Podatnik, który otrzyma nieruchomość w darowiźnie lub spadku, nie zapłaci podatku od otrzymanego majątku, jeśli m.in. będzie mieszkał, będąc zameldowany na pobyt stały, w otrzymanym budynku lub lokalu przez co najmniej pięć lat (to jeden z kilku warunków, które trzeba spełnić). To ulga mieszkaniowa, przewidziana w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Niestety, przez niedopatrzenie Ministerstwa Finansów zniknie ona już od 1 stycznia 2009 r. Od tego bowiem dnia ma zostać zniesiony obowiązek meldunkowy. Obowiązku meldunku więc nie będzie, ale konieczność zameldowania na pobyt stały przy uldze mieszkaniowej pozostanie. To spowoduje, że już od przyszłego roku każde otrzymanie nieruchomości w sposób nieodpłatny będzie opodatkowane prawie w każdym przypadku.
Ze zwolnienia z podatku - ale nie na podstawie przepisów o uldze mieszkaniowej - skorzysta tylko najbliższa rodzina: małżonkowie, zstępni, wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha (tzw. zerowa grupa podatkowa). Ta grupa podatników jest bowiem pod warunkiem terminowego złożenia zawiadomienia o zamiarze korzystania z przewidzianej dla niej ulgi w ogóle zwolniona z podatku. Co ważne, nie obejmuje ona ani zięcia, ani synowej.
Resort jeszcze nie pracuje
Czarny scenariusz z likwidacji ulgi mieszkaniowej sprawdzi się, jeśli resort finansów nie przygotuje zmian do ustawy o podatku od spadków i darowizn przed końcem 2008 roku. Z informacji, które udało nam się zebrać, wynika, że takich planów na razie nie ma. Jeśli jednak do zmiany dojdzie, to ta wymuszona przy okazji znoszenia obowiązku meldunkowego nowelizacja przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn będzie kolejną zmianą w tym zakresie w ciągu zaledwie dwóch lat.
Do końca 2006 roku z ulgi mieszkaniowej mogli korzystać podatnicy, którzy w otrzymanej nieodpłatnie nieruchomości mieszkali przez co najmniej pięć lat. Konieczność zameldowania się przy uldze mieszkaniowej wprowadzono 1 stycznia 2007 r. Od 2009 roku warunku tego nie dbędzie można już spełnić. A to oznacza, że nie uda się też wykorzystać ulgi mieszkaniowej.
Zamiast meldunku rejestracja
Zgodnie z projektem ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych od stycznia 2009 r. zniknie obowiązek meldunkowy. Jak wskazuje Grzegorz Grochowina, specjalista z firmy KPMG Doradztwo Podatkowe, ustawa ma zostać tak zmieniona, że będziemy zgłaszać do urzędu gminy jedynie miejsce swojego zamieszkania. Jednak w związku ze zniesieniem obowiązku meldunkowego mogą pojawić się pewne problemy z dostosowaniem innych przepisów.
- Nie należy zapominać, że instytucja obowiązku meldunkowego niejednokrotnie stosowana jest także w przypadku innych ustaw. Niewątpliwie takim przykładem może być ulga mieszkaniowa, do skorzystania z której meldunek jest niezbędny na podstawie przepisów ustawy od spadków i darowizn - tłumaczy Grzegorz Grochowina.
Również Mirosława Przewoźnik-Kurzyca, radca prawny w Kancelarii Salans, uważa, że zniesienie obowiązku meldunkowego bez zmiany ustawy o podatku od spadków i darowizn może wprowadzić wątpliwości co do wykładni i w konsekwencji zastosowania przewidującego ulgę mieszkaniową art. 16 tej ustawy. Obowiązek meldunkowy ma bowiem zostać zastąpiony obowiązkiem rejestracji miejsca zamieszkania w organie gminy, spełniającym de facto takie same funkcje jak meldunek.
- Z jednej stron zniesienie obowiązku meldunkowego będzie uzasadniało przyjęcie, że warunek ten - jako niemożliwy do spełnienia - nie może mieć wpływu na prawo do ulgi. Z drugiej jednak strony, organy podatkowe mogą przyjąć wykładnię, zgodnie z którą przez pojęcie zameldowania rozumiana będzie rejestracja - tłumaczy Mirosława Przewoźnik-Kurzyca.
W PIT będą zmiany
Podobne kłopoty mogło spowodować zniesienie obowiązku meldunkowego w przypadku zwolnienia z PIT sprzedaży nieruchomości. W tym jednak przypadku zadbano o zmianę przepisów ustawy o PIT i od 2009 roku zwolnienie nie będzie już zależało od zameldowania (dziś podatku nie płaci się, jeśli przed sprzedażą jesteśmy w zbywanej nieruchomości zameldowani na pobyt stały na minimum 12 miesięcy). Głównym argumentem przemawiającym za likwidacją ulgi meldunkowej przy sprzedaży nieruchomości, który znalazł się w uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy o PIT, którym niedługo powinien zająć się rząd, jest zniesienie obowiązku meldunkowego. A to wskazuje na to, że dla resortu finansów zameldowanie i rejestracja to nie to samo.
