Czy lekarz musi orzec niezdolność do pracy
Niedawno zostałem uznany przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Będę chciał zgłosić wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Czy muszę jeszcze być badany przez lekarza orzecznika ZUS?
Tak
Warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy wymienione są w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z przepisami tej ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która z powodu naruszenia sprawności organizmu całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej, a jej stan zdrowia nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Częściowa niezdolność do pracy orzekana jest wówczas, gdy dana osoba utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, a całkowita wówczas, gdy nastąpiła u niej utrata zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Niezdolność do pracy stwierdza lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS, wydając odpowiednie orzeczenie.
O ile dla celów orzekania o niepełnosprawności przez powiatowe i wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS o niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniami o niepełnosprawności, o tyle ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie przewiduje takiej zależności. Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy możliwe jest wyłącznie na podstawie orzeczenia stwierdzającego niezdolność do pracy wydanego przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską ZUS.
Podstawa prawna
• Art. 12 i 14 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Czy konieczne jest bezpośrednie badanie
Niedawno złożyłem w ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Do wniosku dołączyłem m.in. pełną dokumentację medyczną dotyczącą stanu mojego zdrowia. Czy pomimo tego będę musiał stawić się na badanie orzecznika?
Nie
Zasadą jest, że lekarz orzecznik ZUS wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji medycznej dołączonej do wniosku oraz na podstawie bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby zainteresowanej. Jeśli lekarz orzecznik stwierdza, iż konieczne jest bezpośrednie badanie osoby ubiegającej się o świadczenie, wydział orzecznictwa lekarskiego w jednostce ZUS przesyła właściwe skierowanie informujące o miejscu, dacie i godzinie tego badania.
Przepisy pozwalają również na wydanie orzeczenia o niezdolności do pracy na podstawie samej dokumentacji medycznej i zawodowej (bez przeprowadzania bezpośredniego badania osoby ubiegającej się o świadczenie). Ma to miejsce wówczas, gdy lekarz orzecznik, po analizie wspomnianej dokumentacji, stwierdza, że jest ona wystarczająca do wydania orzeczenia.
Podstawa prawna
• Par. 4 rozporządzenia ministra polityki społecznej z 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. nr 273, poz. 2711).
Czy można odwołać się od orzeczenia
Dwa miesiące temu zgłosiłem wniosek o rentę. Lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu wydanym na początku września stwierdził jednak, że jestem zdolny do pracy. Niedługo po tym pogorszył się mój stan zdrowia i trafiłem do szpitala na długi czas. Niedawno doczytałem się, iż od orzeczenia orzecznika ZUS mogę zgłosić sprzeciw do komisji lekarskiej. Czy to prawda?
Tak
Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osoba zainteresowana może wnieść sprzeciw do właściwej komisji lekarskiej za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na swoje miejsce zamieszkania w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia lekarza orzecznika. Komisja lekarska orzeka w składzie trzyosobowym, dokonując rozstrzygnięcia w formie orzeczenia.
Jeśli dana osoba wniosła sprzeciw od orzeczenia po upływie 14-dniowego terminu, komisja lekarska - co do zasady - nie rozpatruje takiego sprzeciwu. Jednakże w uzasadnionych przypadkach ZUS, po dokonaniu analizy przyczyn wniesienia sprzeciwu po terminie, może zdecydować o przywróceniu tego terminu, informując o tym osobę zainteresowaną.
W pana przypadku wydaje się, iż ZUS powinien przywrócić termin na wniesienie sprzeciwu, gdyż jego wniesienie w ustawowym terminie nie było możliwe ze względu na pobyt w szpitalu.
Podstawa prawna
• Art. 14 ust. 2a-2f ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
• Par. 10 rozporządzenia ministra polityki społecznej z 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. nr 273, poz. 2711).
Czy trzeba udowodnić odpowiedni staż pracy
Niedługo zamierzam zgłosić wniosek o rentę. Czy do przyznania tego świadczenia konieczne jest udowodnienie odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego?
Tak
Jednym z warunków niezbędnych do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy jest udowodnienie odpowiedniego okresu składkowego oraz nieskładkowego. Okres ten jest zróżnicowany w zależności od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, i wynosi:
• 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
• 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,
• 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat,
• 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,
• 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
W odniesieniu do ostatniej grupy ubezpieczonych pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego dziesięciolecia nie są wliczane okresy pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej oraz renty rodzinnej.
