Staż pracy a uprawnienia pracownika

Magdalena Kasprzak
Radca prawny, doktor nauk prawnych. Pracowała w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy, autorka licznych publikacji w wiodących polskich wydawnictwach prawniczych. Doradca prawny w kancelariach prawnych, wykładowca akademicki, prezes zarządu ANTERIS Fundacji Pomocy Prawnej
rozwiń więcej
inforCMS
Staż pracy pracownika ma szczególne znaczenie dla niektórych jego uprawnień pracowniczych. Im więcej lat pracy, tym świadczenia przysługujące pracownikowi są korzystniejsze.

Liczba przepracowanych lat wpływa m.in. na wysokość przysługującego pracownikowi wynagrodzenia, wymiar urlopu wypoczynkowego, a także zasady stosowane przy rozwiązaniu umowy o pracę.

Urlop wypoczynkowy

Co roku każdemu pracownikowi przysługuje prawo do nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Długość urlopu pracownika zależy przede wszystkim od jego stażu pracy.

Pracownik, który po raz pierwszy rozpoczyna pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku (art. 153 k.p.). Za każdy przepracowany miesiąc liczymy zatem 1/12 z 20 dni. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.

Urlop wypoczynkowy pracownika wynosi:

• 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

• 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat (art. 154 k.p.).

Wynagrodzenie zasadnicze

Wysokość wynagrodzenia pracownika, który jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę (ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.). Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2008 r. wynosi 1126 zł.

Zasada ta nie dotyczy jednak pracownika, który dopiero rozpoczął swoją pierwszą pracę. Wysokość wynagrodzenia pracownika w okresie jego pierwszego roku pracy nie może być niższa niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli 900,80 zł (1126 zł x 80%). Dopiero od następnego roku pracownik ma prawo do wynagrodzenia minimalnego w pełnej wysokości przysługującej w danym roku kalendarzowym.

Dodatek stażowy

Do dodatku za wysługę lat uprawnia danego pracownika przepracowany przez niego okres - czyli jego staż pracy. W zależności od stażu przysługuje mu dodatek stażowy w określonej wysokości. Pracodawcy prywatni wypłacają taki dodatek, jeżeli przewidują go przepisy wewnątrzzakładowe.

Przeważnie na prawo do dodatku stażowego pracownika nie ma wpływu wymiar etatu. Wymiar zatrudnienia pracownika będzie miał jedynie znaczenie przy wysokości dodatku stażowego. Pensja pracownika zatrudnionego np. na pół etatu jest o połowę niższa niż pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze. Tym samym dodatek stażowy dla niepełnoetatowca też będzie odpowiednio niższy.

Nagrody

Nagroda jubileuszowa jest jednorazowym świadczeniem wypłacanym pracownikom ze względu na długoletni staż pracy. Przysługuje pracownikom, podobnie jak dodatek stażowy, tylko u tych pracodawców, u których przepisy zakładowego układu zbiorowego pracy, regulamin wynagradzania lub inne obowiązujące przepisy o wynagradzaniu przewidują wypłatę takiego świadczenia.

Kodeks pracy nie zawiera przepisów regulujących prawa pracowników do nagrody jubileuszowej. Dlatego też samo prawo do tej nagrody nie jest powszechne, a jej wysokość, podobnie jak i długość okresów pracy, po których upływie jest ona wypłacana, są zróżnicowane.

Na przykład pracownikom urzędów państwowych, jednostek samorządowych, urzędów gmin przysługują nagrody jubileuszowe w wysokości:

• 75% wynagrodzenia miesięcznego - po 20 latach pracy,

• 100% wynagrodzenia miesięcznego - po 25 latach pracy,

• 150% wynagrodzenia miesięcznego - po 30 latach pracy,

• 200% wynagrodzenia miesięcznego - po 35 latach pracy,

• 300% wynagrodzenia miesięcznego - po 40 latach pracy,

• 400% wynagrodzenia miesięcznego - po 45 latach pracy.

Podobnie kształtują się uprawnienia związane z dodatkowym wynagrodzeniem rocznym (tzw. trzynastką). Aktualnie nie ma przepisów, które nakładają na pracodawców tzw. prywatnych obowiązek wypłaty takiego świadczenia i ustalają powszechnie obowiązujące zasady wypłat tych nagród.

Pracownikom sfery budżetowej trzynastka w pełnej wysokości przysługuje po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. W sytuacji gdy pracownik nie przepracował całego roku, nabywa prawo do tzw. trzynastki w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu. Warunkiem jest jednak, aby ten przepracowany okres był nie krótszy niż 6 miesięcy (art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej - DzU nr 160, poz. 1080 ze zm.).

Odprawy

Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, przysługuje odprawa pieniężna:

• po przepracowaniu u danego pracodawcy mniej niż 2 lata - w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia,

• od 2 do 8 lat - w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia,

• ponad 8 lat - w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia.

Przy ustalaniu okresu zatrudnienia uprawniającego pracowników do wspomnianej odprawy pod uwagę należy brać tylko lata pracy u pracodawcy, który dokonuje zwolnień. Oczywiście pracownik będzie miał prawo do odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn od niego niezależnych pod warunkiem, że pracodawca będzie podlegał przepisom ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.).

Okres wypowiedzenia umowy o pracę

Staż pracy wpływa również na uprawnienia pracownika związane z zakończeniem jego stosunku pracy. Oczywiście poza przepracowanym przez pracownika okresem znaczenie ma również rodzaj zawartej z pracownikiem umowy o pracę.

W przypadku umów o pracę zawartych na okres próbny, okresy wypowiedzenia są krótkie i zależą od długości trwania samej umowy.

