:
zwolnienie z opodatkowania zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie miało zastosowanie tylko w sytuacji, gdy mamy do czynienia z przypadkiem wyczerpującym dyspozycję przepisu § 8 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. W przeciwnym wypadku po stronie pracownika wystąpi przychód w wysokości sfinansowanej przez zakład pracy wartości okularów, podlegający kumulacji z innymi przychodami pracownika ze stosunku pracy, opodatkowany według zasad określonych w art. 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jednocześnie jednak ze względu na bardzo dużą rozpiętość cenową szkieł i oprawek pracodawca nie został zobligowany do każdorazowego zwrotu całego dokonanego przez pracownika wydatku. Może on w regulaminie pracy ustalić, że zwrotowi podlegają jedynie wydatki do określonej wysokości. Co do zasady jednak przekazywana kwota powinna odpowiadać wartości i umożliwić zakup okularów korygujących wzrok zgodnych z zaleceniem lekarza (np. cena najtańszych dostępnych na rynku oprawek oraz szkieł).
PRZYKŁAD
Firma zatrudnia na pełnym etacie pracownika do prac organizacyjno-biurowych. Praca ta wiąże się m.in. z koniecznością obsługi komputera w wymiarze ok. 2 h dziennie. Ze względu na problemy ze wzrokiem pracownik ten uzyskał zaświadczenie lekarskie o konieczności stosowania szkieł korekcyjnych. Jednocześnie inny pracownik zatrudniony w firmie i wykonujący pracę wyłącznie przy komputerze (8 godzin dziennie) zakupił z własnej inicjatywy specjalne okulary zmniejszające zmęczenie oczu podczas pracy z monitorem. W obu przypadkach pracownicy zwrócili się do firmy o zwrot poniesionych kosztów.
W żadnym z powyższych wypadków firma nie jest zobligowana do zwrotu kosztów. W pierwszym z nich praca przy komputerze odbywa się w zbyt krótkim czasie w stosunku do wymiaru dobowego, w drugim pracownik nie uzyskał wymaganego przepisami zaświadczenia. Jeśli spółka zdecyduje się dokonać zwrotu opisanych wydatków, to kwoty te nie będą u pracowników zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Będą natomiast mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu spółki.
l art. 15 i art. 16 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
l art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219
l art. 2376 § 1 i 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 64, poz. 426
l § 2 pkt 4 oraz § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe - Dz.U. Nr 148, poz. 973
Marcin Gawlik
konsultant podatkowy