Waldemar Żuchowski, konsultant podatkowy w ITA Doradztwo Podatkowe, zwraca uwagę, że ulga meldunkowa przysługuje podatnikom, którzy kiedykolwiek byli zameldowani w sprzedawanej nieruchomości, a stali się jej właścicielami po 1 stycznia 2007 r. Zgodnie z ustawą o PIT wolne od podatku są przychody ze sprzedaży nieruchomości, jeżeli podatnik był zameldowany w zbywanym budynku lub lokalu na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia oraz w terminie 14 dni od dnia odpłatnego zbycia złoży oświadczenie w urzędzie skarbowym o okresie zameldowania.
O mieszkaniowej zapomniano
Obecnie w Ministerstwie Finansów nie są prowadzone prace nad zmianą przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. To oznacza, że resort finansów przy okazji zniesienia obowiązku meldunkowego albo zwyczajnie zapomniał o uldze mieszkaniowej, albo świadomie chce ją zlikwidować.
Sprawa wydaje się prosta: nie ma meldunku, nie ma ulgi meldunkowej. Podobnie powinno być z ulgą mieszkaniową. Jak tłumaczy nam Waldemar Żuchowski, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn w przypadku nabycia nieruchomości mieszkalnej o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej 110 mkw. nabytych od najbliższej rodziny nie trzeba płacić podatku od spadków i darowizn. Jednym z warunków uzyskania prawa do ulgi mieszkaniowej jest zamieszkiwanie w nabytym lokalu lub budynku, będąc zameldowanym na pobyt stały przez okres pięciu lat, licząc od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały. Warunek ten jest spełniony także wówczas, gdy nabywca (spadkobierca, obdarowany) zamieszka w tym lokalu lub budynku i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.
- Resort finansów zaznacza, że nie są obecnie prowadzone żadne prace nad zmianą ustawy o podatku od spadków i darowizn. Biorąc pod uwagę etap prac i zapowiedzi zniesienia obowiązku meldunkowego, pozostaje tylko czekać i ufać, że Ministerstwo Finansów zdąży z dostosowaniem przepisów ustawy o spadkach i darowiznach. Żeby tylko się nie okazało, że podatkowy obowiązek potwierdzania zameldowania w podatku o spadkach i darowiznach istnieje, podczas gdy takiego obowiązku meldunkowego już w polskim prawie nie będzie - podkreśla ekspert ITA Doradztwo Podatkowe.
Z ulgi skorzystać się nie da
Również według Grzegorza Grochowiny zniesienie obowiązku meldunkowego i brak nowelizacji innych ustaw w tym zakresie może spowodować powstanie luki w przepisach, uniemożliwiając podatnikom m.in. skorzystanie z ulgi mieszkaniowej w związku z niespełnieniem warunku dotyczącego meldunku.
- Ministerstwo Finansów powinno albo dostosować ustawę od spadków i darowizn, znosząc warunek obowiązku meldunkowego dla ulgi, albo odpowiednio dostosować ten przepis do nowych przepisów dotyczących ewidencji ludności - podpowiada nasz rozmówca z KPMG.
Także Mirosława Przewoźnik-Kurzyca uważa, że niezbędne jest jednoznaczne uregulowanie kwestii ulgi mieszkaniowej.
- Pożądane byłoby także wprowadzenie przepisów przejściowych regulujących w szczególności sytuację prawną osób, które pod rządami obecnych przepisów zamieszkały w odziedziczonym lub podarowanym mieszkaniu, lecz się w nim nie zameldowały - dodaje Mirosława Przewoźnik-Kurzyca.
Na konsekwencje zaniedbań po stronie resortu finansów zwraca uwagę Aleksandra Kosonowska, starszy konsultant w Accreo Taxand, która twierdzi, że to przejaw braku konsekwencji ze strony Ministerstwa Finansów, który może mieć niekorzystne skutki dla podatników.
- Po pierwsze, w efekcie likwidacji obowiązku meldunkowego przepisy dotyczące ulgi mieszkaniowej mogą stać się martwą regulacją. Po drugie, osoby, którym darowano mieszkania w latach 2007-2008, mogą mieć trudności z udowodnieniem, że zamieszkiwały w nich przez okres pięciu lat (obecnie potwierdzeniem tego faktu jest zameldowanie na pobyt stały), co może skutkować koniecznością zapłaty podatku od spadków i darowizn wraz z odsetkami za zwłokę - konkluduje Aleksandra Kosonowska.
POSTULUJEMY
Ministerstwo Finansów powinno jak najszybciej przygotować nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn, tak aby korzystanie z ulgi mieszkaniowej nie było ściśle powiązane z obowiązkiem meldunkowym
Skutki likwidacji ulgi mieszkaniowej- kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Na czym polega ulga mieszkaniowa przy spadkach i darowiznach- kliknij aby zobaczyć ilustrację.
EWA MATYSZEWSKA
ewa.matyszewska@infor.pl