Wynoszą one:

• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,

• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące (art. 34 k.p.).

Od przepracowanego przez danego pracownika okresu zależy również okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony.

Okres wypowiedzenia takiej umowy wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata (art. 36 k.p.).

Magdalena Kasprzak

 

Infor.pl
Upadłość konsumencka- poznaj jej zasady
11 cze 2025

Do niedawna, gdy mówiliśmy o upadłości, zwykle mieliśmy na myśli przede wszystkim upadających przedsiębiorców, spółki, itp. Dziś, coraz częściej mówimy także o tzw. upadłości konsumenckiej, czyli o takiej sytuacji, gdy upadłość ogłasza osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej.

Wotum zaufania dla rządu Tuska: Expose i głosowanie po zwycięstwie Nawrockiego
11 cze 2025

Dzisiaj premier Donald Tusk przedstawi w Sejmie expose i złoży formalny wniosek o wotum zaufania dla swojego rządu. Zapowiedział to dzień po II turze wyborów prezydenckich, wygranych przez kandydata PiS Karola Nawrockiego. Choć rządząca koalicja dysponuje większością, głosowanie stało się testem jedności i pretekstem do podkreślenia koalicyjnych napięć oraz ambicji liderów ugrupowań współtworzących rząd.

[Sejm na żywo] Posiedzenie Sejmu 11 czerwca 2025 r.: wotum zaufania
11 cze 2025

11 czerwca o godz. 9:00 zostaną wznowione obrady Sejmu. Pierwszym punktem obrad będzie Rozpatrzenie wniosku Prezesa Rady Ministrów o wyrażenie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wotum zaufania Radzie Ministrów.

Za staż: dodatkowe 518 zł premii od 1 czerwca 2025 r., co miesiąc
11 cze 2025

W dniu 1 czerwca 2025 r. weszła w życia ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ustawa reguluje szereg uprawnień dla osób bezrobotnych, pracodawców, urzędów pracy, osób z niepełnosprawnościami. W związku z wejściem przepisów w życie pojawiła się możliwość uzyskania aż 518 zł premii, od 1 czerwca 2025 r. co miesiąc za staż.

Nawet 1200 złotych dopłaty do prądu. Będzie bon energetyczny po nowemu. Kto dostanie pieniądze
11 cze 2025

Bon energetyczny po nowemu i to nawet 1200 złotych? Taki roczny zastrzyk gotówki mogą wkrótce otrzymać emeryci z najniższymi dochodami. Skąd te zmiany? Bo rząd pracuje nad rozwiązaniami, mającymi zrekompensować wzrost kosztów energii, po wejściu nowej opłaty od emisji dwutlenku węgla, którymi mają być obciążone także gospodarstwa domowe.

Świadczenie wspierające od 60 pkt w decyzji WZON? OzN mają sporo propozycji zmian
10 cze 2025

Osoby z niepełnosprawnościami proponują kilka ważnych nowości w zasadach przyznawania świadczenia wspierającego. Wśród postulatów znalazła się m.in. obniżka liczby punktów uprawniających do uzyskania pomocy.

Więcej inwestycji bez pozwolenia na budowę i inne zmiany w prawie budowlanym w 2025 r. [projekt deregulacyjny]
10 cze 2025

W dniu 10 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (tzw. projekt deregulacyjny). Nowelizacja ma na celu dalsze uproszczenie i przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego i zmniejszenie obciążeń administracyjnych. Wydłuży się m.in. lista inwestycji budowlanych, na które nie trzeba będzie uzyskiwać pozwolenia na budowę.

Likwidacja godzin dostępności nauczyciela w szkole. Nowelizacja Karty Nauczyciela
10 cze 2025

W dniu 10 czerwca 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (UDER54). Celem tej nowelizacji jest uchylenie przepisów dotyczących tzw. godzin dostępności nauczyciela w szkole. Rada Ministrów ma przyjąć ten projekt w lipcu 2025 r. Zmiany wejdą w życie najprawdopodobniej od nowego roku szkolnego 2025/2026.

W Sejmie: Wysokie opłaty za świadczenie wspierające. Płacą osoby niepełnosprawne. Co z tym zrobi rząd? {stopień znaczny}
10 cze 2025

24 804 zł to opłata zapłacona przez osobę niepełnosprawną kancelarii pośredniczącej w uzyskaniu świadczenia wspierającego. To szokujące kwoty pobrane od osób niepełnosprawnych. Jak to możliwe? System przyznawania tego świadczenia jest w ocenie osób niepełnosprawnych (w mojej także) tak patologiczny, że w naturalny sposób pojawiły się firmy pomagające osobom niepełnosprawnym w uzyskaniu świadczenia wspierającego. Osoby niepełnosprawne nie radzą sobie same. Dodatkowo są krzywdzone na poziomie WZON. No bo jak inaczej ocenić sytuację, gdy osoba niewidoma otrzymuje w WZON 61 punktów, osoba sparaliżowana od pasa w dół (20 lat na wózku) 43 punkty. To są jawne pokrzywdzenia tych osób niepełnosprawnych przez WZON. Więc pokrzywdzeni zwracają się o pomoc do prawników. A ci wystawiają wysokie rachunki.

Rodzice nie będą musieli przedstawiać zaświadczeń o niekaralności aby uczestniczyć w wycieczkach, czy innych zajęciach szkolnych. Zmiany w "ustawie Kamilka" w 2025 r.
10 cze 2025

W dniu 10 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym oraz ustawy – Prawo oświatowe. Projekt nowelizuje m. in przepisy wprowadzone w lutym 2024 r. tzw. ustawą Kamilka.

pokaż więcej
Proszę czekać...