Podstawa prawna
• Art. 57 ust. 1 pkt 2 oraz art. 58 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Czy istotna jest data powstania niezdolności
Mam 61 lat i od kilku miesięcy, z uwagi na likwidację zakładu pracy, jestem na świadczeniu przedemerytalnym. Stosunek pracy rozwiązałem rok temu. Ponieważ mój stan zdrowia uległ w ostatnim czasie znacznemu pogorszeniu, niedługo zamierzam ubiegać się o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Czy jeśli ZUS uzna, że stałem się niezdolny do pracy w wieku 61 lat, spełnię warunek powstania niezdolności do pracy nie później niż 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia?
Tak
ZUS może przyznać rentę z tytułu niezdolności do pracy, gdy niezdolność do pracy powstała w jednym z wymienionych w ustawie emerytalnej okresów składkowych lub nieskładkowych lub też nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Generalnie chodzi o te same okresy, które są brane pod uwagę przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego. Jest jednak kilka wyjątków. Przepisy zaliczają do nich m.in. okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, okres studiów doktoranckich i aspirantury naukowej czy też okres pobierania zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego. Oznacza to, że jeśli niezdolność do pracy powstała w jednym z tych okresów, nie uważa się, że powstała ona w jednym z okresów wymienionych w ustawie. ZUS bada więc wówczas, czy powstanie niezdolności do pracy nastąpiło w ciągu 18 miesięcy od ustania ostatniego z tych okresów.
W pana przypadku bezpośrednio przed przyznaniem świadczenia przedemerytalnego był pan zatrudniony i ubezpieczony. W związku z tym, jeśli zostanie stwierdzona niezdolność do pracy zaistniała w wieku 61 lat, ZUS uzna, że powstała ona nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresu zatrudnienia.
Podstawa prawna
• Art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
Czy można przełożyć badanie lekarza ZUS
Ubiegam się o przyznanie renty. Nie mogę jednak przybyć, z przyczyn niezależnych ode mnie, na badanie wyznaczone przez lekarza orzecznika ZUS. Czy ZUS wyznaczy mi nowy termin?
Tak
Jeśli osoba zainteresowana nie może stawić się na badanie przed lekarzem orzecznikiem ZUS z jakiejś ważnej przyczyny (np. wypadek, śmierć bliskiego członka rodziny), ZUS wyznacza jej po raz kolejny pierwszy termin. Jeśli natomiast niestawienie się na badanie nastąpiło bez uzasadnionych przyczyn, ZUS wyznacza drugi termin, wysyłając odpowiednie skierowanie za zwrotnym poświadczeniem odbioru wraz z informacją o skutkach niestawiennictwa. W przypadku gdy osoba zainteresowana i tym razem nie stawiła się na badanie z ważnych przyczyn, wyznaczany jest ponowny termin. Jeśli natomiast i to drugie niestawiennictwo nie było uzasadnione jakimiś ważnymi względami, ZUS odstępuje od dalszego postępowania w sprawie.
Podstawa prawna
• Par. 3 rozporządzenia ministra polityki społecznej z 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. nr 273, poz. 2711).
Czy trzeba udowodnić całe pięć lat pracy
Mam 35 lat. Pracę zawodową rozpocząłem miesiąc po ukończeniu studiów wyższych, ale po dwóch latach zostałem zwolniony z pracy. Kilka miesięcy temu poważnie zachorowałem i obecnie zamierzam ubiegać się o przyznanie renty. Dotychczas udowodniłem tylko trzy lata składkowe i jeden rok nieskładkowy. Czy muszę mieć pełne pięć lat stażu ubezpieczeniowego, aby ZUS przyznał mi rentę?
Nie
W pewnych przypadkach przepisy nie wymagają do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy spełnienia warunku odpowiedniego okresu składkowego i nieskładkowego. Po pierwsze, dotyczy to osób, u których niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. Ponadto, z obowiązku udowodnienia wymaganego stażu ubezpieczeniowego są również zwolnione osoby, które zostały zgłoszone do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu sześciu miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej, a do dnia powstania niezdolności do pracy miały - bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi łącznie sześciu miesięcy - jakiekolwiek okresy składkowe lub nieskładkowe.
Podstawa prawna
• Art. 57a i 58 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
MAREK OPOLSKI